TANIM
Günlük olarak hazırlanması gereken yiyecekleri, belli bir plan içinde bilgi ve becerisini kullanarak, temizlik kurallarına uygun olarak servise hazır hale getiren kişidir.
GÖREVLER
- Yemeklerin hazırlanışı sırasında gerekli malzemenin tamam ve taze olup olmadığını kontrol eder,
- Yapılacak yemek için gerekli malzemenin nasıl hazırlanacağını aşçı yardımcısına tarif eder,
- Malzemeyi tarife uygun olarak tencereye veya karavanaya koyar,
- Yemeği cinsine göre (zeytinyağlı, etli vb.) pişirmek üzere havagazı fırınına veya elektrikli ocağa yerleştirir,
- Yemek pişince hava frikoya bırakır, bekletir, (sıcak servis yapılması gereken yemekleri sıcak sulu kazana koyar.)
- Mutfaktaki alakart listesinde olan yemekleri hazırlar ve gerekirse süsler,
- Gerektiğinde bizzat yemeği tabağa yerleştirerek servise hazırlar,
- Mutfağın, kullanılan araç ve gereçlerin bakım ve temizliğini yapar veya
- yaptırır.
NOT: Büyük mutfaklarda çalışan aşçılar bir alanda uzmanlaşmışlardır.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
- Her türlü mutfak araç ve gereci (bıçak, tencere, karavana, mikser vb.),
- Havagazı fırını, elektrikli fırın, ızgara, fritöz,
- Hamur yoğurma makinesi, sebze doğrama makinesi, ekmek kesme makinesi, salam ve kıyma makinesi, buharlı istim (sebze, et pişirirken), dondurma makinesi gibi aletler kullanır.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Aşçı olmak isteyenlerin;
- Yiyecekle ilgili konulara ilgi duyan,
- Bedence güçlü ve sağlıklı,
- Tat ve koku alma duyumları gelişmiş,
- Temiz, titiz, sorumlu,
- Bir işi planlama ve uygulama yeteneğine sahip,
- Eli çabuk, hızlı hareket edebilen kimseler olmaları gerekir.
Yaratıcı olanlar mesleklerinde başarılı olup, ilerleme olanağı bulabilirler. Mutfağı yönetebilecek disiplin anlayışına sahip olmalıdırlar.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Aşçılar mutfaklarda görev yaparlar. Çalışma ortamı sıcak ve nemlidir. İş başında aşçılık mesleğinin gerektirdiği özel kıyafeti giyerler. Aşçılar birinci derecede malzeme ve aletlerle ilgilidirler. Zaman zaman işverenle, aşçıbaşı veya aşçı yamakları ile iletişim kurarlar. Çalışırken dikkatli davranmazlarsa yanma tehlikesiyle karşılaşabilirler. İş genellikle gündüz yapılır ama günlük yemek listesinin hazırlanması ve gerekli planlamanın yapılması gece çalışmayı gerektirebilir. Turizm bölgelerinde çalışanlar için mevsimlik çalışma söz konusu olabilir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Günümüzde aşçılar çok değişik kuruluş ve kurum mutfaklarında görev yapabilmektedirler. Bunlar;
I- Okul Mutfağı,
II- Hastane Mutfakları,
III- Fabrika Mutfağı,
IV- Ordu Mutfağı,
V- İşyeri Mutfağı,
VI- Yemek Fabrikaları Mutfağı,
VII- Otel Mutfağı,
VIII- Restoran mutfağı,
IX- Gemi Mutfağı,
X- Uçak Mutfağı,
XI- Tren Mutfağı,
XII- Otobüs Mutfağıdır.
Kişinin bilgi, becerileri ve yeterliğine bağlı olarak bu meslekte işsizlik probleminin yaşanma ihtimali düşüktür.
Çeşitli yollarla iş bulma imkanlarına sahiptirler. Kendi çabalarıyla kurum ve kuruluşlara ulaşarak, gazete, dergi vb. yayınlar aracılığıyla, meslektaşları yardımıyla, mesleki eğitim öğretim kurumları aracılığıyla ve Türkiye İş Kurumu yardımıyla iş bulma imkanlarına sahiptirler.
