biravucdolar Biz boş adamlar olarak boş olmaktan gurur duyuyoruz..Sizler dolu taklidi yapmaya devam.
Paragraf Bilgisi
VI. ÜNİTE PARAGRAF BİLGİSİ
1. ANLATIM BİRİMİ OLARAK PARAGRAF
Bir düşünceyi ana düşünce etrafında
destekleyen cümle veya cümleler topluluğuna paragraf denir. Paragrafı oluşturan
cümleler birbirleriyle bağlantılıdır; bu bağlantı paragrafta anlam bütünlüğünü
oluşturur.
2.
PARAGRAFTA YAPI
Yapı bakımından bir paragrafta üç
bölüm bulunur. Bunlar giriş cümlesi, gelişme cümleleri ve sonuç cümlesidir.
Giriş:
* Genel bir yargı niteliğindedir. Bu
bölüm bir ya da iki cümleden oluşur.
* Paragrafın konusu genellikle bu
cümlelerdir.
* Giriş bölümü paragrafın bir çeşit
özeti olduğundan ana düşünce hakkında ipuçları verir.
* Asla bağlaçla başlamaz.
* Giriş cümlesinde kendisinden önce
bir cümle daha olduğunu düşündürecek bazı zamir, sıfat ya da edatlar bulunmaz.
Gelişme:
*İkiden fazla cümleden meydana gelir.
*Girişte belirtilen konu, bu bölümde
örnekleme, tanık gösterme, karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarına
başvurularak açıklanır.
*Bu bölümde yer alan düşünceler paragrafın
konusuyla ilgili olmalıdır, yoksa anlatımın akışı bozulur.
Sonuç:
*Genellikle bir cümleden ibarettir.
*Anlatılmak istenen düşünceyle ilgili son
sözün söylendiği bölümdür.
*Yazar paragrafta asıl anlatmak, vurgulamak
istediği düşüncesini (ana düşünce) genellikle bu bölümde verir.
*Sözlerin toparlanması niteliğinde olduğundan
kapsamlı bir yargıdır. Bu yönüyle de giriş cümlesine benzer.
*Toparlayıcı, özetleyici olması nedeniyle
"demek ki, sonuç olarak, öyleyse, özetle
"gibi sözlerle başlayabilir.
Uyarı:
Ana düşünce, genellikle paragrafın sonuç
bölümünde olmakla birlikte, bazen metnin başında ya da tümüne yayılmış
olabilir.
3.
PARAGRAFIN BOYUTU
Paragrafın boyutu anlatılan,
tanıtılan, bildirilen konunun yer zaman ve kişilerle ilgi derecesine göre
belirlenir. Anlatıcının, anlattığı yer ve objeyle ilişkisi paragrafın uzun veya
kısa olmasını belirler. İletişim biçimi; iletinin (mesajın) niteliği; alıcının,
göndericinin durumu ve ileti kanalının durumu paragrafın boyutunu etkiler. Tek
cümleden oluşan paragraflar olduğu gibi birden fazla cümleden oluşan
paragraflar da vardır. Yalnız karışık konularla ilgili düşüncelerin bir
paragrafta toplanması güçtür.
4.
PARAGRAFTA ANLAM VE ANA DÜŞÜNCE
Bir metinde yazarın okuyucuya vermek
istediği temel düşünceye ana düşünce denir. Başka bir söyleyişle ana düşünce
paragrafta iletilmek istenen iletinin en kısa ve açık ifadesidir. Paragrafta
ana düşünceyi destekleyen onu açıklayan diğer düşüncelere de yardımcı düşünce
denir. Paragraftaki yardımcı düşünceler ana düşünce etrafında, onu değişik yönlerden
destekleyen, tamamlayan, açıklayan ve onun doğruluğunu, yanlışlığını kanıtlayan
cümle ve ifade kalıplarıdır. Paragraftaki ana düşünce diğer paragraflardaki ana
düşüncelerle bağlanır. Bu bağlantılarla metnin bütünlüğü sağlanır. Paragrafta
metnin tamamı dikkate alınarak ne, kim, nerede ne zaman, nasıl, ne kadar gibi
soruların cevabı olacak şekilde iletiyi belirten düşüncelere yer verilir.
5.
