Devlet Demiryolları Hakkında Bilgi

(TCDD), Türkiye'de demiryolu işletmeciliğini yürüten ve sermayesinin tamamı devlete ait olan kamu kuruluşu. Türkiye'de 1845 yılında yapılan ilk demiryolu hattı, Cumhuriyet dönemine değin yabancı kurumlarca işletilmiş olan Fenerbahçe hattıdır. 1888'de Almanlar ile yapılan bir anlaşmayla Anadolu Demiryolları Osmanlı Şirketi kuruldu; bu kurum, Ankara-Kayseri hattını yaptı. Bunu 1901'de Berlin-Bağdat (Hicaz), 1911'de Samsun-Sıvas hatlarının yapımına başlanması izledi. Afyonkarahisar-Alaşehir hattı da aynı tarihlerde Fransızlar tarafından yapıldı. I. Dünya Savaşı'nda demiryolları yapımı hızını yitirdi. Ülkedeki tüm hatlar Osmanlı Devleti'nce devletleştirildi. Ancak savaş sonunda yapılan anlaşmalar gereği yabancı kurumlar, işletmelerdeki haklarını geri aldılar. 1871'de yapılan İstanbul-Ankara hattı ve 1873'te yapılan İzmir hattı, Osmanlı Devleti'nin kendi olanaklarıyla yaptırdığı hatlardır. Cumhuriyet döneminde 24 Mayıs 1924'te ilkin 1.032 km.lik Anadolu hattı, daha sonra da Konya-Yenice hattı satın alındı, böylece ülkedeki demiryolu hatlarının yaklaşık üçte biri devletleştirildi. Bundan sonra 1927 yılında çıkarılan bir yasayla da, yabancıların demiryollarındaki tüm hakları devlete devredildi. Bu hatların devletleştirilmesi sonucu TCDD adını alan kurum, bundan sonra demiryolu yapımına hız verdi. O dönemde 2.352 km olan hat uzunluğu, 1980 yılında 8.132 km.ye ulaştı. Ancak bu gelişme sonucu varılan aşama ülke ulaşımı için yine de yetersiz kalmaktadır. Aynı şekilde, ülkede elektrikli banliyö hatları da ihtiyacı karşılamaktan uzaktır. Örneğin çift hat olarak çalışan elektrikli banliyö hattı, yalnız İstanbul ve Ankara'da vardır. Devlet Demiryolları İşletmeciliği, ulaşımda kolaylığı sağlamak amacıyla rıhtım, iskele, silo, otel, büfe, gazino gibi hizmetleri bünyesinde toplamış, bunların yapımını, işletmesini ve bakımını üstlenmiştir. Ayrıca Eskişehir Lokomotif ve Motor Sanayii, Ankara Demiryolları Sanayii, Adapazarı Vagon Sanayii, Sıvas Demiryolları Sanayii gibi demiryolu taşıtı ve malzemesi fabrikaları da vardır. Bu fabrikalar son yıllarda gösterdikleri gelişimle, kurumun gereksinimlerini karşılamaktan öte, dışsatıma da yöneldiler. Kurumda 1986'da 29.000 memur, 35.000 işçi çalışmaktaydı.