Basit makineler, ders ve çalışma notu

T EK E R L E K
Teker olarak da bilinir. Merkezinden geçen bir milin çevresinde dönen, sert malzemeden yapılmış çembersel organa tekerlek denir.
Tekerleklerin gövdeleri dolu olduğu gibi, çemberleri (ispit) göbeğe çelik tellerle bağlanmış da olabilir.
İspitli tekerlekler İÖ 2000 dolayında ortaya çıkmıştır. Bilinen en eski tekerlekler ise, ağaçtan oyularak hazırlanmış üç tahta parçasının gergi latalarıyla birleştirilmesiyle oluşturulan diskler biçimindedir.
Eskiden sulama amacıyla, çarklar kullanılıyordu. Bu çarklar ve çember suyun aşağıdan yukarıya taşınmasını sağlıyordu.
Çark ve tekerlekle denetimli dönme hareketi elde edilebildiğinden, makine tasarımlarında da bu organlardan yaygın olarak yararlanılır.
Yinelemeli işlemleri gerçekleştirmek üzere geliştirilen buharlı döner makineler Sanayi Devriminde büyük rol oynamıştır. Dönme hareketiyle sabit bir hareket büyüklüğü ve doğrultusu elde edilebilir; doğrusal harekette ise bu olanaklı değildir.

V İ D A
Bir baş ile üzerine kesintisiz sarmal diş açılmış, çoğunlukla silindirik bir gövdeden oluşan bağlama ya da kuvvet ve hareket uyarlama elemanına vida denir.
Günümüzde kullanılan başlıca vida ve vida türleri makine parçalarının bağlanmasında kullanılır. Vida sıkıştırıldığında gerilir ve bunun sonucunda oluşan çekme yükü parçaları bir arada tutar. Vida başlarının üzerinde genellikle tornavidanın girebileceği biçimde bir yarık bulunur.
Kuvvet ya da hareket uyarlamasında kullanılan vidalara güç vidaları denir. Ör; krikolar momenti (buru) itme kuvvetine dönüştürür. Genellikle ağır bir cismin kaldırılmasında bu kuvvet bir vidanın sabit bir somun içinde döndürülmesiyle elde edilir.
Vidayı döndürmek için uzun bir çubuktan yararlanılarak çubuğun ucuna uygulanan küçük bir kuvvetle büyük bir itme kuvveti elde edilebilir.
Bir somunun eksenel olarak yerleştirilmiş bir vida aracılığıyla döndürülmesi ya da bir vidanın eksenel biçimde yerleştirilmiş somun tarafından hareket ettirilmesiyle de benzer moment-itme kuvveti dönüşümleri elde edilebilir.

K A M A
Mekanikte, yarma, kaldırma ya da sağlamlaştırma amacıyla kullanılan sivri uçlu ahşap ya da metal takoza kama denir.
Örneğin; çekiç başının sapa sağlam biçimde oturmasını sağlamak için bir kamadan yararlanılır.
Kama, kaldıraç, mil ve teker düzeneği, makara ve vida ile birlikte beş basit makineden biri olarak kabul edilir.
Mekanik açıdan vida da bir silindirin çevresine sarılmış bir kama olarak kabul edilebilir.
Makinelerde, bir organın (ör;bir dişlinin), üzerine yerleştirildiği mile göre hareket etmesini engelleyen prim düzeneklerine de kama denir. Mil ve kama aynı malzemeden yapılmışsa, genişliği ve derinliği milin çapının dörtte biri kadar olan bir kamanın momenti, uzunluğu çapının 1,57 katı olan tek parça bir milin momentine eşittir. Uygulamada bu oranlar yaklaşık olarak elde edilir.