Psikoloji Biliminin Tanımı, Ölçütleri, Ekolleri ve Amaçları (Psikoloji), ders ve çalışma notu

Psikoloji Biliminin Tanımı, Ölçütleri, Ekolleri ve Amaçları (Psikoloji)

PSİKOLOJİ BİLİMİNİ TANIYALIM

PSİKOLOJİNİN İLGİ ALANLARI, KONULARI ÖRNEKLER

PSİKOLOJİ: Canlı (İnsan ve hayvan) davranışlarının ölçülebilir ve gözlenebilir olanlarını inceleyen bilimdir.

Psikoloji bilimi sadece insan ve hayvan davranışlarını konu edinir.

Davranış: Organizmanın gözlenebilen ya da ölçülebilen her türlü etkinliğine davranış denir. Üç farklı türde davranış söz konusudur.

*Dıştan gözlenebilen davranışlar: Konuşma, gülme yürüme, parmak kaldırma, yemek yeme davranışı gözlenebilen davranışa örnek verilebilir.

*Dıştan gözlenemeyen davranışlar: Zekâ, kişilik, duygularımız, biliş dıştan gözlenemez ama ölçülebilir. Bunlar da davranış olarak kabul edilir ve psikolojinin konusuna girer.

*Psiko-fizyolojik tepkiler: Bir yönüyle psikolojik bir yönüyle fizyolojik olan tepkilerdir.  Ör: Utandığımızda yüzümüzün kızarması, korktuğumuzda göz bebeğimizin büyümesi, kaygı esnasında midemizin bulanması vb.

Bilim: Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak alan ve bu konularla ilgili bilimsel yöntemler kullanarak yasalara ulaşmaya çalışan etkinlikler toplamıdır.

 

PSİKOLOJİNİN BİLİM OLMA SÜRECİ

İnsanların kendileriyle, davranışlarıyla ilgilenmeleri insanlık tarihi kadar eskidir. Başlangıçta felsefenin içinde yer alan psikoloji,  W. Wundt adındaki bilim adamının ilk psikoloji laboratuarını kurmasıyla bir bilim olarak kabul edilir.(1879)

 

PSİKOLOJİDE EKOLLER

Ekol(yaklaşım, kuram): Belli bir bilim tanımı ve yöntemi benimseyen kurucusu olan görüşlerdir.

Psikolojinin gelişimine katkı sağlayan bazı ekoller şunlardır:

1. Yapısalcı Ekol: Bu ekole göre, zihin yapı bakımından algı, duygu, düşünme, irade gibi çeşitli öğelerden oluşur. Psikoloji nin amacı da bu öğeleri ve bu öğeler arasındaki ilişkileri belirlemektir. Temsilcisi: W. Wundt,  yöntemi içe bakıştır. dersimiz.com

2. İşlevselci Ekol(fonksiyonalizm): Bu yaklaşımda psikolojinin amacı insanın çevresine uyumunu kolaylaştırmaktır.  Psikoloji bu nedenle algı, düşünme, irade gibi zihnin öğelerinin işlevlerini incelemelidir. Temsilcileri: W.James, J. Dewey, yöntemi ise,içe bakış, gözlem , deneydir.

3. Klasik Davranışçı (bihevyorizm) Ekol:  Bu yaklaşıma göre psikolojinin konusu organizmanın gözlenen davranışlarıdır.  Temsilcileri: J Watson , I. Pavlov, yöntemi ise gözlem ve deneydir.

4. Bütüncül (gestalt) Ekol:  Bu yaklaşımda davranışlar bir bütündür,  parçalara ayırmanın bir anlamı yoktur.  Bütün parçaların toplamından daha farklıdır. (Ör: bir sınıf o sınıfı oluşturan öğrencilerin toplamı değildir.) Temsilcisi: Max. Wertheimer ,yöntemi ise tümdengelimdir.

