BİLGİ : Oksijen (O) periyodik cetvelin VIA grubunda yer alan ametal element. Atmosferin hacim bakımından %21'ini, yerkabuğunun ağırlık bakımından %50'sini oluşturur. Ağırlıkça suyun %89'u, insan vücudunun da %60'ı oksijendir. Atmosfer dışında, doğada serbest (elementel) hâlde bulunmaz. Renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Suda az çözünür (100 litre suda 3 litre). Sıvı oksijen, soluk mavi renktedir. Oksijenin iki allotropu vardır. Ozon (O3) kararsız bir yapı gösterir (kaynama noktası -112°C). Öteki allotropu olan normal oksijen (O2) ise kararlıdır (kaynama noktası -183°C). İki atomlu molekülünde spinleri eşlenmemiş iki elektron bulunduğundan paramanyetik özellik gösterir. Laboratuvarda cıva oksitin (HgO) ısıtılmasıyla ya da potasyum kloratın (KClO3), mangan (4) oksit (MnO2) katalizörlüğünde ısıtılmasıyla elde edilir. Sanayide ise sıvı havadan ayrımsal damıtma yoluyla üretilir ve çelik tüplerde saklanır. Kimyasal bakımdan son derece aktif bir elementtir (flüordan sonra elektron ilgisi en büyük element oksijendir). Güçlü bir yükseltgendir. Hemen tüm elementlerle birleşerek oksitler ya da peroksitler verir. Yaşam için gerekli enerjiyi sağlayan kimyasal tepkimelerde oksijen önemli bir rol oynar. İnsanlar ve hayvanlar havadan, balıklar da sudan, solunum yoluyla oksijen alırlar. Solunan oksijen, kan aracılığıyla vücuda dağıtılır. Önemli miktardaki bu oksijen tüketimine karşın, bitkilerin fotosentez yapmaları ve atmosferin üst tabakalarındaki su buharının, güneşten gelen morötesi ışınlar aracılığıyla oksijen ve hidrojene ayrışmasıyla havadaki oksijen miktarı sabit kalır. Oksijen metalurjide, özellikle demir ve çelik sanayiinde (Ereğli Demir Çelik Fabrikaları'nda, ham demirden çelik elde edilirken hava yerine oksijen kullanılır) bol miktarda kullanılır. Oksijen ve asetilen, metal kesme ve kaynatma işlerinde, sıvı oksijen de roket yakıtlarının yakıcısı olarak önem taşır. Tıp alanında da önemli kullanımları (oksijen çadırı) vardır. Dalgıçlar ve dağcılar, solunumu sağlamak ya da kolaylaştırmak amacıyla oksijen tüpleri taşırlar. Oksijen, birçok kimyasal sentezde de yaygın olarak yararlanılan bir elementtir.
KULLANIM ALANLARI :
Bitkilerin ve hayvanların yaşamlarını devam ettirebilmeleri, solunum gazı olan oksijenin (O2) varlığına bağlıdır. Atmosferin %21'i, oksijen gazından oluşmaktadır. Hastanelerde, solunum rahatsızlıkları gösteren hastaların tedavisi için de oksijen gazı sıkça kullanılır. Ayrıca çelik üretiminde, kaynak yapımında, suyun saflaştırılmasında ve beton eldesinde de oksijen kullanılır. Paslanma da, oksijenin varlığında gerçekleşir.
