KUYUMCU/TAKI İMALATÇISI
Kuyumculuk, değerli maden ve taşlardan takı ve süs eşyası yapma sanatıdır. Kuyumcu ise; tüketici isteklerini ve kullanım alanlarını dikkate alarak tasarım yapan, altın, gümüş gibi kıymetli metal ve alaşımları eriterek döküm yapan, plaka veya tel haline getirildikten sonra, işleyerek ziynet eşyası meydana getiren kişidir.
GÖREVLER
▪ Yapılacak süs eşyalarını (takıları) tasarlar ve resmini çizer,
▪ Yapılacak parçaya uygun kalınlık ve boyda metali seçer,
▪ Platin, altın, gümüş veya bunların alaşımlarını ergiterek, hazırladığı kalıba döker,
▪ Kalıptan çıkan parçalara, tasarıma uygun olarak, dövme, delme, basınç altında tutma, inceltme vb. yoluyla şekil verir,
▪ Tıraşlama, parlatma, temizleme yöntemleri ile ve kimyasal boyalarla yüzeyleri düzeltir,
▪ Parçaları bozulmuş takımları tamir eder,
▪ Altın alım satımı yapar.
▪ Kuyumcular, görevlerini gerçekleştirirken, kendi aralarında iş bölümüne gitmekte olup, bununla ilgili ayrıntılı bilgi H- Ek Bilgiler bölümünde yer almaktadır.
KULLANILAN ARAÇ, GEREÇ VE EKİPMAN
▪ Tezgah,
▪ Küçük el aletleri; eğeler, penseler, çekiçler, keski ve makas, kıl testere, heştek takımı ve zımbaları, örs, düzdemir, oluklu demir, mengeneler, malafalar, raspa ve çelik kalemler, kaynak kabı ve çift pergel,
▪ Büyük elektrikli motorlu aletler; eritme ocakları, astar için silindir, tel için hadde, vakumlu döküm ocağı, tavlama ve mine fırını, lazer makinesi, zincir makinesi, freze, cila motoru, vibratör (yazı makinesi), presler,
▪ Kaynak takımı (şalome),
▪ Malzemeler ve kimyasal maddeler; testere kılı, freze uçları (füsurlar), zımpara (brasse), cila güderi, fırçalar (tel, kıl), asitler (kezzap, tuzruhu, zac yağı), boraks, asitborik, karbonat, güherçile, siyanür, mihenk taşı,
▪ Tartı ve ölçü aletleri; terazi, mikrometre, kumpas, cetvel, yüzük ölçüleri.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Kuyumcu olmak isteyenlerin:
▪ Şekilleri algılama,
▪ Ellerini ve parmaklarını ustalıkla kullanabilme,
▪ Bir resmin ayrıntılarını akılda tutabilme,
▪ Değişik mücevher modelleri tasarlayabilme,
▪ Tasarlanan modelleri çizebilme yeteneğine sahip,
▪ Dikkatli, sabırlı olmaları gerekir.
Yaratıcılık meslekte ilerlemeyi kolaylaştıran bir özelliktir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Kuyumcular atölyelerde çalışırlar. Çalışma ortamı sıcak ve madeni koku ile yüklü olabilir. Kuyumcular odasıyla, atölye personeliyle ve meslektaşlarıyla iletişim halindedir.
MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi; yeterli sayıda müracaat olması durumunda mesleki eğitim merkezlerinin "Kuyumculuk Teknolojisi" alanı "Takı İmalatı(Kıymetli Metal ve Taş İşlemeciliği)" dalında, kalfalık ve ustalık eğitimleri verilmektedir.
Ayrıca mesleki ve teknik ortaöğretim okul/kurumların aynı alan ve meslek dalında da bu mesleğin eğitimi verilmektedir.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Çıraklık eğitimine başlayabilmek için,
▪ En az ortaokulu tamamlamış, açık lise veya açık meslek liselerinden birine kayıt yaptırmış olmak,
▪ Bünyesi ve sağlık durumu mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak,
▪ 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olmak. Ancak, 19 yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğitiminden geçmemiş olanlar yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir.
