Belediye Nedir? Hakkında Bilgi

Bir kent ya da kasabanın temizlik, aydınlatma, su vb. kamu hizmetlerine bakan ve tüzel kişiliği olan örgüt. Ülkemizde yürürlükteki 1580 sayılı yasa gereğince, nüfusu ne kadar olursa olsun, bütün il ve ilçelerde, ayrıca nüfusu 2.000'den fazla olan öteki yerleşim merkezlerinde belediye örgütü kurulması zorunludur. Belediyeler, belediye meclisleri ve belediye başkanları tarafından yönetilen ve yönetimde özerkliği, yani gerek yönetim, gerekse parasal bakımlardan serbestliği olan kuruluşlardır. Hükümetin, belediye işleri ve örgütü üzerinde yalnızca "idarî vesayet"i, yasalarla belli edilmiş bazı denetim hakları vardır. 1580 sayılı yasa, belediyelere birçok görevler vermiştir. Bunların başlıcaları şunlardır: Herkese açık olan yerlerin temizliğine bakmak, yenilecek, içilecek ve herkesin sağlığıyla ilgili olarak kullanılacak şeylerle, bunların bulundukları yerleri denetlemek, lokanta, gazino, kahve, meyhane gibi yerlerin sağlığa uygun biçimde çalışmalarına dikkat etmek, kasaplık hayvanların mezbahalarda kesilmesini sağlamak, belediye sınırları içindeki taşıtların miktarını düzenlemek, yangınlara karşı önlemler almak, çöpleri toplatmak, içme ve kullanma suyu getirtmek, beldenin harita ve planını yaptırarak imar programına bağlamak, sokakları ve alanları plana göre düzenlemek, yolları aydınlatmak, ekmek, et gibi zorunlu gereksinim maddelerine narh (en yüksek fiyat) koymak. Belediyeler, belde sınırları içinde görev yaparlar. Belediyeleri, halk tarafından seçilen belediye meclisi ile belediye encümeni, belediye başkanları ve varsa yardımcıları yönetir. Nüfusça kalabalık olan yerlerde kurulan belediye şubelerini ise şube müdürleri ve şube heyetleri idare eder. Belediye meclisi, seçim hakkı olan belde halkınca, doğrudan doğruya seçilir. Nüfusu 3.000'e kadar olan yerlerde meclise 12 üye seçilir. Nüfus arttıkça seçilecek üye sayısının ne şekilde hesaplanacağı da yasa ile belirtilmiştir. Belediye meclisinin, hazırlanan bütçeyi incelemek, üzerinde konuşmak ve kabul etmek, belediye resimlerinin tarifelerini hazırlamak, imar programı, havagazı, su, elektrik işlerini düzenlemek ve belediye adına verilecek ayrıcalık (imtiyaz) anlaşmaları hakkında karar almak gibi birtakım görevleri vardır. Belediye encümeni, belediye başkanından, belediye meclisince kendi aralarından seçecekleri encümen üyelerinden, yazı işleri müdürü, muhasebeci, sağlık müdürü, veteriner müdürü, fen işleri, teftiş kurulu başkanları gibi belediye daire amirlerinden oluşur. Belediye encümeni devamlı olarak çalışır ve kendisinin belirleyeceği günlerde düzenli olarak toplanır. Meclise sunulacak bütçe tasarısını incelemek, bütçede aktarmalar yapmak, taşıt araçları ücret ve tarifeleriyle ekmek, et gibi maddelere konulacak narhları belirlemek gibi işlerle uğraşır. 1984'te kabul edilen kanuna göre, belediye sınırları içinde birden çok ilçe bulunduran kentler büyük şehir olarak tanımlanmakta ve büyük şehir belediye sınırları içinde kalan ilçelerde de ilçe belediyeleri kurulmaktadır. Büyük şehir belediye başkanı belediye başkanlarına verilen öteki yasal görevler dışında ilçe belediyeleri arasında hizmetlerin yürütülmesinde birliği sağlamakla da görevlidir. Osmanlı devrinde, Tanzimattan önce belediye görevleri "kadı"larla "muhtesip"ler tarafından görülürdü. Kadılar, esnafın başvuracağı yer idi. Kadı, şikâyetler üzerine yargılama yaparak hüküm verir, ihtisap ağaları ise bugünkü belediye zabıtasının görevini yaparlardı. 1825'te yeniçerilik kaldırıldıktan sonra ihtisap işleri genişletilmiş ve ihtisap ağasının unvanı ihtisap nazırı olmuştur. 1855'te bu nazırlık (bakanlık) kaldırılarak yerine "Şehir Emaneti" kurulmuştur. Bugünkü tarzda belediye idaresi, İstanbul'da 1869'da, öteki illerde de 1870'ten itibaren kurulmuştur.