Bellek (Hafıza) ve Türleri - Öğrenme, Bellek, Hatırlama İlişkisi (Psikoloji), ders ve çalışma notu

Bellek (Hafıza) ve Türleri - Öğrenme, Bellek, Hatırlama İlişkisi (Psikoloji)

BELLEK TÜRLERİ

Bellek (hafıza): Geçmiş bir olayı ya da bir bilgiyi zihinde tutma ve hatırlama yetisidir. Başka bir deyişle öğrenilen bilgileri depolama ve istenildiğinde geri çağırma yeteneğidir. Üç tür bellek vardır.

 

1- Duyusal Bellek: Çok kısa sürelidir. Duyu organlarında duyumların tutulmasıdır. Örnek: Gözümüz bir nesneyi gördüğünde, görüntünün 1-2 sn. (gözümüzün yapısı gereği) gözümüzde saklanmasıdır.

 

2- Kısa Süreli Bellek: Bu bellek türü, gerekli olan bilgiyi kısa bir süre için akılda tutmayı ve hatırlamayı sağlar. Bilgileri birkaç dakika için depolar, kullandıktan sonra da artık işe yaramayacağı için saklamaz. Örneğin arayacağımız bir tel. numarasını rehberden bulur arar ve tekrar unuturuz. Bilgi tutma kapasitesi2 sn ile 20 dak. arasındadır.
Bilgilerimizin kısa süreli bellekte daha fazla kalmasını sağlamak için “tekrarlama” ve “gruplama”dan yararlanırız.
Örneğin 325146878 gibi bir sayıyı 325 146 878 şeklinde gruplamak hatırlamamızı kolaylaştırır.

 

3- Uzun Süreli Bellek: Bilgiyi beceriyi saatler, günler, aylar ve yıllarca zihinde tutar ve hatırlamayı sağlar. Uzun süreli belleğe bilgiler kısa süreli bellekten geçer. Bu bellekte bilgiler kullanıldıktan sonra atılmaz, saklanır. Kısa süreli bellek derin olmayan bir havuza, uzun süreli bellek ise okyanusa benzetilebilir.
Örneğin, birinci sınıftaki öğretmenimizin adı uzun süre belleğimizde kalmıştır.

 

Uzun Süreli Bellek

Açık

1. Anısal
2. Anlamsal

Örtük

1. Ön uygulama etkisiyle örtük öğrenme
2. Klasik koşullanma
3. Beceriler ve alışkanlıklar

 

Açık Bellek: Bilincinde olduğumuz başkalarına da ifade edebildiğimiz bellektir Anısal ve anlamsal olarak ayrılır

Anısal Bellek: Belirli bir yerdeki ve zamandaki anılara ilişkin bellektir. Örnek: İki yaz önceki yaz tatilimizi hatırlarız.

Anlamsal Bellek: Anlamların kavramların olduğu bellektir. Örnek: İstanbul’un fethini veya psikolojinin tanımını biliriz.

 

Örtük Bellek: Bu bellekte kişi öğrenmiş olduğunun farkında değildir  (bildirilemeyen bellek).

Ön Uygulama Etkisi: Bazı bilgileri diğerlerinin yanında fark etmeden öğreniriz. Örnek: Ders çalışırken dinlediğimiz müziğin sözlerini farkına varmadan öğreniriz. dersimiz.com

Klasik Koşullanma: Korkmamamız gereken bir şeyden korkmayı bu şekilde öğreniriz ve uzun süreli belleğin örtük bölümünde saklarız.

Beceri ve Alışkanlıklar: Başlangıçta bilerek öğrenilen beceriler sonradan otomatikleşir ve örtük bellekte depolanır. Yürüme, yüzme, bisiklete binme vb.

 

ÖĞRENME, BELLEK, HATIRLAMA İLİŞKİSİ

 Bilgilerin hatırlanması için öncelikle bilgilerin öğrenilmiş olması ve bellekte yerini almış olması gerekir.  

Bu süreçler:

ÖĞRENME  --------  BELLEK  ------------  HATIRLAMA

(Kazanım)             (Depolama)             (Geri Çağırma) 

 

Kodlama(Öğrenme, Şifreleme ); Belleğe giren bilginin zihinde kaydedilmesidir.  Bir evde her eşyanın nasıl bir yeri varsa, zihindeki bilgilerin de yeri vardır.  Resimler ayrı kokular ayrı vb. kodlanır.

Depolama; Nasıl kodlanmış olursa olsun bu bilgilerin gerektiği zaman yeniden bilinç düzeyine çıkabilmesi için saklanması gerekir. Her bilgi kütüphanedeki kitaplar gibi farklı bölümde saklanır.

Hatırlama(Çağırma); Çağırma, daha önce kodlanan ve saklanan bilgilerin yeniden bilinç düzeyine çıkarılmasıdır. Ek kodlamaların sayıca fazla olması hatırlama kolaylığı sağlar. notbak.com

 

UNUTMA: Önceden öğrenilmiş olan herhangi bir şeyi hatırlama veya tanıma gücünün geçici ya da sürekli olarak yitirilmesine unutma denir.

UNUTMA NEDENLERİ:

1. Öğrenilenlerin kullanılmaması: Bilgi ve beceriler kullanılmazsa unutulur.
2. Geriye ket vurma; Yeni öğrenilenlerin daha önce öğrenilmiş olanları unutturmasıdır. Örnek: Ard arda iki toplantıya katılan bir kişi ikinci toplantıda tanıştığı kişilerin ismini öğrenirken önceki toplantıda tanıştığı kişilerin bir kısmının isimlerini unutabilir.
3. İleriye ket vurma; Önce öğrenilenlerin yeni öğrenilenleri unutturmasıdır.
4. Organik nedenler: Beyinde hücre kaybının olması ve beyin hasarı.
5. Baskı altında tutma (bilinçaltına itme) Ör: büyük üzüntüler bilinç altına atılır.

 

Belleği Geliştirme (Unutmayı azaltmak, Hatırlamayı Kolaylaştırmak için)

1. Öğrenmenin yeterli olması
2. Önceki birikimle kişinin konuyu anlamlandırması
3. Öğrenmeden sonra dinlenilmesi (uyumak gibi)
4. Tekrarlar yapılması
5. Kişi öğrenmeye ne denli istekli olursa o kadar iyi öğrenir.
6. Bilgiler kodlanırken ne kadar fazla uyaran alınırsa, hatırlarken de o kadar çok ipucu olacak demektir. Bu nedenle kodlarken konuyu çok yönlü kodlamak hatırlamayı kolaylaştırır.
7. Bilgileri örgütlediğimizde (tablo, şema vb ) kendimize özgü ifade ettiğimizde daha çok akılda kalır.
8. Çağrışım kurma ile hatırlamayı artırabiliriz. Ör: Okul numaramız ya da şifremiz 3406 ise İstanbul Ankara plakalarıyla çağrışım kurabiliriz.
9. Zihinde canlandırma ile hatırlamayı kolaylaştırabiliriz. (resim Şema Tablo vb. görseller daha çok akılda kalır.)
10. Sesselleştirme (kendi sesimizle tekrar etme.)
11. Kümeleme (kısa süreli belleğin kapasitesi kümeleme ile artırılabilir.)

Nuray TAN

bellek hafıza psikoloji ders notları ders notu unutma unutma nedenleri Örnek hatırlama konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım Nuray TAN