▪ Eğitim görmek istediği meslekte bir işyeri bulmak ve işveren ile çıraklık sözleşmesi imzalamak gerekmektedir.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Mesleğin eğitim süresi ilköğretim mezunu olanlarda 3 yıl, lise veya daha üst düzeyde genel eğitim görmüş olanlarda ise 1,5 yıldır. 3308 Sayılı Mesleki Eğitimi Kanunu'na göre meslek liselerinin öğrencileri teorik eğitimlerini haftada iki gün okulda, pratik eğitimlerini haftada üç gün işletmelerde yaparlar. Mesleki eğitim merkezlerinde ise haftanın 1 günü mesleki eğitim merkezlerinde teorik eğitim, diğer günler ise işyerlerinde pratik (uygulamalı) eğitim görürler.
Kalfalık, Ustalık Meslek Dersleri:
Çıraklık ve mesleki eğitim kapsamında ders programı genel bilgi dersleri ile meslek bilgisi derslerinden oluşmaktadır.
Meslek derslerinde; kullanılan makine, teçhizat, araç-gerecin tanıtılması, tekniğe uygun olarak kullanılması, bunların temizlik ve bakımlarının yapılması, norm yazı yazma, serbest elle ve takım kullanarak mesleği ile ilgili çizimlerin yapılması, çizimi tamamlanmış plan ve projelerin okunmasının yanı sıra, İşletme Bilgisi ve İş Güvenliği hakkında da bilgiler verilmektedir.
Teorik olarak verilen bilgilerin yanında, işyerinde de usta öğreticinin gözetimi altında pratik çalışması yapılmaktadır.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA
Çıraklık eğitimini tamamlayanlara eğitim sonunda katıldıkları kalfalık sınavında başarılı olmaları halinde "Kalfalık Belgesi" ve "Kalfa" unvanı verilir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Ülkemizde, geleneksel metallerden yapılmış ziynet eşyasına gerek takı, gerekse tasarruf amacıyla büyük ilgi duyulması sonucu çok hareketli bir iç piyasa bulunmakta, özellikle bazı illerimizde bu alanda çok sayıda insan çalışmaktadır. Meslek elemanı bir başka kişinin yanında çalışabileceği gibi kendi adına işyeri de açabilir. Bu meslek, geçmişte daha basit el aletleri ile yapılırken, kullanılan aletlerde gelişmeler söz konusu olmuştur.
Kuyumculuk mesleğinde çalışanlar, sanat kültürünü gelecek kuşaklara sanat mirası olarak bırakacaklarından temel işlemleri ve değişiklikleri yakından takip etmek ve ustalıklarını sergilemek zorundadırlar. El kuyumculuğu atölyelerde yürütülmektedir. Altın kaplama işi seri üretim için yapılmaktadır.
Gelecekte teknolojik bilgilerle donanmış, ustalıklarını işledikleri parçalara yansıtan iyi yetişmiş uzman elemanlara ihtiyaç olacaktır. Meslek elemanlarının bir bölümü imalat alanında çalışırken, bir bölümünün satış konusunda çalıştığı görülmektedir. Az da olsa iki işi bir arada yürütenler de vardır.
EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
▪ 3308 sayılı "Mesleki Eğitim Kanunu" gereğince, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilere, işletmelerce asgari ücretin net tutarının %15 veya %30'undan az olmamak üzere ücret verilir.
▪ Eğitim gören öğrencilerin iş kazası ve meslek hastalıkları ile ilgili sigorta primleri devletçe karşılanır.
▪ Öğrenciler, mesleki eğitim yaptıkları işletmelerin sosyal imkânlarından faydalanır.
EĞİTİM SONRASI
Mesleki eğitim sonrasında, en az asgari ücret düzeyinde ücret alınmaktadır.
Kazanç bir başka kişinin yanında çalışma veya kendi adına iş sahibi olma durumuna göre değişkenlik gösterir.
MESLEKTE İLERLEME
MESLEKİ EĞİTİMDE İLERLEME
Mesleki eğitim merkezlerinden kalfa olarak mezun olanlar bir işyerinde çalışıp aynı zamanda teorik eğitimlerine de devam edebilirler. İlköğretim (ortaokul) mezunu kalfa ve ustalar, mesleki ve teknik açık öğretim lisesine devam ederek, meslek lisesi diploması alabilirler. Mesleğinde ustalık eğitimi çalışma süresi 2 yıldır.
İŞ HAYATINDA İLERLEME
Meslekte usta ve usta öğretici unvanlarına yükselmek mümkündür. Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilirler. Ayrıca, işyerinde çırak çalıştırması için de "Usta Öğretici" belgesine sahip çalışanın olması zorunludur.
