Doğu Anadolu Karasal İklimi (Türkiye'de İklim Tipleri), ders ve çalışma notu

Doğu Anadolu Karasal İklimi (Türkiye'de İklim Tipleri)

DOĞU ANADOLU KARASAL İKLİMİ

       Doğu Anadolu da iklim, yükselti, yer şekilleri, denizden uzaklığa bağlı olarak sert karasal özellikler taşır. İç Anadolu’ ya oranla kışlar daha soğuk ve uzun, yağış tutarları daha fazladır, sıcaklık farkları çok yüksektir. Geniş bir alan etkisinde bulunduran bu iklim, bölgenin çeşitli kesimlerinde (Erzurum, Kars yaylalarında, Van Gölü çevresinde, Yukarı Fırat bölümünde, Hakkâri çevresinde) birbirinden farklı özellikler gösterir.

 

      Ülkenin kuzeydoğusunda yüksek yaylaların geniş yer kapladığı (Erzurum-Kars yaylalarında) alanlarda bu iklim, çok soğuk sert ve uzun kışları, serin yazları ile kendini belli eder.  Yıllık ortalama sıcaklık 4-6 °C’ arasındadır.  En soğuk ayın (Ocak) ortalama sıcaklığın  -8,6 /  - 11,8 °C; en sıcak ayın (Ağustos) ortalama sıcaklığı 17-23 °C arasındadır.  Kış mevsiminde dört ayın sıcaklığı (Aralık, Ocak, Şubat, Mart)  0 °C nin altındadır.  Yazın ender olarak 40 °C ye yaklaşan sıcaklıklar kışın sık sık  -20 °C nin altına iner.  Şimdiye kadar saptanan en yüksek sıcaklık değeri 38 °C (Karaköse –Ağrı), en düşük sıcaklık değeri  -43.2 °C dir.

 

      Ağrı (Karaköse) Meteoroloji İstasyonunda saptanmış olan bu değer, Türkiye’deki meteoroloji istasyonlarının şimdiye kadar saptadıkları en düşük sıcaklık derecesidir. Yıllık ortalama yağış 450-550 mm arasındadır. Ülkenin büyük bölümünde, en yağışlı mevsim kış olmasına karşın, bu yörede en yağışlı mevsim, Kars’ta yaz, Erzurum’da ilkbahardır. Kış, Erzurum-Kars yöresinde en kurak mevsimdir. Karasal yağış rejiminin özelliği olan bu durum (yağışlarda maksimum devrenin yaz, minimum devrenin kış olması), ülkede yalnızca bu yörede görülür. Yağışlı günler sayısı Erzurum-Kars yaylalarında batıdan doğuya doğru artış gösterir. Kar yağışlı ve karla örtülü gün sayısı bakımından ülkemizde en yüksek değerlere Doğu Anadolu Bölgesi’nin kuzeydoğu yaylalarında ulaşılır. Burada toprak 4-4,5 ay karla kaplı kalır. Bulutlu gün sayısı bakımından, ülkede en yüksek değerler yine bu yörede görülür. Bağıl nem oranı % 63-67 arasındadır. Rüzgâr yönü genellikle Kuzeydoğu ve Güneybatı’dır.

 

      Van Gölü çevresinde iklim, Erzurum-Kars yaylalarına oranla daha ılıktır. Kışlar daha kısa geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 8-10 °C arasındadır. Bu iklimin etkisini sürdürdüğü alanda şimdiye kadar saptanan en düşük sıcaklık değeri  -28,7 °C (Van) , en yüksek sıcaklık değeri 37,5 °C dir (Van). Yağış maksimumu ilkbahara, minimumu yaza rastlar. Sonbahar yağışları kış yağışlarından az farklıdır. Kış yağışlarının çoğu kardır. Bağıl nem oranı  % 59-68 arasındadır. Rüzgâr yönü genellikle Doğu ve Kuzeydoğudur. dersimiz.com

 

       Yükseltisi 1000-1200 m Arasında değişen yüksek ovaların ve yükseltisi 3000 m’ yi aşan dağların bulunduğu Doğu Anadolu’nun Yukarı Fırat Orta ve Aşağı Fırat yöresinde iklim, Erzurum-Kars yaylalarından daha sıcak, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde daha serin geçer. Burada iklim, yörenin kuzeyinde ve güneyinde etkisini sürdüren iklim tipleri arasında bir geçiş tipi özelliğini taşır. Yıllık ortalama sıcaklık yaklaşık 9-13 °C arasındadır. Yaz mevsiminde zaman zaman sıcaklıkların 40 °C yi aştığı, kış mevsimindeyse  -20 °C nin altına indiği görülür. Şimdiye kadar saptanan en yüksek sıcaklık değeri 42 °C  (Elazığ), en düşük sıcaklık değeri  -32,5 °C dir(Erzincan). Yıllık ortalama yağış 350-450 mm arasındadır. Bu değer çevredeki dağlık alanlara gidildikçe artar. Yağış maksimumu ilkbahar, minimumu yaz mevsimine rastlar. Yaz mevsiminin yağış payı kuzeyden güneye doğru azalır. Kar yağışlı günler sayısı batıdan doğuya doğru artar. Bağıl nem oranı  % 53-64 arasındadır. Rüzgâr yönü genellikle Kuzey kesiminde Batı ve Kuzeybatı, Güney kesiminde Güneybatı ve Güneydoğudur.

 

         Ülkemizin en güneydoğu ucunda çok dağlık ve engebeli bir alanda yer alan Hakkâri yöresinde bu iklim, yağışların fazla olmasıyla kendini gösterir. Yıllık ortalama sıcaklık yaklaşık 9-10 °C dir. Yazın ender olarak 35 °C yi aşan sıcaklıklar, kışın sık sık –20 °C  nin altına iner. Yağışlar yüksek alanlarda daha da fazlalaşır. Yağış maksimumu ilkbahar, minimumu yaz mevsimindedir. Yaz ayları özellikle Temmuz ve Ağustos çok kurak geçer. Kış yağışları çoğunlukla kar biçimindedir. Bağıl nem oranı yaklaşık  % 57-60 ‘tır. Rüzgâr yönü genellikle Kuzeybatı ve Güneybatı’dır.

dersimiz.com

Anadolu iklim Doğu Anadolu Karasal İklimi Türkiye'de İklim Tipleri sosyal bilgiler ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım