Modifikasyon ve Mutasyon, ders ve çalışma notu

Modifikasyon ve Mutasyon

KALITIM VE ÇEVRE

Canlılar yeryüzünde doğal bir ortamda yaşadığı için çevresel etkenlerle tüm yaşamları etkilenir. Bu çevresel etkenler; sıcaklık, su, besinler, nem, artık maddeler, basınç, iklim, hormonlar sayılabilir. Örneğin, tohumlar soğuk havada çimlenemez, çiçekler aşırı sıcakta dökülür, sinekler ılık olmayan hava şartlarında kanat oluşturamazlar.

 

MODİFİKASYON

Bitki ve hayvanlarda aynı türe bağlı bireyler arasında çiftleşme olmasına karşın, hepsi birbirine benzer bireylerden oluşmamıştır. Aralarında kalıtsal olmayan MODİFİKASYON ve kalıtsal olan varyasyon denen farklılıklar vardır. Bu nedenle bir türü tanımlarken gösterdiği değişikliklerin sınırını, VARYASYON GENİŞLİĞİNİ belirtmek zorundayız.

Her tür bu değişiklikleri farklı boyutlarda gösterir. Canlılarda varyasyonları meydana getiren  bir çok düzenek vardır.

Bütün biyolojik bünyeler dış koşulların etkisiyle belirli sınırlar içinde kalmak kaydıyla farklılaşmalar gösterir. Buna MODİFİKASYON denir. En belirgin örneği arı ve karıncalıların kraliçesiyle işçileri arasında görülür. Her iki sınıfa ait bireyler benzer yumurtalardan n(döllenmiş yumurtalardan) meydana geldiği halde, göze içerisinde, larva iken farklı beslenmelerinden dolayı, gerek vücut şekli gerekse davranışları bakımından tamamen farklı olurlar. Burada etki eden faktör, daha doğrusu modüle eden tek etken besindir.

Bu kadar kuvvetli modifikasyona hayvanlar âleminde az rastlanır. Aynı yumurta ikizlerinde kalıtsal materyal olmasına karşın, hiçbir zaman birbirlerine tam benzemezler. Çünkü çevre koşullarının her iki bireye aynı derecede etki etmesi olanaksızdır.

Modifiye eden dış koşullar, besin, sıcaklık, nemlilik ve diğer işlevsel gereksinimler olabilir. Bir özelliğin modifikasyonu iki uç değer arasında geçişli olabilir. Örneğin bir vücudun ya da organın uzunluğu, renk oluşumu, bazen desenlerin minimal ve maksimal değerler arasında kademe kademe değişimi vs... Bu tip modifikasyona GEÇİŞLİ veya KADEMELİ MODİFİKASYON denir.

 

MUTASYON
Her ne kadar genler dikkat çekecek kadar kararlı ve yeni döllere bütün özelliklerini katılıyorsa da, zaman zaman doğal ve yapay koşullar altında MUTASYON dediğimiz değişikliğe uğrarlar. Bir gen mutasyona uğradıktan sonra kararlı hale gelir ve tekrar eski haline dönmek için de herhangi bir eğilim göstermez. Mutasyonlar kalıtsal materyalin normal kombinasyonunu değiştirmeyen, kalıtsal yapıdaki herhangi bir değişikliktir. Mutasyon terimi 1. kromozomların yapısının değişmesini, 2. kromozom sayısının değişmesini, 3. genlerdeki değişiklikleri kapsar.

Gen mutasyonu veya diğer bir deyimle NOKTA MUTASYONU kromozomun yapısında herhangi bir değişiklik yapmadığı gibi, mikroskopla da gözlenemez. Doğal olarak meydana geldiği gibi, deneysel olarak yapmak da mümkündür. Mutasyon meydana getiren her aracıya MUTAJEN FAKTÖR denir. Bu sarsıntıdan ışınıma kadar birçok fiziksel ve kimyasal faktörü içerebilir. Mutasyona uğramış bir gen nadir olarak tekrar eski haline dönebilir. Mutasyona uğrama kuramsal olarak başat genin çekinik hale gelmesidir. Bazen aynı lokustaki gen, farklı mutasyonlara uğrayarak multipli allelleri meydana getirir. Nokta mutasyonu DNA'da bulunan nükleotid dizisinin sırasının ya da bazlarının değişmesinden ileri gelir. Baz sırasının ve ya AT/GC oranının değişmesi o gene özgü enzimin tamamen kaybolmasına ya da etkisinin azalmasına neden olur.

dersimiz.com

kalıtım ve çevre fen ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım eğitim fen bilimleri dersi modifikasyon mutasyon çevresel etkenler