Güneş ve Güneş Sistemi konulu ders ve çalışma notu, konu özeti

Güneş ve Güneş Sistemi

Güneş ve Güneş Sistemi

-Güneş ve Güneş Sistemi Evren'in bir parçasıdır.

-Güneş, Dünya'daki canlıların yaşam kaynağıdır. Güneş enerjisinin atmosferde ve yeryüzünde ısıya dönüşmesiyle canlıların yaşaması için gerekli olan sıcaklık sağlanır.

-Güneş, Dünya'nın yaklaşık 1 milyon katı büyüklüğündedir. Güneş'in çapı Dünya'nın çapının yaklaşık 109 katıdır. Ancak Dünya'dan gökyüzüne bakıldığında Güneş çok küçük görünür. Bunun sebebi Güneşin Dünya'dan çok uzakta olmasıdır.

-Merkezinde Güneş'in ve onun etrafında belirli yörüngelerde hareket eden gezegenlerin, uyduların, kuyruklu yıldızların bulunduğu gök cisimleri topluluğuna Güneş Sistemi denir. Güneş Sistemi, Samanyolu gök adasının merkezinden dışa doğru açılan sarmal kollarından biri olan Avcı-Oryon kolunda bulunur.

-Güneş Sisteminde dokuz tane gezegen vardır. Gezegenlerin Güneşe olan uzaklıkları Astronomi Birimi (AB) adı verilen bir uzaklık birimi ile ifade edilir.

-Bir astronomi birimi: Dünya ile Güneş arasındaki uzaklığa eşittir.

Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı 149,5 milyon km olduğundan, bir astronomi birimi 149,5 milyon km'dir.

İki gök cismi arasındaki uzaklığı kilometre ile ifade etmek bazen yetersiz kalır. Bunun yerine ışık yılı birimi kullanılır. Bir ışık yılı, ışığın bir yılda aldığı mesafedir. Bir ışık yılı yaklaşık 9,46 x 1012 km'dir. Güneş'e en yakın yıldız; 4,2 ışık yılı uzaklıktadır. Işık yılı bir zaman birimi değil, uzaklık ölçüsü birimidir.

Gezegenler ve Uyduları

Güneş Sistemi'nde yer alan gezegenler ve onların çevresinde hareket eden uydular birer gök cismidir.

GEZEGENLERİN ÖZELLİKLERİ

▪ Kendilerine ait ısı ve ışıkları yoktur yıldızlardan aldıkları ısı ve ışığı yansıtırlar.

▪ Işıkları kesintisizdir. Işıkları donuk görünür, titreşmez.

▪ Yıldızlardan daha küçük ve daha soğukturlar.

▪ Gökyüzündeki konumları değişkendir. (Güneş çevresindeki hareketlerinden dolayı gökyüzünde bulundukları konumları zamanla değişir.)

▪ Gökyüzünde küre olarak görülürler (Dünya'ya yakın oldukları için geceleri gökyüzünde yuvarlak bir disk şeklinde görünürler.)

Güneş sisteminde sekiz tane gezegen vardır. Bunlar Güneş'e yakınlık durumuna göre; Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür.

▪ Merkür, Venüs, Dünya, Mars iç gezegen olarak bilinirken, diğerleri ise dış gezegen olarak bilinir. Gezegenlerin bazıları çıplak gözle görülebilir

Not: 24 Ağustos 2006 tarihinden önce plüton denilen bir gezegen de mevcuttu.Bu gezegen Güneş sistemindeki en küçük ve sonuncu gezegendir.Fakat 24 Ağustos 2006 tarihinde uluslar arası Gökbilim Birliğinin (IAU) Prag'da yaptığı toplantıda plüton, gezegen sınıfından çıkarılarak "Cüce Gezegen" sınıfına alınmıştır.

Merkür

▪ Güneş'e en yakın gezegendir.

▪ Güneş Sistemi'nin en küçük ikinci gezegenidir.

▪ Yüzeyi yoğun bir biçimde kraterlidir.

▪ Kendi etrafında çok yavaş döndüğünden, gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı çok fazladır.

▪ Uydusu ve halkası yoktur.

Venüs

▪ Güneşe en yakın ikinci gezegendir.

▪ Güneş Sistemi'nin altıncı büyük gezegenidir.

▪ Dünya ile yaklaşık aynı büyüklükte olduğundan Dünya'nın ikizi olarak adlandırılır.

▪ Atmosferindeki yoğun karbondioksit yüzünden sera etkisi çok etkilidir.

▪ Gökyüzünde çok güzel göründüğünden Aşk Tanrısı olarak da adlandırılır.

▪ Uydusu ve halkası yoktur.

Dünya

▪ Güneş'e en yakın üçüncü gezegendir. ▪ Güneş Sistemi'nin beşinci büyük gezegenidir.

▪ Canlıların yaşadığı bilinen tek gezegendir.

▪ Yüzeyinin üçte ikisi suyla kaplıdır. Ayrıca dağlar, denizler, vadiler ve aktif volkanlar bulunur.

▪ 1 tane uydusu vardır, halkası yoktur.

Ay, Dünya'nın tek uydusudur. Ay, kendi ekseni ve Dünya'nın çevresindeki dönüşünü 27,3 günde tamamlar. Bu nedenle Ayın hep aynı yüzü Dünya'mıza dönüktür. Kuzey Kutbu'ndan bakıldığında, Dünya'nın ve Ayın kendi eksenleri etrafındaki dönüşleri saatin ters yönündedir.

Ayın kütlesi, Dünya'nın kütlesinin yaklaşık seksende biri kadardır. Dünya'nın ve Ay'ın birbirleri üzerinde kütle çekim kuvveti etkileri vardır. Dolayısıyla Ay'ın Dünya'nın etrafındaki dönüşü sırasında, Dünya'nın Aya bakan yüzündeki çekim etkisi, o sırada arkada kalan yüzüne göre daha fazladır. Bu çekim karalar üzerinde fark edilebilir, fakat fazla etkili olamaz. Okyanuslar ve denizler Ay'a doğru bir miktar yükselir. Bu olay gelgit olarak adlandırılır. Günde iki kez gelgit hareketleri meydana gelir.

Mars