- Yetişkin kişilerden duymaya alışılan cümleleri bile doğru yerde ve zamanda kurduğu olabiliyor. Bazı deyimleri bile beklenmedik bir anda doğru kullanabiliyor. Ancak şarkı veya şiiri hızlı ezberlemede bu becerisini aktarmakta zorluk çekiyor. Bazen izlediği filmden aklında kalan cümleleri kendi kendine mırıldandığı olur. Bildiği ve doğru kullandığı sözcük sayısı yaşıtlarının seviyesinden hayli fazladır.
- Çoğu zaman çekingen ve utangaç davranışları sebebiyle aslında çok iyi ve doğru kullandığı dili konuşmak yerine susmayı ya da anlaşılmayacak derecede seste söylemeyi tercih ediyor. Ancak çekinmediği kendini güvende hissettiği ortamlarda gayet başarılı bir sözcük dizilimi ve anlamlı yerinde cümleler kurabilmektedir.
- Cümlelerinde sen-siz ayrımına özen gösteren ender öğrencilerden biridir. Okunan hikâye sonrası sorulan sorularda en ince ayrıntıyı bile hatırlamakta ve uygun cevabı düzgün cümlelerle verebilmektedir. Karşılıklı iletişim halindeyken göz teması kurulması veya dokunulması cümlelerinin akışkanlığını ve mantıksallığını bozmamaktadır.
- Kendini ifade etmede net ve anlamlı cümleler kullanabilmektedir. Olumlu olumsuz duygu ve düşüncelerini grup içinde rahatlıkla açıklayabilmektedir. Şarkı, şiir tekerleme, parmak oyunlarını kısa sürede öğrenebilmekte ve tek başına söylemekten keyif almaktadır. Cümleleri doğru ve anlaşılır bir şekilde kullanabilmektedir. Üstlendiği role uygun konuşur, dinlerken ve konuşurken göz teması kurar, dinlediklerini başkalarına anlatır.
- Sözel olarak ifade etme yeteneği vardır; konuşmalarında sözdizimi kurallarına uymakta, Türkçeyi doğru kullanabilmektedir, sözcük dağarcığı gelişmiştir. Dinlediklerini çeşitli yollarla ifade edebilir. Belli bir konuda konuşmayı başlatır ve sürdürür, söz almak için sırasını bekler. Duygu, düşünce ve hayallerini söyler. Dinlediklerine ilişkin sorular sorar ve sorulan sorulara cevap verir. Konuşmaya ve kendini anlatmaya yatkın bir çocuktur.
- Üstlendiği role uygun konuşur, sesin kaynağını, geldiği yönü ve özelliğini söyleyebilir, dinlerken ve konuşurken göz teması kurar, dinlediklerini başkalarına anlatır, görsel materyalleri inceler ve özenle kullanır, yeni sözcüklerin anlamını sorar, sohbete katılır, belli bir konuda konuşmayı başlatır, sürdürür konuşmalarında sözdizimi kurallarını doğru olarak kullanır. Ev telefonu ve ev adresi öğrenimi konusunda yardımcı olunuz.
- Akıcı konuşamıyor. Cümle yerine, kelime bazlı konuşmalar sergiliyor. Tekgrafik konuşma derecesinde. Konuşurken göz teması kuramıyor. Sesleri ayırt edebiliyor. İzlediği filmden ya da müzikten aklında kalanları beklenmedik anda mırıldanma derecesinde söylüyor.
- Sesin kaynağını söyler, sesin geldiği yönü söyler, dinlerken konuşurken göz teması kurar, genel olarak yapılan sohbetleri, okunan kitapları, şarkıları ve parmak oyunlarını dinlemekte ve kolayca öğrenip tekrar edebilmektedir. Konuşmalarında söz dizimi kurallarını doğru olarak kullanıyor. Sesleri ayırt edebiliyor ve kelimeleri doğru telaffuz ediyor. Sözcük dağarcığında yaşının özelliklerini gösteriyor.
- Yeni ve bilmediği kelimelerin anlamını fazla sormaz. Ne zaman, neden, nasıl? gibi soru sözcüklerini içeren soruları sıkılarak cevaplamaya çalışır. Arkadaşları arasında konuşur. Eş, zıt nesnelere örnekler vermeye çalışır. Konuşurken, dinlerken göz teması kurar. Dinlediklerini resim, müzik, drama, şiir, öykü vb ifade etmekte, sözcüklerin başlangıç seslerini söylemekte oldukça başarılıdır. Görsel materyalleri inceler ve açıklamaya çalışır.
- Cümle yapısı ve kelime dağarcığı kendisinden beklenilen derecede. Ancak bu becerisi göstermek için kendini güvende hissettiği bir ortamda olması gerekiyor. Aksi takdirde çekingen davranıyor ve bu da konuşmasını etkiliyor. Dinlediklerini doğru anlayıp yorumlayabiliyor, çıkarımları anlamlı bir şekilde yapabiliyor.
