Maddenin Halleri ve Özellikleri, ders ve çalışma notu

Maddenin Halleri ve Özellikleri

MADDELENİN HALLERİ

      Tüm maddeler atom ya da moleküllerden oluşur ve bu taneciklerin durumuna göre madde katı sıvı ve gaz halde bulunabilir. Bu hallere ise FİZİKSEL HALLER denir.

A.MADDENİN KATI HALİ

Tahta blok,kitap,kurşun kalem,demir sopa gibi maddeler katı maddelere örnek verilir.

Katı maddelerin özellikleri;

• Tanecikleri birbirine temas eder.
• Tanecikleri arasındaki boşluk yok denecek kadar azdır.Bu sebeple maddenin en düzenli halidir.
• Tanecikleri yer değiştiremez.Sadece bulundukları yerde sürekli titreşim halinde bulunurlar.Öteleme hareketi yapamazlar.
• Belirli bir şekli vardır.Bu şekli bulundukları kabın yada ortamın şekline göre değiştirmez.
• Sıcaklık ile genleşebilir .Sıcaklık etkisi ile tanecikler birbirinden uzaklaşır ve hacim artar.Ama sıkıştırılamazlar çünkü tanecikler arasındaki boşluk yok denecek kadar azdır.

NOT: Katı haldeki bir maddenin şekil almış haline CİSİM denir. Örneğin altın bir madde iken altın bilezik bir cisimdir. 

 

B.MADDENİN SIVI HALİ

Su,meyve suyu, süt, zeytin yağı, alkol, civa gibi maddeler sıvı maddelere örnek verilebilir.

Sıvı maddelerin özellikleri;

• Kendilerine ait bir şekilleri yoktur.Bulundukları kabın şeklini alırlar.(Bunun sebebi akışkanlıklarıdır)
• Akışkan halde bulunurlar.Fakat her sıvının akışkanlığı aynı değildir.Yoğunluklarına göre değişkenlik gösterirler.
• Tanecikleri birbiri ile temas halindedir.
• Tanecikleri arasındaki boşluk katılardan daha fazla olmasına rağmen çok azdır.
• Tanecikleri birbiri üzerinden kayarak hareket edebilirler.Yani tanecikleri yer değiştirebilir.Bu sayede akışkan olurlar.
• Hem titreşim hem de öteleme hareketi yaparlar.
• Sıcaklık etkisi ile genleşebilir.Sıkıştırılamaz.
• Maddenin sıvı hali katı haline göre düzensizdir.
• Katı haldeki bir maddenin sıvı hale geçmesi için dışarıdan ısı enerji alması gerekir.Bu değişim fiziksel bir değişimdir.

 

C.MADDENİN GAZ HALİ

Hava, karbondioksit, oksijen birer gazdır.

Gaz maddelerin özellikleri;

• Maddenin taneciklerinin serbest hareket ettiği fiziksel hal gaz halidir.
• Tanecikler birbirinden bağımsız sürekli hareket halindedir.
• Belirli bir şekilleri ve hacimleri yoktur.
• Tanecikleri arasındaki boşluk çok fazladır.En fazla boşluk bulunan haldir.
• Boşluğun çok olmasından dolayı rahatlıkla sıkıştırılabilir.Sıkışma etkisi ile sıvı hale geçebilir.Sıcaklık etkisi ile katı ve sıvılara göre daha iyi genleşebilirler.
• Akışkan haldedir. dersimiz.com
• Bulundukları kabın her yerine eşit oranda dağılırlar yani bulundukları kabı doldurarak kabın şeklini alırlar.
• Hem titreşim hem de öteleme hareketi yaparlar.

D.MADDENİN PLAZMA HALİ

Hava, karbondioksit, oksijen birer gazdır. Maddenin 4. hâli plazmadır. Plazma evrendeki en yaygın maddedir ve evrendeki oranı %99'dan daha fazladır. Güneş, güneş sisteminde bulunan en büyük plazmadır.

Maddenin plazma hâli aşağıdaki gibi özetlenebilir

• İyon, elektron, nötr atom karışımına iyonize olmuş gaz ya da plazma denir. Oluşan tanecikler geniş bir alanda hareket eder.
• Elektriği iyi iletmesine rağmen nötral yapıdadır.
• Pozitif yük sayısı negatif yük sayısına eşittir.
• Yüksek sıcaklık ve basınçta oluşabilir. Büyük bir enerji yoğunluğuna sahiptir.
• Gazlardan farklı olarak ısıyı iyi iletir, elektrik ve manyetik alandan etkilenir.
• Plazma hâlinde tepkimeler daha hızlı gerçekleşir.
• Gazlar gibi plazmaların da belirli şekil ve hacimleri yoktur.
• Yoğunlukları katı ve sıvılardan daha azdır.
• Gazlar birbirlerine çarparak birbirlerine enerji aktarırlar ancak plazmalar birbirine çarpacak kadar yoğun değildir. Plazmalar manyetik alanlarla yerlerinde tutulabilir.
• Şimşek, yıldırım, mum, kibrit alevi, kutup ışıkları, volkan lavları, Güneş veyıldızlar, floresan lamba, neon ışıkları, plazma topu, plazma televizyon örnektir.

 

Maddelerin fiziksel hallerinde meydana gelen değişimlerin tümü fiziksel değişmedir ve meydana gelen değişimin türüne göre farklı isimler alır.

ERİME: Maddenin katı halden sıvı hale geçmesidir. Bu sırada madde ısı alır. (Buzun su olması)

Buzun erimesi, dondurmanın erimesi örnektir.

 

DONMA: Maddenin sıvı halden katı hale geçmesidir. Bu sırada madde ısı verir. (Suyun buz olması)

Kışın göllerin ve derelerin üzerinin buz tutması, bulutlarda su halinde olan damlacıkların donup kar olarak yağması örnektir.

 

BUHARLAŞMA: Maddenin sıvı halden gaz hale geçmedir. Bu sırada madde ısı alır. (Suyun su buharı olması)

Örneğin elimize kolonya dökülünce serinletir çünkü buharlaşan kolonya elimizden ısı alır, elimizin sıcaklığı düşer.
Asılan ıslak çamaşırın kuruması da örnektir.

 

YOĞUNLAŞMA: Maddenin gaz halden sıvı hale geçmesidir. Bu sırada madde ısı verir. (Su buharının su olması)

Buzdolabından çıkan şişenin dışında su damlacıklarının oluşması örnektir.

 

SÜBLİMLEŞME: Maddenin katı halden sıvı hale geçmeden gaz hale geçmesidir. Bu sırada madde ısı alır. (Buzun su buharı olması)

Naftalinin süblimleşmesi, kuru buzun katıdan gaza geçmesi , katı iyotun ısıtılınca gaz hale geçmesi örnektir

 

Kırağı: Su buğusunun soğuk havalarda, yerde, bitkiler, ağaçlar ve diğer nesneler üzerinde donmasıyla oluşan ince su damlacıklarıdır.

KIRAĞILAŞMA: Maddenin gaz halden sıvı hale geçmeden katı hale geçmesidir. Bu sırada madde ısı verir. (Su buharının buz olması)

Sabah erken saatlerde çimlerin üzerinde oluşan kar tanecikleri, uçak motorundan çıkan su buharının aniden donması örnektir.

dersimiz.com

Maddenin Halleri cisim nedir maddenin fiziksel halleri erime nedir donma nedir buharlaşma nedir yoğunlaşma nedir sublimleşme nedir fen ders notu konu özeti çalışma notları konu özetleri Gaz maddelerin özellikleri sıvı maddelerin özellikleri katı maddelerin özellikleri