Edebiyat Tarihi Hakkında Bilgi

Bir ulusun çağlar boyunca oluşturduğu edebiyat ürünlerini, bunları yaratan edebiyatçıların yaşayış ve sanat anlayışlarını, tarihsel gelişim süreci içinde inceleyerek o ulusun edebiyatının izlediği yolu, geçirdiği evreleri anlatan, edebiyat yaşamını bütün olarak değerlendiren bilim dalı. Edebiyat tarihinin çıkış noktası öncelikle edebiyat ürünleri ve bunları yaratan edebiyatçılardır. Belli bir çağın edebiyatını değerlendirirken tarihin, toplumbilimin, felsefenin, psikolojinin, dilbilimin, etnolojinin verilerinden de büyük ölçüde yararlanmak gerekmektedir. Ayrıca salt edebiyat yapıtları değil, bütün sanat ürünleri, din ve ahlâkla, egemen düşünüş biçimleriyle ilgili yapıtlar da edebiyat tarihinin kaynaklarını oluşturur. Bu nedenle edebiyat tarihinde tarih biliminin yöntemlerinden toplumbilimin ve ruhbilimin yöntemlerine, tarihsel ve toplumbilimsel eleştiriden izlenimci ve yapısal eleştiriye, bütün yöntemler kullanılabilir. Edebiyat tarihî çalışmaları sosyal bilimlerdeki gelişmelere bağlı olarak bilim niteliğini kazanmıştır. Özellikle tarih felsefesi alanındaki çalışmalar, edebiyatın da tarihsel bir bakış açısıyla ele alınması gerektiğini düşündürtür. Bu alanın ilk denemecisi sayılan İtalyan tarihçisi Vico (1688-1744), insanlardan oluşan toplumu yine insanların anlayabileceği düşüncesinden yola çıkarak toplumsal ürünler, özellikle de yasalar ve edebiyattan yararlanarak tarihin açıklanabileceğini öne sürmüş, edebiyat yapıtlarının belli dönemlerin toplumsal gelişmelerini yansıttıkları gerçeğini görmüştür. Mme de Stael'in "De la Littérature Considérée dans ses Rapports avec les İnstitutions Sociales" (Toplum Kurumlarıyla Bağlantıları Açısından Edebiyat, 1800) adlı yapıtı hem eleştiri, hem de edebiyat tarihinde bir dönüm noktasıdır. Mme de Stael, "tek ve değişmez güzel" örneğini yıkarak, edebiyat yapıtlarıyla töreler, kurumlar ve toplumların özellikleri arasındaki ilişkiyi araştırır. Daha sonra Villemain, Saint Beuve, Taine, Brunetiere'in bir edebiyat yapıtının oluşumundaki değişik nedenleri ve etkenleri inceleyen çalışmalarıyla 19. yüzyıl, edebiyat tarihinin başlangıç ürünlerine sahne olur. Bu alanda edebiyat tarihine özgü bir yöntem geliştiren ilk bilim adamı ise Gustave Lanson'dur (1857-1934).