İçine mum dikmek için özel olarak yapılan kab. Mumun aydınlatma aracı olarak kullanıldığı yüzyıllarda şamdanların çeşitli tipleri yapılmıştır. Boyları farklı, yapıldığı mâdenler çeşitlidir. Toprak, fayans, demir, bakır, pirinç ve gümüşten ince işçiliği olan pekçok şamdan örnekleri vardır. Petrolün aydınlatmada kullanılmasıyla şamdanın önemi kalmamış; müze, ibâdethâne, türbe, antikacı dükkanlarında târihî değeri olan eşyâ hâline gelmiştir.
Şamdanların kullanılacak maksatlara ve yerlere göre şekilleri farklı olurdu. Elle taşınabilenlere el şamdanı, duvara asılabilenlere duvar şamdanı bir iki metre boyunda olan özellikle câmilerde kullanılanlara Türk şamdanı denirdi. Câmilerde mihrabın iki yanına konan Türk şamdanları çok zarif motiflerle süslenirdi.
Şamdan, mumun dikildiği bir disk, diskin oturduğu bir kol, bunları ayakta tutmaya yarıyan bir dayanaktan meydana gelmiştir. Mum, sonuna kadar yanması ve eriyen yağın kolayca temizlenmesi için şamdan hokkasının içine konur. Bu seyyar bir parça olup diske oturtulur. Şamdanı söndürmek için küçük şamdan külahı kullanılır. Şamdanın üzerine konduğu meşinden altlığa şamdan sofrası denir.