Cumhurbaşkanı Hakkında Bilgi

Cumhuriyetle yönetilen ülkelerin devlet başkanı. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra (29 Ekim 1923) kabul edilen 1924, 1961 ve 1982 tarihli üç anayasa da, cumhurbaşkanının seçimini parlamenter usule bağlamada birleşmiştir. 1982 Anayasasına göre: "Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce, kırk yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış kendi üyeleri ya da bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından yedi yıllık bir süre için seçilir. Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri dışından aday gösterilebilmesi, Meclis üye tam sayısının en az beşte birinin yazılı önerisiyle mümkündür. Bir kimse, iki defa cumhurbaşkanı seçilemez. Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer" (Anayasa madde 101). Cumhurbaşkanı, devletin başı olması sıfatıyla "Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder; anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir" (madde 104). "Cumhurbaşkanının, anayasa ve diğer kanunlarda başbakan ve ilgili bakanın imzalarına gerek olmaksızın tek başına yapabileceği belirtilen işlemleri dışındaki bütün kararları, başbakan ve ilgili bakanlarca imzalanır; bu kararlardan başbakan ve ilgili bakanlar sorumludur. Cumhurbaşkanının re'sen imzaladığı kararlar ve emirler aleyhine Anayasa Mahkemesi dahil, yargı mercilerine başvurulamaz. Cumhurbaşkanı, vatana ihanetten dolayı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az dörtte üçünün vereceği kararla suçlandırılır" (madde 105). Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri: "Gerektiğinde TBMM'yi toplantıya çağırmak, kanunları yayımlamak, tekrar görüşülmesini istediği kanunları TBMM'ye geri yollamak, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli görürse halkoyuna sunmak, kanun, kararname ve TBMM İçtüzüğü'nün anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açmak, TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek, başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek, başbakanın teklifiyle bakanları atamak ve görevlerine son vermek, gerekli görürse bakanlar kurulunu toplantıya çağırmak, uluslararası anlaşmaları onaylamak, TBMM adına silâhlı kuvvetlerin başkomutanlığını temsil etmek, silâhlı kuvvetlerin kullanılmasına karar vermek, genelkurmay başkanını atamak, Millî Güvenlik Kurulu'nu toplantıya çağırmak ve başkanlık etmek, kendi başkanlığında toplanarak bakanlar kurulu kararıyla sıkıyönetim ya da olağanüstü hâl ilân etmek, kanun hükmünde kararname çıkarmak, Devlet Denetleme Kurulu başkan ve üyelerini atamak, Yükseköğretim Kurulu üyelerini, üniversite rektörlerini seçmek, hastalık, sakatlık, yaşlılık gibi nedenlerle kişilerin cezalarını hafifletmek ya da kaldırmak, Anayasa Mahkemesi üyelerini, Danıştay üyelerinin dörtte birini, Yargıtay Cumhuriyet başsavcısını ve vekilini, Askerî Yargıtay üyelerini, Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin üyelerini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek" (madde 104).