- Çekinmediği zamanlarda kendini son derece iyi ifade edebilen,cümleleri düzgün kuran bir çocuk. Şarkı, tekerleme ve parmak oyunlarını öğrenmede ve söylemede yaşından beklenen düzeyde başarılı. Sınıfça söylenen şarkılara katılıyor. Bir konuyla ilgili sohbet edebiliyor. Yaptığı günlük işlerle ilgili sorulara cevap verebiliyor. Duygularını adlandırabiliyor. Dil etkinliklerinde okuduğumuz hikayeyi özetleyebiliyor. Fakat daha başarılı olması için dikkatini diri tutmak çok önemli.
- Alıcı ve verici dil gelişimi yaşının gerektirdiği seviyede. Konuşmalarında söz dizimi kurallarını doğru olarak kullanıyor. Belli bir konuda konuşmayı başlatarak, konuşurken ve dinlerken göz teması kurabiliyor. Dinlediklerini algılayıp yorumlayabiliyor. Nadiren bazı kelimelerin telaffuzunda zorlanıyor. Sözcük dağarcığında yaşının özelliklerinin üzerinde performans gösteriyor. Bazı durumlarda çok farklı kelimeler kullanarak beni şaşırttığı bile oluyor.
- Dil becerisini geliştirmeye yönelik çalışmalarda oldukça iyi bir gelişim göstermiştir. Kelime dağarcığı gittikçe daha da genişlemektedir. Sınıf içinde öğretmen ya da arkadaşları tarafından söylenen sözleri anlayabildiği ve uygulayabildiği görülüyor. Kendisine yöneltilen sorulara cevap verirken sınırlı ve kısa cümleler kurmayı tercih ediyor. Hikayelerin resimlerine bakarak hikayeyi anlatması yönünde yönergelerle ifade yeteneği geliştirilebilir.
- Konuşmasında sesin ağızdan çıkmasıyla ilgili sorunları var. Anlam olarak cümleler yeterli ve kelime dağarcığı yaşıtlarının seviyesinde. Sesleri ayırt etmekte başarılı. Anlatılan bir hikayeden çıkarım yapamıyor ve hikaye ile ilgili sorulan sorulara çok az doğru cevap verebiliyor.
- Seslerin kaynağını ve özelliğini söyler. Verilen sese benzer sesler çıkarabilir. Kendini ve dinlediklerini sözel olarak çeşitli yollarla ifade edebilir. Üstlendiği role uygun olarak konuşur. Fakat konuşurken sesinin tonunu işitilebilir biçimde ayarlayamaz, göz teması kurmakta zorlanır. Konuşurken bazen takılmaları olur. Özellikle heyecanlandığında kekeleyebilir. Görsel materyallerle ilgili etkinliklere katılır.
- Sözcük dağarcığında yaşının özelliklerini gösteriyor. Konuşmalarında söz dizimi kurallarını doğru olarak kullanıyor. Belli bir konuda konuşmayı başlatabiliyor ve sürdürebiliyor. Dil alanındaki gelişim basamaklarına uygun davranıyor. Konuşmayı, hikaye anlatmayı ve dinlemeyi çok seviyor. Nezaket sözcüklerini yerinde ve zamanında kullanıyor. İpek’in dil alandaki gelişim basamaklarındaki başarısı evde ve okulda etkinliklerle pekiştirilmelidir. Yaratıcılığı desteklenmelidir.
- Konuşmalarında söz dizimi kurallarını doğru olarak kullanıyor. Belli bir konuda konuşmayı başlatarak,konuşurken ve dinlerken göz teması kurabiliyor. Sesleri ayırt edebiliyor ve kelimeleri doğru telaffuz ediyor. Sözcük dağarcığında yaşının özelliklerini gösteriyor.
- Kendini son derece iyi ifade edebilen,cümleleri düzgün kuran bir çocuk. Şarkı,tekerleme ve parmak oyunlarını öğrenmede yaşından beklenen düzeyde. Hikaye kitaplarını resimlerinden takip edebilen bir çocuk. Kitaba olan merakı çocukta desteklenmeli. Aynı zamanda sesleri doğru takip edebilmekte. Evde küçük çaplı kelime alıştırmaları yapılmalı. (Oyun yoluyla) Evde küçük kelime oyunları oynayabilirsiniz. Ona evde hikayeler okuyun ve hikaye bitiminde sorular sorun ve cevaplarını çok zorlamadan almaya çalışın. Onunla devamlı olarak sohbet edip bu gelişimini olumlu yönde destekleyin.
- Konuşması çoğu zaman anlaşılmayacak derecede. Dolayısı ile çoğu zaman kendini ifade edemiyor ve sorulan sorulara cevap veremiyor. Konuşurken göz teması kurabiliyor, bir konuşmayı başlatmaya yelteniyor ancak konuşma güçlüğü yaşadığı için devamını getiremiyor çünkü karşısındaki kişi ne dediğini anlamakta zorluk çekiyor.
Dil Gelişimi Alan Örnekleri kaynak yazılar görüş yazıları öğretmen paylaşımları