Bolivya Ülkesi Hakkında Bilgi

(İspanyolca : Republica de Bolivia, Fr.: Republique de la Bolivie, İng.: Republic of Bolivia), Güney Amerika'da devlet. Brezilya, Paraguay, Arjantin, Şili ve Peru ile sınırlanır; deniz kıyısı yoktur. Amerika yerlilerinin genel nüfusa oranla en çok oldukları ülkedir (nüfusun % 60'ı, Andlar'da % 85). Yine yerli-beyaz melezi olan Chololar % 31, beyazlar ise ancak % 10'dan ibarettir. Resmî dil İspanyolca olmakla beraber, birkaç yerli dili de kullanılır. Dini Katolik'tir (% 94). İki merkezi vardır: La Paz (3.800 m. yükseklikte, nüfusu 992.592 ve Sucre). Yönetim bakımından 9 bölgeye ayrılır. La Paz (133.985 km2), Potosi (118.218 km2), Santa Cruz (370.621 km2), Beni (213.564 km2), Pando (63.827 km2), Oruro (53.588 km2), Chuquiosaca (51.524 km2), Cochabaruba (55.631 km2), Tarija (37.623 km2). Geniş ülke birbirinden açıkça farklı iki bölgeden meydana gelir. Birinci bölgede, kuzey ve doğuda, ülkenin % 70 kadarını içine alan ova ve platolar yer alır. Burası Amazon havzasının bir parçası sayılır; Amazon'un bazı kolları tarafından sulanır. Yağışlı, sıcak, ekvator ormanı ile kaplıdır. Orman, güneye doğru yerini savana bırakır. Kuzey ve doğu Bolivya, her ne kadar birçok tropikal ürünler yetiştirirse de, nüfus bakımından tenha, ekonomi bakımından ülkenin en geri kalmış kısmıdır. İkinci bölgeyse Andların Cordillera Orientale ve Cordillera Occidentale sıraları ve bu sıralar arasında kalan yüksek ova ve plato düzlüklerinden oluşur. Andlar üzerinde 6.000-6.500 metreye kadar ulaşan sönmüş ya da etkin volkanlar vardır. Ova ve plato düzlüklerinin ortalama yüksekliği 4.000 m.dir. Fakat bu yüksekliğine rağmen doğa koşulları elverişlidir ve bu nedenle ülkenin asıl kalabalık bölgesi burasıdır. Bununla birlikte, deniz etkilerine kapalı olduğundan kuraktır. Kalay (üretimde dünyada üçüncü), volfram, antimuan, bakır, çinko, petrol gibi birçok yeraltı kaynağına sahiptir. Birçok tropikal ürünler elde eder: Pirinç, turunçgiller, pamuk, kahve, kauçuk, koka (Peru ile dünyanın en önemli üreticisi), büyük ve küçük baş hayvan. Fakat buna rağmen Bolivya, Lâtin Amerika'nın ekonomi bakımından en geri kalmış ülkelerinden biridir. Bunun başlıca nedenleri arasında, toprak mülkiyeti sorununun hâlâ çözülememiş olması (az olan etkili toprakların büyük bölümü, sayısı sınırlı küçük bir azınlığın malıdır); ayrıca ulaşım yollarının yetersizliği (1 milyon km2 genişlikte bir ülkede 3.745 km demiryolu ve 16 bin km karayolu), yeraltı kaynaklarının çoğunlukla yabancı ortaklıklar tarafından işletilmesi ve yerli imalat sanayii olmadığı için dışarıya cevher hâlinde ihraç edilmesi ve nihayet ülkenin yüzyıldan uzun bir süreden beri, siyasal bir istikrara kavuşamamış olması sayılabilir. İ.S. 300'lerde Tiahnanaco yerlilerinin yerleştiği Bolivya, 15. yüzyılda İnkaların eline geçti. Altın ve gümüş peşinde koşan İspanyollar, 1538'de İnka uygarlığını sözcüğün tam anlamıyla yok ettiler. 18. yüzyılda İspanyollara karşı birçok yerli ayaklanması oldu. Ülke, 300 yıl kadar İspanya yönetiminde kaldıktan sonra 1825'te bağımsızlığını sağlayan Simon Bolivar'ın adıyla, Bolivar Cumhuriyeti diye anıldı. Kuruluşundan sonraki ilk 140 yıl boyunca Bolivya 60 devrim girişimi, 70 başkan ve 11 anayasa değişikliği yaşadı. 1879-1884 Savaşı'ndan sonra, Pasifik kıyılarında sahip olduğu araziyi Şili'ye bırakmak zorunda kaldı. 1903'te Brezilya, kauçuk bakımından zengin olan Avre eyaletini 10 milyon dolara Bolivya'dan satın aldı. 1938 Bolivya-Paraguay Savaşı'nda Bolivya, Chaco bölgesini Paraguay'a bıraktı. Bolivya'nın yenilgisi üst üste birçok darbe girişimine neden oldu. 1960'larda maden işçileriyle öğrencilerin devrimci eylemleri yoğunlaştı. Arjantin doğumlu ünlü devrimci Che Guevara, 1967'de gerilla eylemleri sırasında Bolivya'da öldürüldü. Ülke, 1970'ten 1985'e kadar sık sık değişen Cuntalarla yönetildi; bu yüzden ekonomik ve siyasî istikrar sağlanamadı. 1985'te Katolik Kilisesi'nin ve Bolivya Merkezî İşçi Sendikaları'nın baskılarıyla, çeşitli darbe söylentileri içinde genel seçimler yapıldı. Milliyetçi Devrim Hareketi (MNR)'nin önderi Victor Paz Estenssoro başkan seçildi. Ülkede yüzde 14 bine ulaşan enflasyonu aşağıya çekmek için bir dizi ekonomik önlem alındı ve IMF ile anlaşma imzalandı. Bolivya'da Mayıs 1989'da yeni başkanlık seçimleri yapıldı ancak hiçbir aday gerekli çoğunluğu sağlayamadı. Anayasa uyarınca seçim, Kongre'ye bırakıldı. Sol Devrimci Hareket'in (MIR) adayı Jaime Paz Zamora, Kongre'de çoğunluğu elde ederek başkan seçildi. Paz Zamora, eski başkan Victor Paz Estenssoro'nun serbest piyasa politikalarını sürdürme güvencesi verdi.