Ruh Sağlığı - Normal Dışı Davranış Türleri - Davranış Bozuklukları (Psikoloji), ders ve çalışma notu

Ruh Sağlığı - Normal Dışı Davranış Türleri - Davranış Bozuklukları (Psikoloji)

NORMAL DIŞI DAVRANIŞ TÜRLERİ

1. Duygu durum bozuklukları: Bu bozukluklar kadınlarda, erkeklere göre, 2-3 kat daha fazla görülür. İki şekilde kendini gösterir.

a) Taşkınlık (mani): Etkinlikleri (çalışma, konuşma, dans etme, şarkı söyleme vb.) normal insan gücünün üstünde bir enerjiyle gerçekleştirirler. Kişi aşırı derecede kendini canlı, coşkun, neşeli hisseder. Çok konuşur, utanmaz, öfkeli ve saldırgan olabilirler. Kendilerini çok değerli görürler, sınırsız umutları ve planları vardır. Fakat bunları genelde gerçekleştiremezler. Dikkatleri kolayca dağılırlar.

b) Çökkünlük (depresyon): En yaygın olanıdır. Mani halinin genel olarak tersi durumudur. Bu hastalar karamsardır, isteksiz, üzgün, kederli, umutsuz ve mutsuzdur. Hiçbir şey hastanın ilgisini çekmez, hiçbir şeyden zevk almaz. Dikkatlerini bir konuya odaklayamazlar. Kendilerini değersiz, yetersiz ve suçlu görürler. Kiloları ani değişir, uyku düzeni bozulur, enerjileri azalır, kendilerini yorgun, bitkin hissederler. Ölüm ve intihara eğilimlidirler

İki uçlu bozukluk: Mani ve depresyon bazen döngüsel olarak birbirini izler. Genellikle depresyonun süresi maniden daha uzundur.

 

2. Psikosomatik bozukluklar: (Somatoform Bozukluk): Somatoform bozukluklar herhangi bir organik neden olmaksızın, oluşumlarında psikolojik nedenlerin rol oynadığı çeşitli bedensel belirtilerle seyreden psikiyatrik bozukluklardır. Bu hastalıkların temel özelliği, fiziksel ve bedensel yakınmaların bulunmasıdır.  Ancak, bu fiziksel ve bedensel yakınmalarda herhangi bir organik bulgu gösterilemez.  Gerçekten kişi kendisinin hasta olduğunu düşünmekte ve gerçekten kendini hasta hissetmektedir.

 

3. Kaygı bozuklukları: Korkuya benzer bir duygu olup kaynağı belirsiz olarak yaşanan endişedir. Birey sürekli bir gerilim, üzüntü ve tedirginlik halindedir. Türleri:

a) Yaygın kaygı bozukluğu: Her gün birçok olay ve etkinlik hakkında yüksek kaygı duymadır.

b) Panik atak: Çok kötü bir şeyin olacağı beklentisini yaşama. dersimiz.com

c) Fobi: Kişinin mantıksız olduğunu bildiği halde, duyduğu gerçekdışı korkulardır. Fobilerin tedavisinde en sık başvurulan yöntem, kişinin korkusuyla yüzleşmesinin sağlanmasıdır. Sosyalfobi (sosyal ortamlarda duyulan korku; kişinin küçük duruma düşeceği ya da utanç duyacağı biçimde davranacağından korkması), agorafobi (açık ve kalabalık alanlardan korkma), tanatofobi (ölümden korkma), , akrofobi (yükseklikten korkma), klostrofobi (kapalı yer korkusu: asansörden korkma gibi), kenofobi (karanlıktan korkma) en çok rastlanılan türleridir.

d) Obsesif-Kompulsif bozukluk: Obsesyon (saplantı); düşünce düzeyinde ortaya çıkan, kişinin istek ve iradesi dışında sürekli yinelenen durumudur. Kişi saçma olduğunu bilir ama irade dışı olduğu için engelleyemez. Mesela; bir kişinin sürekli eve hırsız gireceğini düşünmesi, evinden dışarı çıkan bireyin kapı veya ocağı kapatıp kapatmadığını sürekli düşünmesi gibi.

Kompülsiyon (zorlantı); davranış düzeyinde ortaya çıkan, kişinin istek ve iradesi dışında sürekli yinelenen rahatsızlık durumudur. Kişi saçma olduğunu bilir ama irade dışı olduğu için engelleyemez. Mesela; herhangi bir şey ile fiziki temas da olan kişinin ellerini her zaman yıkaması.

 

4. Cinsel bozukluklar: Cinsel işlevin, doğal fiziksel tepkilerinin kalıcı ve tekrarlayıcı bir şekilde bozulmasıdır.

 

5. Uyku bozuklukları: Uykunun nitelik ve niceliğindeki bozuklukları içerir. İnsomnia (uykuya dalmakta veya sürdürmede güçlük), hipersomnia (aşırı uykululuk, gündüz uyuma, geceleri uyku süresinin uzaması), uyku apnesi (uykuda solunum bozukluğu), uyurgezerlik (uykuda gezme), uykuda korkma, uykuda korkutucu rüyalar görme gibi türleri vardır.

 

6. Kişilik bozuklukları: Genellikle ergenlik döneminde başlar ve yaşam boyunca sürer. Bu bozukluklar, kişinin kendisi hakkındaki algı ve düşüncelerinde kendini gösterir.  Esnek  ve uyumsal olmayan davranışlar diğer insanlarla çatışmasına yol açar. Türleri:

a) Narsist kişilik bozukluğu: Kendisinin çok önemli olduğunu düşünmedir. Sınırsız başarı, güç, zekâ, güzellik üzerine sürekli kafa yorma vb davranışlar görülür.

b) Bağımlı kişilik bozukluğu: Gündelik yaşamda çok büyük ölçüde başkalarına bağımlı olma, bağımsız olarak seçim yapamama, karar verememe, yalnız kalmaya dayanamama gibi özellikleri vardır.

c) Çekingen kişilik bozukluğu: Diğerleri tarafından reddedilme, eleştirilme, beğenilmeme, dışlanma, sevilmeme gibi korkular nedeniyle başkalarıyla ilişkiye girmekten çekinme gibi özellikleri vardır.

d) Antisosyal kişilik bozukluğu:  Yasalara aykırı davranışlar, diğer insanlara uyumsuz davranışlar  görülür.

e) Paranoid (sanrılı) kişilik bozukluğu: Gerçek dışı düşüncelere sahiptirler. Çok kuşkucu ve gururlu olurlar.

 

7. Şizofreni: Duygu ve düşünce bozukluğu demektir. Kişi dış dünyayla sosyal ilişkisini kesmiş ve kendine özgü bir hayal dünyası kurmuştur. Kişi içine kapanıktır. Çoğu zaman sakindir. Bazen birden olmadık şeylere sinirlenebilir veya gülebilir. Kendisine ve başkasına zarar verebilir.

Nuray TAN

Ruh Sağlığı davranış bozuklukları psikoloji ders notları depresyon çökkünlük taşkınlık fobi uyku apnesi şizofreni ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım eğitim Nuray TAN