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi yeterli müracaat olması durumunda tüm mesleki eğitim merkezlerinde "Yiyecek İçecek Hizmetleri" alanı "Aşçılık" dalında verilmektedir. Ayrıca, meslek liselerinin "Yiyecek İçecek Hizmetleri" alanı "Mutfak" dalında da bu mesleğin eğitimi verilmektedir.
Bunun yanısıra;
- Turizm Bakanlığına bağlı turizm eğitim merkezlerinde,
- Türkiye İş Kurumunun İşgücü Yetiştirme Kurslarında,
- Halk Eğitim Merkezlerinde,
- Özel Turizm Meslek Kurslarında da mesleğin eğitimi verilmektedir.
- Turizm Bakanlığına bağlı Turizm Eğitim Merkezleri, Selçuk/İzmir, Balçova/İzmir, Kastamonu, Kütahya'da bulunmaktadır.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Çıraklık eğitimine başlayabilmek için;
- En az ilköğretim okulu mezunu olmak,
- 14 yaşını doldurmuş olmak,
- Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak,
- Eğitim görmek istediği meslekte bir işyeri sahibi ile çıraklık sözleşmesi imzalamak gereklidir.
Meslek liselerinde mesleğin eğitimini görmek için ilköğretim okulu mezunu olmak ve meslek liselerine giriş şartlarını taşımak gerekmektedir.
- Turizm Bakanlığına bağlı Turizm Eğitim Merkezlerinde eğitime 16-22 yaşları arasında en az ilköğretim okulu mezunu olanlar, yazılı sınav ve mülakatla kabul edilirler. Eğitim ücretsizdir.
- Özel turizm meslek kurslarında eğitime 16-25 yaş arasındaki en az ilkokul mezunu olanlar alınır. Eğitim ücretlidir. Büyük illerde ve turizmciliğin gelişmiş olduğu yörelerde çok sayıda özel kurs bulmak mümkündür.
- Türkiye İş Kurumunun İşgücü Yetiştirme Kurslarına en az ilkokul mezunu olanlar alınır. Eğitim ücretsizdir. Turizm elemanına ihtiyaç olduğu tespit edilen illerde kurs açılmaktadır.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
"Aşçı" mesleğinin eğitim süresi mesleki eğitim merkezlerinde ilköğretimden sonra 2 yıl, lise ve daha üst düzeyde genel eğitimden sonra ise 1 yıldır. Meslek liselerinde ise eğitim süresi 4 yıldır.
- Özel turizm meslek kurslarında eğitim süresi 5-6 ay arasında değişmektedir.
- Turizm Bakanlığına bağlı turizm eğitim merkezlerinde eğitim süresi 7 aydır.
- Türkiye İş Kurumunun İşgücü Yetiştirme Kurslarında eğitim süresi en az 5 aydır.
Aşçılık eğitiminde;
- Görgü kuralları ve genel kültür,
- Turizmin tanımı ve çeşitleri,
- Turizm eğitimi öğretimi,
- Konaklama endüstrisi,
- Otel işletmelerinin sınıflandırılması,
- Yeme, içme ve konaklama yerlerinin çeşitleri,
- Türkiye Turizm Coğrafyası,
- Mesleki İngilizce,
- Temizlik (Kişisel temizlik, çalıştığı ortamın temizliği, kullanılan malzemelerin temizliği),
- Kullanılan araç, gereçler, kullanıldığı yerler,
- Ana gıda maddeleri, satın almanın önemi, dikkat edilmesi gereken hususlar,
- Et, balık, sebze, tavuk sularının elde edilişi,
- Çorbalar, soslar, deniz mahsulleri,
- Etler, çeşitleri ve et yemekleri,
- Pilav, makarnalar, börekler,
- Zeytinyağlılar, soğuk sıcak mezeler, kanapeler,
- Salatalar, garnitürler,
- Beynelmilel alakart yemekler,
- Kümes hayvanları ve bunlardan yapılan yemekler,
- Av etleri,
- Sebze yemekleri,
- Tatlılar, pastalar, kekler yapmasını,
- Mutfakta olabilecek kazalar ve bunları önleme çareleri,
- Beslenme bilgisi (proteinler, karbonhidratlar, yağlar, vitaminler vb.)
- Servis bilgisi öğrenilir.
