Gen Ekolojisi Popülâsyon genetiği ile çevre koşulları arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır.
Gen Kaynağı Bir bitki türüne ait çeşitlerin yumru, soğan, doku kültürü, çelik, çöğür gibi bitkisel materyal ile sperma, döllenmiş yumurta, mikroorganizma, bakteri kültürü gibi hayvansal materyale verilen isimdir. Geniş anlamda doğal ve tarım ekosistemlerinde bir türün coğrafik yayılış bölgelerindeki tüm genetik kaynaklarına veya materyaline gen kaynağı denir.
Generatif Devre Bitkilerde generatif organların oluşmaya başladığı zamandan, sonra meyve - tohum olumuna kadar geçen evredir. Örneğin; tahıllarda generatif devre sapa kalkma ile başlar, bunu başaklanma, çiçeklenme gibi devreleri izler.
Geotaksi Bitki köklerinin yerçekimi yönünde aşağıya doğru büyümelerine verilen isimdir.
Geri Dönüşüm
Yeniden değerlendirilme imkânı olan atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirilerek ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dâhil edilmesidir.
Örnek: Kullanılmış kâğıdın tekrar kâğıt imalatında kullanılması;
Hava kirliliğinin %74-94, su kirliliğini %15, su kullanımını % 45 azaltırken
1 ton atık kâğıdın, kâğıt hamuruna katılmasıyla 8 ağacın kesilmesi önlenebilmektedir.
Açıklamalarıyla 197 Ekoloji - Çevre Terimi
Geri Kazanım
Tekrar değerlendirilebilir atıkların; kaynağında ayrı toplanması, sınıflandırılması, fiziksel ve kimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye dönüştürülmesine denir.
Geri dönüşüm işleminin en önemli basamağı, kaynakta ayırma ve ayrı toplam oluşturmaktadır. Bu atıklar, normal çöple karıştığında bu malzemelerden üretilen ikincil malzemeler çok daha düşük nitelikte olmaktadır.
Gölge Bitkileri Büyüme ve gelişmeleri için az ışığa gereksinim duyan, bitkilere verilen isimdir. Bu bitkilerin, yaprak yüzeyleri geniş, ince yapılı, hücreleri ve hücre arası boşlukları büyük, stomaları daha fazladır. Buna karşın, kök sistemleri az gelişmiş ve yüzlektir. Orman ağaçların altında yetişebilen bazı bitki türleri buna örnektir.
Görünüm Bir bitki topluluğunun yılın çeşitli mevsimlerindeki, dış görünüşüdür. Bitki toplulukları, kendilerini oluşturan bitki türlerinin büyüme, sap sürme, çiçeklenme, kuruma vb. fenolojik safhalarda değişik şekil ve renkler almalarına paralel olarak, her mevsimde bir başka şekil ve renkte görünürler.
Granokültür Küçük taneli bitkilerin yetiştiriciliğine verilen isimdir. Tahıl ve küçük taneli baklagil yetiştiriciliği granokültüre örnek verilebilir.
Granokültür Merkezleri Küçük taneli bitkilerin ilk defa yetiştirilmeye başlandığı yerlere verilen isimdir. Genellikle kurak ve yarıkurak bölgelerde başlatılan granokültürde; buğday, arpa gibi tahıllar ile bezelye ve mercimek gibi yemeklik baklagiller ilk defa kültüre alınmıştır. Ortadoğu granokültür merkezlerinin en çok bilinenidir.
Güneş Enerjisi Güneşin sahip olduğu sonsuz enerjiden yararlanmak için çeşitli teknolojiler geliştirilmiştir. Güneş enerjisi sistemleri çevreye zararlı gazlar vermeyen, tükenmeyen bir enerji türüdür. Çevreye zarar vermediği, tükenmeyen ve çok ucuz bir enerji kaynağı olduğu için güneş enerjisinin kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır.
Habitat
1. Popülâsyon içindeki bireylerin biyosfer tabakasındaki kalıtsal yapısına uygun yaşama bölgesine habitat denir. Habitat canlının yaşadığı yerin adresidir.
2. Canlı organizmanın yaşam ortamıdır. Bu tanım kapsamındaki yaşam ortamının, yaşanılabilirlik özelliği, büyük bir önem taşımaktadır. Yaşanabilir ortamın bozulması ya popülâsyonun yer değiştirmesine ya da ortadan kalkmalarına yol açmaktadır.
