BİLGİ : Sodyum (Na) periyodik cetvelin IA grubunda yer alan, gümüş beyazı renkte alkali metal element. Yumuşak ve aktiftir. Doğal tuz (sodyum klorür) ve birçok önemli mineral içinde doğal olarak bulunan en yaygın 6 elementtir. Elektropozitifliği yüksek olup, ergimiş sodyum klorürün elektroliziyle üretilir (Down yöntemi). Havada hızla oksitlenir. Suyla hidrojen vererek şiddetle birleşir. Bu nedenle genellikle gazyağı içinde saklanır. Sodyum bileşikleri iyoniktir. Suda çözünür ve özellikleri sodyum anyonunkine benzer. Sodyum, alkiller gibi kimi organik bileşikler de yapar. Sodyum siyanür, sodyum hidrür ve kurşun tetraetil gibi vuruntu önleyici katkı maddesi yapımında kullanılır. Isı sığası yüksektir. İletkenliğinin yüksek oluşu nedeniyle ergimiş sodyum, kimi nükleer reaktörlerde soğutucu olarak kullanılır. Sodyum bikarbonat (NaHCO3) beyaz, kristal yapılı bir katıdır. Sodyum karbonat ve karbon dioksitten elde edilir. Isıtıldığında (270°C'ta) ve asitlerle karbon dioksit verir. Kabartma tozu olarak, yangın söndürücülerde ve mide asidini gidermede kullanılır. Sodyum, borik asitle sodyum borat tuzları oluşturur. İçlerinde en önemlisi borakstır. Hepsi beyaz kristal yapılı katılar olup ısıtıldıklarında camsı bir görünüm kazanırlar ve deterjan yapımında, suyu yumuşatmada, kaynak tozu olarak, cam ve seramik sırı hazırlanmasında kullanılırlar. Sud kostik adıyla da bilinen sodyum hidroksit (NaOH), beyaz, nemçeker bir katıdır. Kuvvetli alkali olup havanın karbon dioksitini emer. Sodyum klorür çözeltisinden elektroliz yoluyla ya da sodyum karbonat çözeltisine kalsiyum hidroksit ilavesiyle elde edilir. Selüloz, plastik, sabun, boya malzemesi yapımında, ayrıca kâğıt ve petrol arıtımında kullanılır. Ergime noktası 318°C, kaynama noktası 1.390°C'tır.
KULLANIM ALANLARI :
Eczacılık, tarım ve fotoğrafçılık alanlarında sıkça kullanılır. Sokak aydınlatmalarında, pillerde, cam yapımında ve sofra tuzu (NaCl) eldesinde kullanılan önemli bir bileşendir. Sıvı sodyum, nükleer santrallerde soğutucu görevinde de kullanılmaktadır. Dünya kabuğunun %2.6'sını oluşturan sodyum, dünyada en bol bulunan altıncı elementtir ve alkali metaller arasında da en bol bulunanıdır. Buna karşın, doğada element halinde rastlanmaz ve kuru sodyum kloridin (NaCl) elektrolizi yoluyla elde edilir. Metal hali, esterlerin (oksijenli asitler ve alkollerin tepkimesi sonucu oluşan maddeler) ve çeşitli organik bileşiklerin eldesi için önemlidir. Çeşitli alaşımların yapılarının kuvvetlendirilmesinde ve dökme metallerin saflaştırılmasında kullanılır. NaK alaşımı, önemli bir ısı ileticisidir. Sodyum elementinin diğer önemli bileşikleriyse soda külü (Na2CO3), kabartma tozu (NaHCO3) ve sodyum nitrattır (NaNO3).