PARAGRAF ÇEŞİTLERİ
Belli başlı paragraf çeşitleri
şunlardır:
a. Olay Paragrafı: Anlatılması,
açıklanması istenen bir olay ele alınır. Paragrafın yapısı olayın oluş sırasına
göre, kişi-mekân ilişkisine ya da anlatıcının anlatılan veya nakledilen olayla
ilişkisine göre değişir. Olay üzerinde yoğunlaşılır ve olayın en çok dikkat
çekici yönleri ve heyecan verici yanları anlatılır. Olayın anlatımında
anlatılmayan kısımlar sezdirilecek tarzda cümleler kullanılır.
b. Çözümleme Paragrafı: Bir düşüncenin
incelenerek çözümlemesinin yapıldığı paragraflardır. Bu tür paragraflarda
paragrafın konusu olan kişinin görünüşünden, konuşmasından davranışlarından söz
eden cümlelere yer verilir. Bir düşünceyi çözümleyen paragraflarda düşünceyi
oluşturan, destekleyen, geliştiren ögeler üzerinde durulur.
c. Düşünce (Fikir) Paragrafı: Herhangi
bir konuda bilgi vermek, bir düşünceyi kanıtlamak amacıyla yazılan öğretici
metinlerde bulunur.
ç. Betimleme (Tasvir) Paragrafı: Bir olayı
ya da bir varlığı canlandırmak amacıyla yazılan paragraflardır. Betimleme
paragrafında betimlenecek kişi, yer ve görünüşün benzerlerinden ayıran
özellikleri üzerinde durulur. Betimleme paragrafında betimlenecek varlığın
niteliğine göre paragrafın dili değişir.
d. Açıklama Paragrafı: Herhangi bir
konunun, kavramın, nesnenin kullanımını, değerini açıklamak için yazılan paragrafa
açıklama paragrafı denir. Açıklama yapılırken basit olandan karmaşık olana
doğru gidilir. Yerine göre açıklanacak konunun herkesçe bilinen veya bilinmesi
gereken yönü belirtilir. Açık, anlaşılır bir dil kullanılır.
e. Tartışma Paragrafı: Bu tür paragraflarda,
bir konu ya da olgu üzerine yerleşmiş kanıları, düşünceleri değiştirme amacı vardır.
Bu yüzden yazar, okuyucuyla tartışıyormuş gibi bir üslup takınarak birbirine
karşıt olarak verilen iki görüş-ten birini doğrulamaya veya benimsetmeye
yönelik bir anlatım yolu seçer. Bu iki karşıt görüş "ama, fakat, ancak" gibi
bağlaçlarla birbirine bağlanarak bir karşıt görüş yazar ta-rafından okuyucuya
sunulan önerme cümleleriyle çürütül-meye çalışılır.
f. Düşsel (Fantastik) Paragraf:
Çağrışıma bağlı tamamen olağan ve olağan dışı hayal gücüne dayanılarak
oluşturulan paragraflardır.
g. Mizahi Paragraf: Mizah (gülmece)
yazılarında okuyucuyu gülmeye ve alaycı bir bakış açısıyla düşünmeye yönelten
paragraflardır.
Her paragrafın bir yazılış amacı
vardır.
→Yazar;
bir olay, durum veya düşünceyi doğrudan doğruya ulaştırmayı, bilgi vermeyi
amaçlayabilir.
→Önceden
yerleşmiş düşünceleri değiştirmeyi, çürütüp kendi fikrini kabul ettirmeyi
amaçlayabilir.
→Olmuş
veya olması muhtemel olayları
yer, zaman ve şahıslarla birlikte verebilir.
→İçinde
bulunduğu ortamı, gördüğü birini, bir varlığı okurun gözünde canlandırmak isteyebilir.
Yani dört farklı amaç taşıyabilir ve yazarın amacıyla anlatım biçimi arasında
bir uyum vardır. Amacına göre anlatım biçimini seçer. Bunlar:
1.Açıklayıcı
Anlatım:
Öğretmek, bilgi vermek amacıyla
yazılan; doğrudan bilgi vermeye yönelik bir anlatım biçimidir. "Neden, niçin,
nasıl" gibi sorular cevabını bulur. Genellikle nesnel bir tutum sergiler yazar.
Tanımlama, karşılaştırma, alıntı yapma, örnekleme gibi açıklama yöntemlerine başvurulur.
Bilimsel yazılarda, düşünce yönü ağır basan fıkra, makale, inceleme, eleştiri,
deneme gibi türlerde kullanılır.
2.Tartışmacı
Anlatım:
Yazarın, bir düşüncenin yanlışlığını
ortaya koymak amacıyla kullandığı anlatım biçimidir. Öncelikle yanlış bulduğu,
benimsemediği fikri ortaya koyar. Sonra bu düşüncenin eksik ve kusurlu
yönlerini ortaya koyar. En sonunda da kendi düşüncesinin doğru olduğunu kanıtlar.
