KAZAKİSTAN
Devlet Başkanı: Kasım Cömert Tokayev
Başbakan: Alihan İsmailov
Başkent: Nursultan , eski adı ile Astana
Dil: Kazakça (Kazak Türkçesi) , Rusça
Yüz Ölçümü: 2,724,900 km2
Nüfus: 17,693,500
Para birimi: Tenge
ÖZET
Kazakistan, yüz ölçümü bakımından Türk devletlerinin en büyüğü, doğal kaynaklar açısından da en zengin ülkesidir. Doğuda Çin, güneyde Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan, kuzeyde Rusya ile sınır komşusudur. Ayrıca Aral gölü ve Hazar denizine kıyısı vardır.
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin çökmesiyle 16 Aralık 1991’de bağımsızlığını ilan etmiştir.
Kazakistan, Orta Asya'nın en büyük ekonomisine sahiptir. Petrol, altın, kurşun, demir ve uranyum ülkenin ana ihraç ürünleridir.
Kazakistan'ın sanayi sektörü bu doğal kaynakların çıkarılması ve işlenmesi ve aynı zamanda inşaat malzemeleri, traktör, tarım makineleri ve bazı askeri öğeler konusunda uzmanlaşmış nispeten büyük bir makine yapı sektörüne ve Uluslararası Uzay İstasyonu'na her Uzay aracı fırlatmasında geliştirilen uzay altyapısına sahiptir.
Bunların yanı sıra canlı hayvan ve tahıl üretimini barındıran geniş bozkır toprakları ile önemli tarımsal potansiyele sahiptir.
Nüfusun %70’i Müslüman, % 25’i Hristiyan, kalanı ise Budist, Yahudi ve diğer dinlere mensup kişilerdir.
İDARİ BÖLÜMLER
İdari açıdan ülke, 14 vilayet (Oblast) ve iki özel bölge (Nur-Sultan, Almatı, Çimkent) olmak üzere 16 bölgeye bölünmüştür. Toplamda 89 şehir, 29 belde ve 6293 köy bulunmaktadır.
Kazakistan, aynı zamanda Batı Kazakistan, Kuzey Kazakistan, Doğu Kazakistan, Orta Kazakistan ve Güney Kazakistan olmak üzere beş ekonomik bölgeye ayrılmaktadır.
Rusya Federasyonu, Kazakistan'dan Baykonur Uzay Üssü ve doğrudan yönetilen cumhuriyet şehri olan Baykonur'un bulunduğu 95.727 km²'lik askeri eğitim alanını 2050 yılına kadar kiralık olarak kullanmaktadır.
Kazakistan; Azerbaycan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye'nin üye, Macaristan, Kuzey Kıbrıs, ve Türkmenistan' ın gözlemci statüsünde yer aldığı Türk devletlerinden oluşan, genel amacı Türk dilleri konuşan devletler arasında kapsamlı işbirliğini teşvik etmek olan bir Hükümetler arası kuruluşa üye statüsünde dahildir.
YÖNETİM ŞEKLİ
Kazakistan 16 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan etmiştir. Anayasa 28 Ocak 1993 tarihinde kabul edilmiştir. Anayasada, ülkenin idare şekli “başkanlık sistemiyle yönetilen, üniter, laik, demokratik, sosyal bir hukuk devleti” olarak tanımlanmıştır.
Her yıl 30 Ağustos, Kazakistan'da Anayasa Günü olarak kutlanmaktadır.
Türkiye, Kazakistan'ın bağımsızlığını aynı gün tanıyan ilk ülke olmuştur. 2 Mart 1992 tarihinde Kazakistan'la diplomatik ilişki tesis edilmiştir. Türkiye ile Kazakistan arasındaki ortak tarihi, kültürel ve manevi bağlar ilişkilerimizin süratle geliştirilmesine temel sağlamıştır.
YASAMA
Kazakistan parlamentosu Meclis ve Senato’dan oluşan iki kanatlı bir yapıya sahiptir. Senato 6 yıllık bir dönem için seçilen toplam 47 senatörden oluşmaktadır. Senato’ya 14 vilayetten, Almatı ve Astana şehirlerinden ikişer kişi Maslihat adı verilen yerel meclislerce seçilmektedir. 15 Senato üyesi ise Cumhurbaşkanı tarafından atanmaktadır. Senato üyelerinin yarısı her üç yılda bir yenilenmektedir. Senato üyelerinin görev süresi 6 yıldır. Parlamento’nun alt kanadı Meclis, 107 milletvekilinden oluşmaktadır. Bunların 98’i siyasi partilerden parti listelerine göre, 9 milletvekili ise Kazakistan Halklar Asamblesi tarafından 5 yıl süreyle seçilmektedir.
Cumhurbaşkanı, parlamento tarafından kabul edilen yasaları veto edebilir.
YÜRÜTME
CUMHURBAŞKANLIĞI :
Cumhurbaşkanı devletin başıdır, her beş yılda bir halk tarafından seçilir. başbakan, başbakan yardımcısı ve bakanlar kurulu da cumhurbaşkanı tarafından atanır.
26 Nisan 2015 tarihinde 5 yıl için Cumhurbaşkanlığına seçilen ve görev süresi normal koşullarda Nisan 2020’de dolan Nazarbayev, 19 Mart 2019 günü yaptığı bir açıklamayla, Cumhurbaşkanlığı görevinden ayrılacağını, Anayasa uyarınca Senato Başkanı Tokayev’in Cumhurbaşkanlığı görevini üstlenerek seçimlere kadar bu görevi sürdüreceğini açıklamış, kendisinin ise Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı, Nur Otan Partisi Genel Başkanı ve Anayasa Komitesi üyeliği görevlerine devam edeceğini duyurmuştur. Bu kapsamda, Kasım-Comart Tokayev 20 Mart 2019 günü Cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmiştir. Aynı gün Astana’nın ismi Nur-Sultan olarak değiştirilmiştir.
Cumhurbaşkanlığı seçimleri, erken seçim kararıyla 9 Haziran 2019 tarihinde yapılmış, Tokayev oyların %70,96’sını alarak Kazakistan’ın yeni Cumhurbaşkanı olmuştur.
YARGI
Kazakistan Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi, Kazakistan'ın en yüksek dereceli mahkemesidir. Mahkeme, hukuk, ceza ve diğer davalarda, yargı, yerel ve diğer mahkemelerde, yasaların öngördüğü usule ilişkin biçimlerde faaliyetleri üzerinde denetim yapmak ve yargı uygulamaları ile ilgili açıklamalar yapmaktan sorumludur. Kazakistan Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesinde 44 hakim vardır. Yüksek Yargı Konseyi, Yüksek Mahkeme hakimi adaylarını Kazakistan Cumhurbaşkanı'na tavsiye eder ve cumhurbaşkanı, adayların onayı için Kazakistan Senatosu'na sunar.