Kuyumculuk eğitimini tamamlayanlar kendi olanakları ile kuyumculuk mesleğinin aşağıda sıralanan bölümlerinde uzmanlaşabilirler.
▪ Altın ve gümüş kuyumculuğu, mücevherat kuyumculuğu, mücevherat tamirciliği, kıymetli taş tıraş ve perdah işçiliği, kıymetli taş takıcılığı,
▪ Kıymetli metal çekiciliği, kıymetli metal varak işçiliği, mücevherat oymacılığı.
BENZER MESLEKLER
▪ Altın ve gümüş işlemecisi,
▪ Kıymetli taş traş ve perdah işçisi,
▪ Mücevherat oymacısı,
▪ Mücevherat tamircisi,
▪ Takı teknolojisti (teknikeri),
▪ Model tasarımcısı,
▪ İmitasyon (taklit takılar) yapımcısı.
EK BİLGİLER
KUYUMCULUK SEKTÖRÜNDEKİ MESLEKLERLE İLGİLİ TANIMLAR
Eritici (ocakçı): Kuyumculukta kullanılan değerli metalleri ocakta, potalarda eriterek düz veya tel şidelere, derecelere (kalap) döküp silindirlerden veya haddelerden istenilen mikronda levha (astar) veya tel halinde çekerler.
Dökümcü: Takı tasarımcıları tarafından çizilen takı modellerinin kauçuk kalıplarda mumdan kopyalarını çoğaltıp alçı kalıbını alarak ondiksiyon ocaklarında santrifüjle seri halinde dökümünü yapar.
Sadokar: Her türlü takıyı ham altından elle yapabilen ustadır.
Mıhlayıcı: Takıların taşlarını ayarlayıp takılara monte eden, tutturan ustalardır.
Kalemkar: Takıya nakış desen yapılacaksa el kalemi veya makine kalemi ile bu işlemi yapan ustadır.
Oymacı ajurcu: Kıl testere ile veya presle ajurlu takıları yapan ustadır.
Mineci: Bazı altın takıların üzerinde görülen renkli emaye süslemeleri yapan ustadır.
Yaldızcı Kaplamacı: Elektroliz ile muhtelif kimyasal banyolarda bir metalin üzerini diğer bir metalin iyonları ile kaplama işlemini yapan kişidir.
Cilacı: Bitmiş takılara gereken parlaklığı veren polisaj ustalarıdır.
Ramalcı İfrazcı: Kuyumcu atölyelerinde işlemler sırasında verilen fireyi (kaybı) geri kazanmak ve bunların has altın haline getirilmesi işlemini yapan kişidir.
Ayar evleri: Kimyasal metodlarla ayarı bilinmeyen altının kesin milyem raporunu verir.
Malzemeci: Kuyumcular için gerekli araç, gereç, malzeme, kimyasal maddeleri ve vitrin dekorlarını sağlar.
GÖREV
▪ İş organizasyonu yapar,
▪ Çevre koruma önlemleri alır,
▪ İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin faaliyetleri uygular,
▪ Kalite Yönetim Sistemi kurallarına uygun çalışır,
▪ Mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunur.
KAYNAKÇA
▪ Meslek elemanları,
▪ İŞKUR "Türk Meslek Sözlüğü" Ankara 1983-Yayın No:173,
▪ TC. MEB Çıraklık Dönemi Kuyumculuk Meslek Dalı Eğitim Programı,
▪ Güncel Meslekleri Federal Çalışma Kurumu, Frankfurt-1992/1993,
▪ MEDAK (Meslek Danışma Komisyonu) üyesi kuruluşlar.
▪ www.megep.meb.gov.tr adresli web sayfası
▪ 3308 Sayılı Kanun.
AYRINTILI BİLGİ İÇİN
▪ İlgili eğitim kurumları,
▪ Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr
▪ Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/
▪ T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı, http://www.osym.gov.tr/
▪ Bünyesinde "Meslek Bilgi Merkezi" Bulunan Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri
kuyumcu takı imalatçısı meslekler meslek bilgileri meslekler hakkında açıklamalar en güzel meslekler bilinen meslekler meslekler ansiklopedisi Türk meslekler sözlüğü meslek araştırmaları bilgi bankası hakkında bilgiler meslek sözlüğü sevilen meslekler meslek özellikleri mesleklerin görevleri meslek aletleri meslekler için gerekli özellikler mesleklerin çalışma ortamı ve koşulları iş bulma olanakları