5. Psiko-analitik(psikodinamik ) Ekol: İnsan davranışlarını açıklamak için insanın bilinçaltı incelenmelidir.  İnsan  bilinçaltına itilen duygu ve düşüncelerin etkisi altındadır. Temsilcisi: S.Freud’dur, iİnsanın psikolojik yapısını buz dağına benzetir. Yöntemi ise hipnoz, serbest çağrışımdır.

   Yeni Davranışsal yaklaşım, psikolojinin doğrudan gözlenebilen davranışların yanı sıra bilişsel süreçleri de (dolaylı olarak gözlenebilen davranışlar) incelemesi gerektiğini savunur.

 

PSİKOLOJİNİN ÖLÇÜTLERİ

Diğer bilim dallarında olduğu gibi psikolojinin de bazı ölçütleri vardır. (bir dalın bilim sayılabilmesi için gerekli şartlar)

1-Gözlenebilirlik: Bir dalın bilimsel sayılabilmesi için o dalın konusunun gözlenebilir olması gerekir.  Örneğin korku gözlenebilmekte fakat imrenme, haset vb duygular gözlenebilir hale getirilemediğinden psikolojinin konusu içinde henüz değildir.

2- Ölçülebilirlik: Doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilen bir olayın ya da durumun sayılarla ifade edilmesidir.  (Elde edilen ölçümler güvenilir ise sonuçlar da güvenilir olur.) Ör: İki öğrenme yöntemi karşılaştırmak istediğimizde ölçümleri n ( test sonuçlarının)  olması gerekir.

3-İletilebilirlik: İki farklı anlamda kullanılabilir, ikisi de ölçüt olarak gereklidir. Bunlarda ilki Kavram karmaşası olmamalıdır. Bir bilim adamının kullandığı kavramla, söylemek istediği aynı olmalı, diğer bilim adamları da bu iletiyi aynı şekilde anlamalıdır. notbak.com

    İletilebilirliğin diğer bir yönü ise bilim adamı yaptığı çalışmayı, araştırmayı kitap makale yada bildiri şeklinde başkalarına duyurmalıdır. (iletmelidir.)

4-Tekrarlanabilirlik: Bilimsel çalışmalar aynı şartlar sağlandığında başka bilim adamlarınca tekrar tekrar yapılabilmelidir. Bu çalışmanın güvenilirliğini artırır ve çalışma öznel olmaktan çıkar

5-Sağlanabilirlik: Gözlenebilen ve ölçülebilen olayların sonuçları sınanabilmelidir. Eğer diğer bilim adamlarınca aynı sonuçlar elde edilirse sonuçların sağlaması yapılmış olur.

 

PSİKOLOJİ BİLİMİNİN AMAÇLARI

1. Betimleme: Psikolojinin ilk ve en temel amacı davranışları betimlemektir. Betimlemenin ilk aşaması davranışların keşfedilerek tanımının yapılmasıdır. Mesela; Duyum nedir? Algı nedir? gibi sorular sorularak bunların tanımı yapılmaya çalışır. Betimlemede daha sonra benzer davranışlar sınıflandırılır.   Betimlemenin son şekli ise davranışlar arasındaki ilişkileri keşfetmektir. Bundaki amaç sebep-sonuç arasındaki ilişkiyi tespit etmektir.

2. Açıklama: Bilim insanları yeterince araştırma yaptıktan sonra bu bilgileri toparlayıp genel açıklamalara giderler. Bunlar yasa, ilke ve kuramlardır. Yasalar kuramlara göre daha kesinleşmiş açıklamalardır.

3. Yordama (Öngörü): Yordama, olayların önceden tahmin edilmesidir. Yordama, araştırma sonuçlarından yaralanarak olmamış olaylar hakkında tahmin yürütmektir.

4. Kontrol: Yordama sayesinde (yani olaylar, davranışlar önceden kestirilerek) olaylar veya davranışlar kontrol altına alınmaya çalışılır.

Nuray TAN

psikoloji bilimi psikolojinin tanımı psikolojinin ölçütleri psikolojinin ekolleri psikolojinin amaçları ders notları ölçüm ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım Nuray TAN