Bitkiler, Çiçekli ve Çiçeksiz Bitkiler, ders ve çalışma notu

Bitkiler, Çiçekli ve Çiçeksiz Bitkiler

Bitkiler, Çiçekli ve Çiçeksiz Bitkiler

Doğada bilinen canlı çeşitlerinin 500.000 kadarını oluşturan bitkiler, ökaryot ve çok hücreli canlılardır. Hücreleri arasında gelişmiş bir organizas­yon ve iş birliği vardır.

 

Yeşil bitkilerin en önemli özellikleri, karbondioksit, su ve mineral gibi inorganik maddelerden organik maddeleri sentezleyebilmelendir. Bir başka deyişle canlıların doğrudan enerji kaynağı olarak kullanmadıkları ışık enerji­sini kimyasal bağ enerjisine dönüştürüp depolayabilirler.
Bitkiler Çiçeksiz Bitkiler (Tohumsuz Bitkiler) ve Çiçekli Bitkiler (Tohumlu Bitkiler) olarak ikiye ayrılır. Çiçeksiz bitkiler kendi içinde

a) Damarsız Çiçeksiz Bitkiler (kara yosunları)

b) Damarlı çiçeksiz bitkiler (eğrelti otu) olarak ikiye ayrılır.

Çiçekli bitkiler de

a) Açık tohumlu bitkiler (Kozalaklı bitkiler)

b) Kapalı Tohumlu Bitkiler şeklinde ikiye ayrılır.

Kapalı tohumlu bitkiler de

a) Tek çenekli bitkiler

b) Çift çenekli bitkiler şeklinde gruplandırılır.

1. Çiçeksiz (Tohumsuz) Bitkiler:

Çiçek ve tohum oluşturmazlar. Üremeleri eşeysiz veya eşeyli üreme­nin birbirini takip ettiği döl almaşı (metagenez) şeklinde olur. Kara yosunları ve eğrelti otları çiçeksiz bitkilerin ençok bilinen gruplarıdır. Bu iki gruptan başka Ciğer otları, Kibrit otları ve At kuyrukları da vardır.

 

a) Kara Yosunları: İletim demetleri yoktur. Nemli yerlerde yaşarlar. Döl almasıyla eşeyli ürerler. Gerçek yapraklar olmayıp yaprağımsı yapıları vardır.

 

b) Eğrelti Otları: Gerçek kök ve yaprakları yoktur. İletim demetleri vardır. Yapraklar yer altı gövdelerine dönüşmüştür.

 

2. Çiçekli (Tohumlu) Bitkilerin Özellikleri:

Üreme organları çiçeklerdir. Gerçek kök, gövde ve yaprakları vardır. İletim demetleri gelişmiştir. Tohumlu bitkilerde genel olarak eşeyli üreme hakim olsa da eşeysiz üreme çeşitlerinden olan vejetatif çoğalma hemen he­men tüm türlerde görülür. Bu özellik seracılıkta, çiçekçilikte ve hatta ziraatta birçok önemli bitkinin çoğaltılmasında kullanılmaktadır. Tohumlu bitkiler iki alt bölüme ayrılır. d e r s i m i z . c o m

 

a) Açık Tohumlular: Kozalaklı bitkiler olarak da bilinirler. Her zaman yeşil, çoğu iğne yapraklı, ağaç ve çalı­lardan meydana gelen, çok yıllık bitki­lerdir. Otsu formu yoktur. Tohum tas­lakları ovaryum tarafından örtülmemiştir. Tohum meyve içinde değil, ko­zalak yapraklarının altında açıkta bu­lunur. Bu nedenle açık tohumlu bitkiler olarak adlandırılmışlardır. Gerçek çi­çek ve tohum taslakları yoktur. Erkek ve dişi organ genellikle farklı çiçekler­de bulunur. Çenek sayısı değişkendir. Çam, ardıç, ladin, göknar ve sedir ağacı bu grubun bilinen örneklerindendir.

 

Açık tohumlu bitkiler odun boruları (ksilem) ve soymuk borularından (floem) oluşan vasküler sisteme sahiptirler. Odun yapıları gövdede bir daire üzerine dizilmiş açık kollateral iletim demetleri içerir. Bu nedenle de ikincil kalınlaşma gösterirler. Açık tohumlularda polen üretimi oldukça fazla olup, her bir erkek kozalak birkaç milyon polen üretebilir. Bazı türlerin polenlerin­de, polenin rüzgarla uçmasını sağlayan 2-3 hava keseciği bulunabilir. Dişi ko­zalak genelde erkek kozalağa benzer. Bir eksen üzerinde sarmal dizilmiş makrosporofillerden oluşmuştur. Her bir makrosporofılin üst kısmında iki to­hum taslağı bulunur. Tohum taslaklarında da makrosporangiyumlar yer alır.

 

Tozlaşmaları genelde rüzgarla olur. Tohumların olgunlaşma süreleri 1-3 yıl arasındadır. Günümüzde 600 ile 1000 türle temsil edilmektedirler.

 

b) Kapalı Tohumlular: Kapalı tohumluların gerçek çiçek ve tohum taslakları vardır. Tohum taslakları ve tohumları meyve ile örtülü olduğundan kapalı tohumlu bitkiler olarak adlandırılırlar. Sayıları 250 bine yakın türden oluşur. Meşe, kayın, gürgen, karaağaç gibi yapraklı ağaçlar ve bütün meyve ağaçları bu gruba dahildir. Odunsu ve otsu çeşitleri vardır. Çok yıllık olanla­rın bazıları kışın yaprağını döker, bazıları dökmez. Çenek sayısına göre tek çenekli ve çift çenekti olmak üzere ikiye ayrılırlar.

 

1. Tek Çenekliler (Monokotiledonlar): Tohumlarında tek çenek bu­lunur. Çoğu bir yıllık otsu bitkilerdir. Buğday, mısır, lale, muz, soğan, hur­ma, orkide ve bir çok ot türü bu sınıf içinde yer alır. Hiç birinin gövdesinde kambiyum bulunmaz. Bunun için boyları uzun, gövdeleri incedir. Yapraklan genellikle ince, uzun ve paralel damarlı, kökleri saçak köktür. İletim demet­leri gövdede düzensiz dağılmıştır.

 

2. Çift Çenekliler (Dikotiledonlar): Tohumlarında çift çenek vardır. Gövdelerinde kambiyum halkaları bulunur. Bu sayede iletim demetleri göv­deye düzenli olarak dizilmiştir. Yaprakları ağsı damarlı çok yıllık odunsu bitkilerdir. Bu sınıfa örnek olarak Baklagiller, Gülgiller, Kabakgiller, Asma­giller gibi bir çok takım örnek verilebilir. Bezelye, badem, ceviz, elma, do­mates, ayçiçeği, gül gibi bitkiler çift çenekli bitkilerdendir.

dersimiz.com

Çiçeksiz Bitkiler Tohumsuz Bitkiler Çiçekli Bitkiler Tohumlu Bitkiler biyoloji ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım tohum