Ebced Nedir? Hakkında Bilgi

Arap alfabesindeki harflerin kolayca bellenmesi amacıyla oluşturulan ve anlam değeri olmayan sekiz sözcükten birincisi. Bu sekiz sözcükteki harfler eski Sami alfabesindeki sırayı izlemektedir: ebc(ed), h(e)vv(ez), h(u)ttî, k(e)l(e)m(e)n, sa'f(e)s, k(a)r(a)ş(e)t, s(e)hh(az), d(a)zıg. Bu sıraya göre her harfin karşılığı olarak bir sayı benimsenmiş, bir sözcüğü oluşturan harflerin sayı değerleri toplanarak ebced hesabı adı verilen bir sistem geliştirilmiştir. Bu sisteme göre ilk on harf (elif, be, cim, dal, he, vav, ze, hı, tı, ye) 1-10 arasındaki sayılarla, sonraki dokuz harf (kef, lâm, mim, nun, sin, ayın, fe, sad, kaf) onar onar 20-100 arasındaki sayılarla, son dokuz harf (rı, şın, te, se, he, zal, dat, zı, gayın) ise yüzer yüzer 200-1000 arasındaki sayılarla eşlenir. Tarih düşürmeye yarayan ebced hesabı, Türk şairlerince de yaygın biçimde kullanılmıştır. Sözgelimi İstanbul'un fethi için "Beldetün tayyibetün" sözüyle tarih düşürülmüştür. Bu sözcüklerin Arap harfleriyle yazılışı, yazılmayan sesler parantez içine alınırsa şöyledir: (B(e)ld(e)t(ün) t(a)y(yi)b(e)t(ün). Yazılan harflerin karşılığı sırasıyla 2,30,4,400,9,10,2 ve 400'dür. Bunların toplamı 857'dir. Hicrî tarih olan 857'nin milâdî karşılığı ise 1453'tür.