Günümüzde kentleşmenin artması, tarım alanlarının açılması ve sanayileşme sonucunda, habitatların bozulmasının, iklim türlerinin giderek azalmasına ve kimilerinin de yok olmasına neden olduğu görülmektedir.
Habitat Formları Belirli habitatlarda yaşayan ve habitatların özelliklerini taşıyan bitkilerdir. Yaşadıkları yerlerin ekolojik koşullarını da, belirten habitat formları, bitki topluluklarının analizinde ve onların karakterlerinin belirlenmesinde de yardımcı olurlar. Her bitki türünün, istediği ekolojik koşullar bilindikten sonra, bitki topluluğunu meydana getiren türler incelenerek, çevrenin ekolojik koşulları hakkında gerekli bilgiler edinilebilir.
Habitus Bir bitki türünün belirli bir habitattaki; dik, yatık, yarı yatık, yuvarlak veya kök saplı ve sülüklü olması, dallanması ve köklerinin toprak içerisinde dağılışı gibi genel morfolojik görünüşüdür. Her bitkinin dış görünüşü oldukça sabit bir karakterdir. Ancak, bitkinin yetiştiği ve adapte olduğu habitat değişince, o bitkinin habitusunda da bazı değişiklikler meydana gelebilir.
Halı Arazi Bitkileri Kullanılmayan arazi parçalarında, yıkıntı yerlerinde, boş arsalarda ve yol kenarlarında yetişen bitki türleridir. Tarımsal bakımdan, bir değeri olmayan ve bu amaçla kullanılmayan yerlerde, tarımsal alanlardakinden, çayır ve meralardakinden daha farklı bir bitki örtüsü ve bitki türleri yetişir. Genellikle, çayır ve meralarda pek fazla bulunmayan, bu bitki türleri belirli habitatlarda yetişirler.
Havai Bitkiler Tepe tomurcukları toprak yüzeyinden, en az 2,5 - 3,0 m yükseklikte olan, çalılar ve ağaçlardır. Diğer hayat formlarına nazaran, daha kötü çevre koşullarında yetişen havai bitkiler; çalı, yarıçalı ve ağaçlar gibi gövdeleri odunlaşan veya gövdeleri hem odunlaşan, hem de sarılıcı olup, diğer bitkilere sarılan birçok bitkileri içerisine alır.
Hayat Formu Bitkilerin büyüklük, şekil, dallanma, çeşitli organların dış görünüşleri ve ömürlerin uzunluğu, dar anlamda ise, bitkilerin çok yıllık organlarının kışı geçirme durumlarına göre aldıkları şekillerdir. Buna göre bitkiler, çok yıllık organlarını; havada, suda, karada, diğer bitkiler üzerinde, toprakta, toprak yüzeylerinde veya topraktan yüksekte bulunduran, bitkiler şeklinde sınıflandırılır.
Heliyofitler Normal büyüme ve gelişmelerini yapabilmeleri için, bol ışığa gereksinim duyan bitkilerdir. Bu bitkilere, gün veya güneş bitkileri adı da verilir. Birçok kültür bitkisi bu grupta yer alır.
Heterotrof Organizmalar Ekosistemde non-fotosentetik organizmalar olarak da adlandırılan bitki ve hayvanların oluşturduğu, canlılar grubudur. Bu tip canlılar, yaşamları için gerekli olan enerjiyi, bitkiler ve hayvanlar tarafından üretilen, hazır organik maddelerden sağlarlar. Tükettikleri besin maddeleri, canlı ya da cansız olabilir.
Heterozia - Melez Azmanlığı Melez canlıların atalarına göre üstünlük göstermesi olayına verilen isimdir. Anaçlar arasında genotipik yönden farklılık ve heterozigotluk arttıkça, heterozis artış gösterir. Heterozia olayı çoğu zaman canlılarda organların büyümesine, iyileşmesine, büyümenin hızlanmasına neden olur. Heterozis gelecek generasyonlarda gittikçe azalır, dolayısıyla sabit tutulamaz.
Diğer Ekoloji - Çevre Terimleri
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Açıklamalı Ekoloji - Çevre Terimleri Sözlüğü