AYAKKABI YAPIMCISI
Doğal deri, suni deri, kadife, keten, naylon vb. malzemelerden belirli bir modele göre standart veya sipariş ayakkabı üreten kişidir.
GÖREVLER
- Sağ ve sol ayak ölçülerini alarak, ölçülere uygun kalıplar hazırlar,
- Doğal, yapay deri veya kumaştan ayakkabının sayası (saya, ayağı saran üst parça) ve astarını uygun bir biçimde keser,
- Kestiği parçalara tıraşlama, yakma, kıvırma, yapıştırma işlemini yaparak, sayayı oluşturan parça ile astarı birbirine diker,
- Kalıbın altına taban (kullanıldıkça yıpranan alt parça) astarını çiviyle veya zımbayla tutturur,
- Parçaların eklenmesiyle oluşan sayayı kalıbın üzerine takar, köseleyi kalıba sabitlenmiş sayanın altına tutturur, dikiş kanalı (herama) açar ve ökçeleri yapar, takar,
- Fora, mekval, potuma ve gazuma dikişlerini yapar,
- Gerekli boya ve vernikleme işleminden sonra ayakkabıyı kalıptan çıkararak içine topuk ve taban yastığını yerleştirir,
- Bağ ve toka gibi aksesuarları takar.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
- Saya, fora, zımparalı freze, kalıp yapma, gerdirme (rezistanslı) makineleri,
- Kesim presi, taban yapıştırma presi (havle),
- Çekiç, örs, tanalya (pense) falçata (bıçak), limati (eğe), kerpeten, kanca, fora kaşığı,
- Doğal deriler, suni deri, tekstil, PVC, termoplastik, çivi, ip, ökçeler,
- Yapıştırıcılar ve boya maddeleri,
- Kesim bıçağı, masat, aksesuarlar,
- Makas, dikiş iğnesi, sayacı bıçağı,
- Freze bıçağı, zımparalar,
- Ütü kaşığı, fırça.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Ayakkabı yapımcısı olmak isteyenlerin;
- El ve parmaklarında herhangi bir özrü olmayan, ellerini ustalıkla kullanabilen ve el becerisine sahip olan,
- Şekilleri zihninde canlandırabilen,
- Nesnelerle çalışmaktan hoşlanan,
- Göz, el ve ayaklarını aynı anda, dikkatli bir şekilde ve uyumlu olarak kullanabilen,
- Toza ve kimyasal madde kokularına alerjisi olmayan
kimseler olmaları gerekir.
Ayrıca; yaratıcılık, meslekte ilerlemeyi kolaylaştıran bir özelliktir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Ayakkabıcılar, ayakkabı üreten fabrika ve atölyelerde çalışırlar. Çalışma ortamı; kimyasal madde ve rahatsız edici koku içerir. Ayrıca kapalı, havasız ve kısmen gürültülüdür. Kullanılan kimyasal maddeler, sağlığı bozucu durumlara neden olabilir. Çalışma ortamında; sayacı, dikişçi ve kesicilerle işbirliği halindedir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Bu meslekte çalışma alanları; küçük ayakkabı atölyeleri, ayakkabı fabrikalarıdır. Kişi kendi işyerini açabilir. Meslekte genellikle erkek eleman çalıştırılması söz konusudur. Ayakkabıcılık mesleğinde, üretimin %80' ine yakın bir bölümü ilkel yada çok geri teknoloji ile yapılmaktadır. Bu durum sektörde daha çok emek yoğun işgücünün çalışması sonucunu doğurmuştur. Hızla gelişen teknoloji bu sektörü de etkilemekte ve üretim de yeni teknolojilerin kullanımını zorunlu kılmaktadır. Yapılacak seri üretimler ve kullanılacak modern makineler neticesinde günümüzde sektörde çalışan elemanların işsiz kalmaları söz konusu olabilir. Bütün bunların yanında gelecekte bu meslekte yetişmiş ve modern araç ve gereçleri kullanabilecek elemanlara ihtiyaç olacaktır. Bu niteliklere sahip meslek elemanlarının işsiz kalmaları söz konusu olmayacaktır. Ayrıca yeterli sermaye ve deneyime sahip meslek elemanları kendi işyerlerini açabilirler.
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi, mesleki eğitim merkezlerinde verilmektedir. Yeterli sayıda çırak müracaatı olması durumunda, tüm mesleki eğitim merkezlerinde ayakkabı yapımcılığına yönelik eğitim programları düzenlenmektedir.
Ayrıca; Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğüne bağlı Anadolu Meslek ve Kız Meslek Liselerinin Ayakkabı Teknolojisi alanının Ayakkabı Üretimi ve Ayakkabı Tasarımı dallarında bu mesleğin eğitimi verilmektedir.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Çıraklık eğitimine başlayabilmek için;
- En az ilköğretim okulu mezunu olmak,
- 14 yaşını doldurmuş olmak,
- Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak,
- Eğitim görmek istediği meslekte bir işyeri sahibi ile çıraklık sözleşmesi imzalamak gereklidir.
- Meslek liselerinde sunulan eğitimden yararlanabilmek için ilköğretim okulu
mezunu olmak ve okulca belirlenen giriş koşullarına uygun olmak gerekmektedir.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
- Ayakkabı yapımcılığı mesleğinin eğitim süresi ilköğretimden sonra 3 yıl, lise ve daha üst düzeyde genel eğitimden sonra ise 1,5 yıldır.
