Besinler ve Dengeli Beslenme, ders ve çalışma notu

Besinler ve Dengeli Beslenme

Beslenme Neden Gereklidir?

 

Canlılar beslenemezlerse yaşamlarını sürdüremezler. Tüm canlılar büyüyebilmek ve yaşamsal faaliyetlerini devam ettirebilmek için beslenir.
 

• Canlılar, doğduktan sonra büyür ve gelişirler. Büyüyebilmek ve gelişebilmek için ise beslenirler. Yediğimiz besinlerin bir kısmı vücudumuzun kas ve kemik yapısına katılır. Böylece büyürüz. Dünyaya gelen bebek büyüyerek çocuk olur, çocuk büyüyerek yetişkin olur. Yetişkinler büyümezler. İnsanlar belli bir yaşa gelince büyümelerini tamamlarlar.
 

• Canlılar yaşamsal faaliyetlerini devam ettirebilmek için gerekli olan enerjiyi besinlerden sağlarlar. Organlarımız çalışırken, soluk alıp verirken enerji harcarız. Yürürken, konuşurken, düşünürken harcadığımız enerji, uyurken harcadığımız enerjiden daha fazladır. Bu nedenle çok hareket ettiğimizde daha çabuk acıkırız. Vücudumuzun enerji ihtiyacı arttığı için beslenme isteği duyarız. 

Besinleri Nasıl Elde Ederiz?

Besinlerimizi bitkilerden ve hayvanlardan elde ederiz.
 

Hayvansal Besinler

•    Et, süt, yumurta
•    inek, koyun, tavuk, balık gibi hayvanlardan et,
•    inek, koyun, keçi gibi hayvanlardan süt (Yoğurt ve peynir, sütten elde edilir.),
•    Tavuk, hindi, kaz, ördek gibi hayvanlardan yumurta elde edilir.

 

Bitkisel Besinler

    Meyve ve Sebzeler

•    Elma, armut, üzüm, muz, nar, portakal, mandalina vb. meyveler, bu meyvelerin ağaçlarından elde edilir.
•    Pırasa, ıspanak, marul, lahana, domates, salatalık, maydanoz, soğan birer sebzedir.

    Tahıllar: Buğday, arpa, çavdar, yulaf, pirinç, mısır vb.
    Baklagiller: Kuru fasulye, nohut, mercimek, bezelye vb.
    Turunçgiller: Portakal, limon, mandalina, greyfurt vb.

 

Nasıl Beslenmeliyiz?

Yaşamımızı sağlıklı bir biçimde sürdürebilmemiz için dengeli ve sağlıklı beslenmeliyiz. Sağlıklı ve dengeli beslenebilmek için de vücudumuz için gerekli olan tüm maddeleri almalıyız. Enerji veren, yapıcı - onarıcı ve düzenleyici besinlerden belli miktarda yemeliyiz.
Bir günde yememiz gereken besin miktarları besin piramidinde gösterilmiştir.

 

1. Piramitten de anlaşılacağı gibi bir günde  en çok karbonhidrat içeren besinler yemeliyiz. Böylece vücudumuzun sağlıklı çalışabilmesi için gerekli enerjiyi sağlamış oluruz. Karbonhidrat en çok ekmek, makarna, pilav, unlu mamuller gibi esinlerde bulunur.

 

2. Karbonhidratlardan sonra en çok tüketmemiz gereken besinler vitaminler ve minerallerdir.  Bu besinler düzenleyicidir. Vücudumuzun hastalıklara karşı direncini artırır. Sebze ve meyvelerde bolca bulunur.

 

3. Üçüncü besin grubu ise proteinlerdir. Proteinler yapıcı ve onarıcıdır. En çok süt ve süt ürünleri ile et ve et ürünlerinde, yumurtada bulunur.
 

4. Enerji verici yağ ve şekerlerden de yeteri kadar almalıyız. Bu besinlerden yeterli miktarda yediğimizde enerji ihtiyacımızı karşılar, vücudumuzun diğer işleri için gerekli maddeleri almış oluruz. Buna yeterli ve dengeli beslenme deriz. Dengeli beslenmeye diyet de denir. Diyet sözcüğü çoğu zaman yanlış kullanılır.

Dengeli ve yeterli beslenen birinin günlük menüsü aşağıdaki gibi olabilir.
 

Sabah
1 bardak süt, 1 adet yumurta, 10 adet zeytin, Bir dilim ekmek, 1 domates
 

Öğle
Balık, Makarna, Salata, Puding
 

Akşam
Ezogelin çorba,  Salata, Pilav, 2 adet mandalina
 

Besin maddeleri vücudumuzda eksik olursa vücudumuzun sağlığı bozulur. Özellikle çocuklar, hızlı büyüdüğü için daha çok protein ve karbonhidrat içeren besinler yemelidir. Yeterli ve dengeli beslenmeyen çocuklarda büyüme yavaşlar, vücut sağlıklı çalışamaz.
 

Hazır Yiyecekler

Besinlerin çeşitliliği, teknolojik gelişmelerin etkisiyle son yıllarda artış göstermiştir. Hazır gıdalarda çoğunlukla koruyucu, renklendirici, tatlandırıcı katkı maddeleri bulunur. Katkı maddeleri besinlerin doğallığını bozar. Bu besinlerden fazla tüketen insanlarda sağlık sorunları yaşanabilir.
 

Besin maddeleri alırken,
    İçindekiler bölümünde gıda içerikleri ile ilgili açıklamaları incelemeliyiz.
    Paketin üzerindeki son kullanma tarihlerine bakmalıyız. Tazeliğini yitirmiş, bozulmuş yiyecekler sağlığımıza zarar verebilir; besin zehirlenmesine neden olur.
    Gıda maddelerinde damgasının olup olmadığına bakmalıyız. Bu damga ürünün kalitesini gösterir.
    Tarım ve Köy işleri Bakanlığı'nın izninin olup olmadığına dikkat etmeliyiz.

Taze Yiyecekler

Sağlığımızı korumak ve sağlıklı yaşamak için taze besinler tüketmeliyiz. Canlı renkli ve diri görünümlü besinler tazedir. Besinleri dokunarak, koklayarak da taze olup olmadığını anlayabiliriz. Meyve ve sebzeleri satın alırken yukarıda anlattığımız özelliklerine bakarak alırız. Bu besinlerin temizliğine dikkat etmeliyiz. Yemeden önce iyice yıkamalıyız. Aksi takdirde vücudumuza bazı mikroplar girerek sağlığımızı bozar.

dersimiz.com

besinler ve dengeli beslenme besinler dengeli beslenme fen ve teknoloji ders notları fen bilimleri ders notları fen ders notları ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım eğitim öğretim kaynakları