Önce "tez" ileri sürülür. "diyelim ki, tut ki
"gibi varsayım ifadeleri
kullanılarak "Bu fikir kabul edilse bile şu şu eksikleri, yanlışları var."diye
o tezi çürütüp "antitez"ini (kendi düşüncesini) ortaya koyar ve bunu
kanıtlamaya çalışır.
3.Öyküleyici
Anlatım:
Olay anlatımına dayanan anlatım
biçimidir. Olaylar; şahıs, yer ve zaman bakımından belirtilerek anlatılır. Daha
çok geçmiş zaman kullanılır. Amaç, okuyucunun gözünde canlandırmak ve okuyucuya
olayı yaşatmaktır. Olaylar oluş sırasına göre bir dizi halinde verilir ve
birbirine bağlanır.
4.Betimleyici
Anlatım:
Bir varlığın, yerin, kişinin ayırt
edici özelliklerini ayrıntılarıyla insanın zihninde canlandıracak şekilde
anlatmaktır. Sözcüklerle resim çizme sanatı olup niteleyici sözcükler (sıfatlar,
zarflar) çokça kullanılır. Yapılan tasvir bir insana aitse buna "portre" denir.
İnsanın dış görünüşünün anlatılmasına "fiziki portre" ,iç görünüşünün, ruhsal
yönünün anlatılmasına da "ruhsal portre" denir. Betimlemede gözlem başta olmak
üzere tüm duyulardan yararlanılır.
İzlenimsel Betimleme: Yazarın
betimleme yaparken kendi duygularını, beğenilerini katmasıdır.
Açıklayıcı Betimleme: Yazarın
duygularını içermeyen, bilgi verme amaçlı yapılmış betimlemedir.
6.
PARAGRAFTA DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
1.Karşılaştırma:
İki kavram, varlık veya olayın benzer
ya da farklı yönleriyle ortaya konmasıdır. Genellikle" oysa, ise, daha, en"
gibi ifadeler kullanılır.
2.
Tanımlama:
Bir kavramın veya varlığın ne olduğunu
bildiren cümlelerdir. "Bu nedir?" sorusuna cevap verir ve genellikle "
dir,
denir" gibi ifadeler bulunur.
3.
Benzetme:
Kavramları ya da varlıkları benzer,
ortak yönleriyle anlatmaktır.
4.Örneklendirme:
Bir düşünceyi inandırıcı kılmak için
örneklere başvurmaktır. Soyut haldeki düşüncenin somut hale getirilmesi ve
anlatımı görünür ve anlaşılır kılmak için bu yola başvurulur. O konuyla ilgili
kitap, yazar ismi olan çeşitli örnekler verilir.
5.Tanık
Gösterme:
Yazarın, düşüncesini kanıtlamak için
işlediği konuda söz sahibi olan kişilerin düşüncelerinden, sözlerinden
yararlanmasıdır. Konuyla ilgili uzman kişilerin düşünceleri genellikle tırnak
içinde doğruda aktarma yöntemiyle verilir.
7.
METİN VE PARAGRAF
Bir metin duygu düşünce ve isteklerin iletilmesinde kullanılan bir iletişim aracıdır. Paragraflar ise bu iletişim aracının bir alt birimidir. Paragraflarda ele alınan düşünce ve görüşler metni oluşturur. Metinlerde okuyucuyu bilgilendirmeye, onu coşturmaya ya da hüzünlendirmeye yarayan hususlar yer alabilir.
Editör 3
9.sınıf Paragraf Bilgisi dil ve anlatım ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım eğitim öğretim kaynakları ANLATIM BİRİMİ OLARAK PARAGRAF PARAGRAFTA YAPI PARAGRAFIN BOYUTU PARAGRAFTA ANLAM VE ANA DÜŞÜNCE PARAGRAF ÇEŞİTLERİ PARAGRAFTA DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI METİN VE PARAGRAF
Benzer Dil Ve Anlatım Ders Notları
- Paragraf Sorularını Çözümlerken Dikkat Etmeniz Gerekenler
- Sanat Metinlerinin Ayırıcı Özellikleri
- Örneklerle Anlatım Bozuklukları-4
- Örneklerle Anlatım Bozuklukları-3
- Örneklerle Anlatım Bozuklukları-2
- Örneklerle Anlatım Bozuklukları-1
- + Ders Notları Ekleyin
- Ders Notları Ana Sayfa
Paragraf Bilgisi Hakkında Yorum Yazın...
Paragraf Bilgisi Hakkında Yazılan Yorumlar
Yazılan son 3 yorum gösteriliyor.
İçerikle ilgili 3 yorum yazılmış.