- Eğitim süresi endüstri meslek liselerinde 3 yıldır. Endüstri meslek liselerinde 1. yıl eğitimin tamamı okulda , 2. ve 3. sınıflarda ise uygulamalı derslerin eğitimi haftanın 3 günü işletmelerde, 2 günü ise okulda teorik meslek eğitimi verilmektedir. öğrenciler bu sürede, lise genel kültür dersleri yanında Teknik Resim, Malzeme Bilgisi, Meslek Teknolojisi, Bilgisayar Laboratuarı, Modelcilik, Istampa ve Atölye olmak üzere teorik, teknik ve uygulamalı dersler alırlar.
Mesleğin eğitimi ağırlıklı olarak mesleki eğitim merkezlerinde yapılır. Eğitim süresince öğrenciler, genel kültür derslerinin yanında,
- Tertipli, temiz olmayı, işyerinde takımları dağıtmamayı ve yerli yerinde bulundurmayı, atölye temizliğine riayet etmeyi,
- Çalışırken güvenlik tedbirlerine uygun davranmayı kazalara sebebiyet verecek davranışlardan kaçınmayı,
- Ekonomik çalışma, yardımlaşma, işbirliği ve ekip halinde çalışma, müteşebbis olma gibi davranışları edinmeyi,
- Makine ve teçhizatı bakımlı, tertipli kullanmayı, bakım, onarım ve yağlama zamanını bilip bunları alışkanlık haline getirmeyi öğrenirler.
Öğrenciler, eğitimin; Saya, dikiş, fort ve bombe, kalıp yapma, fora makineleri vb. tanır ve kullanma şekillerini öğrenirler, meslekte kullanılacak diğer araç-gereç ve malzemeyi tanırlar. Dikiş ve monte prensipleri, kurutma metotları, ayak yapısı ölçüleri, kalıp seçimi ve kalıp çeşitlerini, mevcut moda durumu, model tasarımı, istanpa ve kesim tekniklerini, yapıştırıcı sürme, saya bağlama ve kapama konularını öğrenirler. Burun montesini, kamara montesi, arka montesi, kösele tavlama, harama (taban dikiş yatağı açma-kapama) ökçe kaplama ve çakma, frezeleme, zımparalama, temizleme, cilalama, ütüleme, kalıp hazırlama, fora dikimi, kalite kontrol, numaralama ve kutulama teknik ve yöntemlerini öğrenirler.
MESLEKTE İLERLEME
- Meslekte usta ve usta öğretici unvanlarına yükselmek mümkündür. Mesleki eğitim merkezlerinden kalfa olarak mezun olanlar bir işyerinde çalışıp aynı zamanda teorik eğitimlerine de devam edebilirler. Ustalık eğitimi 176 saat olup, bu eğitimde İnsan Sağlığı ve İş Güvenliği, İş ve İnsan İlişkileri, Çalışma Hukuku, İşletme Bilgisi, Sigorta ve Vergi Mevzuatı, Muhasebe ve Ekonomi derslerinin yanı sıra İleri Meslek Bilgisi derslerini alırlar. 2 yıl sonunda ustalık sınavlarına katılabilirler.
- Ustalık için öngörülen teorik eğitime devam etmeyenler ise bir işyerinde 5 yıl çalıştıktan sonra (çalıştıklarını SSK veya Bağ-Kur primleri ile belgelemek şartıyla) ustalık sınavına katılabilirler. Ustalık belgesi alanlar mesleki eğitim merkezlerinde 40 saatlik iş pedagojisi kurs programını tamamlayıp sınavda başarılı olduktan sonra "Usta Öğreticilik" belgesi alabilirler.
- Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilirler. Ayrıca, işyerinde çırak çalıştırması için de "Usta Öğretici" belgesine sahip çalışanın olması zorunludur.- İlköğretim (ortaokul) mezunu kalfa ve ustalar, mesleki ve teknik açıköğretim lisesine devam ederek, meslek lisesi diploması alabilirler.
- Fabrikalarda çalışanlar işyerinin hizmet-içi eğitimine katılarak ustabaşı unvanını alabilirler.
BURS, KREDİ VE ÜCRET DURUMU
- Meslek eğitimi boyunca mesleki eğitim merkezlerine devam eden öğrenciler,
yaptıkları çıraklık sözleşmesi gereği en az asgari ücretin %30'u oranında aylık
ücret almaktadırlar. Bu miktarın üzerindeki bir ücret ise işveren ve çırak arasında yapılan sözleşme ile mümkündür. Pratik eğitimleri boyunca iş kazası,
iş riski ve meslek hastalıkları ile ilgili sigorta primleri devletçe karşılanır.
- Usta-çırak yönteminde ise anlaşma sonucu haftalık ücret alabilirler. Bu ücret
mesleki deneyime paralel olarak artar.
- İşyerlerinde uygulamalı eğitimleri esnasında meslek lisesi öğrencilerine de
asgari ücretin %30'u oranında bir ücret ödenmektedir.
- Mesleki eğitim sonrasında iş piyasasında asgari ücretle iş bulunabilir. Bu miktar deneyime paralel olarak artmaktadır. Büyük işyerlerinde çalışan ve sendikalı olan meslek elemanlarının kazançları toplu sözleşme ile belirlenmektedir.
- Kendine ait işyeri olan meslek elemanlarının kazanç durumu aldıkları siparişe göre değişkendir.
DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
- İlgili eğitim kurumları,
- Meslek elemanları,
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Danışma Merkezi,
- Bünyesinde Meslek Danışma Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri.
Ayyakkabı Yapımcısı meslekler meslek bilgileri meslekler hakkında açıklamalar en güzel meslekler bilinen meslekler meslekler ansiklopedisi Türk meslekler sözlüğü meslek araştırmaları bilgi bankası hakkında bilgiler meslek sözlüğü sevilen meslekler meslek özellikleri mesleklerin görevleri meslek aletleri meslekler için gerekli özellikler mesleklerin çalışma ortamı ve koşulları iş bulma olanakları