GELENEKSEL TÜRK TİYATROSU
KÖY SEYİRLİK OYUNLARI (KÖY ORTA OYUNLARI, KÖY TİYATROSU)
Köy Orta oyunları, köylülerin uzun kış aylarında, özellikle düğünlerde, bayramlarda eğlenmek ve vakit geçirmek için düzenleyip oynadıkları dram karakterli temsillerdir. Bu temsiller çok eski bir sözlü geleneğe dayanmaktadır. Bu gelenek 1071 tarihinden sonra da Anadolu’da devam etmiş ve bugüne kadar yaşayıp gelmiştir. Karagöz ve yakın devirlerde tam karakterini kazanan şehir kültürü mahsulü Orta oyunu’ndan da ayrı ve eski olan bu oyunları;
a) Ritüel oyunlar:
1. Yılın değişmesiyle ilgili oyunlar (Köse gelin oyunu gibi);
2. Mücerred fikirlere bağlı oyunlar (Arap oyunu gibi);
3. Hayvan kültüne bağlı oyunlar (Saya gezme oyunu);
4. Bitki kültüne bağlı oyunlar (Cemalcik, mahsulün elde edilmesi oyunu);
5-Mezhep merasimleri (Alevi ve Bektaşiler arasında tarikat karakteri taşıyan temsiller);
b) Profan mahiyetteki oyunlar:
1. Günlük hayattan alınanlar (Tarla Sınırı, Kalaycı oyunları);
2. Masallara bağlı oyunlar (Keloğlan oyunu);
3. Destanlara veya şairlerinin hayatlarına bağlı oyunlar (Göçebe oyunu);
4. Tarihi hadiselere bağlı oyunlar:(İstiklal Savaşı oyunu);
5. Hayvanları taklit edici oyunlar (Kartal ve Tilki oyunları);
6. Samıt veya lal oyunları (pantomim) (Yaş, Yılbaşı, Berber, Kovandan Arı Çalma, Ali ve Fatoş oyunları);
7. Bebek (Kukla) oyunları (Karaçör oyunu) bölümlerine ayırmak mümkündür.
Köylülerin; 1-güldürücü, 2- acıklı, 3-sessiz (samıt veya lal), 4-bebek (kukla) olmak üzere gruplandırdığı bu oyunların en mühim vasfı anonim oluşlarından geliyor geliyor. Bu oyunları köylerde adları bilinen veya bilinmeyen gençlerle orta yaşlılar oynarlar. Aralarında en kabiliyetlileri rejisör vazifesini görür. Kadınların da kendi aralarında bu oyunlardan bazılarını oynadıklarını görüyoruz. Oyunlarda lüzuma göre çok basit bir dekor fikrini veren malzeme kullanılıyor. Bazen bir deve veya atın işe yaradığı görülür. Bu oyunlarda makyaj ve kostümler de yer almaktadır.
Çocuktan ihtiyara kadar pek çok seyirci kitlesi bulan bu ayrı kaynaklara bağlı oyunlar zamanımıza kadar yaşayıp gelmiştir.
Köy Seyirlik Oyunları Köy Orta Oyunları Köy Tiyatrosu Geleneksel Türk Tiyatrosu ritüel oyunlar