MESLEKTE İLERLEME
- Aşçılar çalıştıkları işyerinde özellikle turistik mutfaklarda, soğukçu, sıcakçı, pastacı, ızgaracı gibi alanlarda uzmanlaşabilir.
- Meslek deneyimine bağlı olarak kişi çalıştığı yerde Aşçıbaşı olarak görev alabilir.
- Çıraklık eğitimini tamamlayanlar "Kalfalık" sınavına alınırlar ve başarılı olanlar kalfa olarak ustalık eğitimine katılabilirler. Ustalık eğitimi 176 saat olup; Ekonomi, İşletme Bilgisi, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği, İş ve İnsan İlişkileri, Muhasebe, Sigorta ve Vergi Mevzuatı, Çalışma Hukuku ve İleri Meslek Bilgisi derslerinden oluşmaktadır. 2 yıl sonunda ustalık sınavlarına katılabilirler.
- Ustalık için öngörülen teorik eğitime devam etmeyenler ise bir işyerinde 5 yıl çalıştıktan sonra (çalıştıklarını SGK primleri ile belgelemek şartıyla) ustalık sınavına katılabilirler. Ustalık belgesi alanlar mesleki eğitim merkezlerinde 40 saatlik iş pedagojisi kurs programını tamamlayıp sınavda başarılı olduktan sonra "Usta Öğreticilik" belgesi alabilirler.
- Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilirler. Ayrıca, işyerinde çırak çalıştırması için de "Usta Öğretici" belgesine sahip çalışanın olması zorunludur.
- İlköğretim (ortaokul) mezunu kalfa ve ustalar, mesleki ve teknik açıköğretim lisesine devam ederek, meslek lisesi diploması alabilirler.
BURS, KREDİ VE ÜCRET DURUMU
- Turizm Bakanlığına bağlı turizm eğitim merkezlerinde, öğrencilere öğle yemekleri ücretsiz verilir. Ayrıca ücretsiz olarak yatılı kalma imkanı vardır. Yatılı öğrencilerin sabah, öğle ve akşam yemekleri de ücretsizdir. Uygulamalı eğitim süresince çok olmamakla birlikte ücret alırlar, ancak, işletme için ücret ödeme zorunluluğu yoktur.
- Özel turizm meslek kurslarında öğrenci kendisi ücret ödemek zorundadır.
- Türkiye İş Kurumunun İşgücü Yetiştirme Kurslarında eğitim ücretsizdir, ayrıca, kursiyerlere kurs süresi boyunca zorunlu giderlerini karşılamaları için her yıl yeniden belirlenen miktarda günlük maddi yardım sağlanır. Bu kurslardaki staj süresince işletme bir ücret ödeme zorunluluğunda değildir, ücret ödeyecekse bunu kendisi belirler.
- Mesleki eğitim merkezleri ve meslek lisesi öğrencileri beceri eğitimi süresince asgari ücretin %30'undan az olmamak üzere ücret alırlar. Hastalık, iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı sigorta edilir. Primler devlet tarafından ödenir. Eğitim süresince tedavi ve muayene masrafları Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından karşılanır. Ayrıca işletmenin diğer sosyal yardımlarından yararlanır (yemek, servis vb.).
- Kazanç, işletmenin büyüklüğüne, kişinin tecrübe ve niteliğine göre farklılıklar göstermektedir. Asgari ücret ile asgari ücretin 3 katına kadar aylık ücret alınabilmektedir. Bu ücretler yükselebilmektedir. Aşçıbaşılıkta ise ücretler çok yüksek miktarlarda olabilmektedir. Yabancı dil bilen ve çok tecrübeli aşçılar çok yüksek rakamlarla büyük otellerde ve turizm bölgelerindeki tesislerde çalışabilmektedir.
DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
- İlgili Eğitim Kurumları,
- Meslek elemanları
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Bilgi Merkezi,
- Bünyesinde Meslek Bilgi Merkezi Bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri.
aşçı meslekler meslek bilgileri meslekler hakkında açıklamalar en güzel meslekler bilinen meslekler meslekler ansiklopedisi Türk meslekler sözlüğü meslek araştırmaları bilgi bankası hakkında bilgiler meslek sözlüğü sevilen meslekler meslek özellikleri mesleklerin görevleri meslek aletleri meslekler için gerekli özellikler mesleklerin çalışma ortamı ve koşulları iş bulma olanakları