Bileşikgiller familyasından tek yıllık bir bitki türü (Helianthus annuus). Günebakan, gündöndü ve günçiçeği olarak da bilinir. Boyları bir metreden dört metreye kadar değişir. İnce uzun gövdesinin tepesindeki yuvarlak çiçek tablasının çapı 30 cm'yi bulur. Bu çiçek tablası, ortada kümelenmiş koyu sarı, kahverengi ya da mor renkli tüpsü çiçekleriyle bu göbeğin çevresinde dizilmiş sarı ya da turuncu renkli dilsi çiçeklerden oluşur. Bir yıllık otsu bir bitki olan ayçiçeğinin sert ve odunsu gövdesi geniş, yaprakları da tüylüdür.
Ayçiçeğinin ana yurdu Amerika kıt'asıdır. Ayçiçeği bitkisinin kabuklu ve kuru bir meyve olan tohumları, yağ ve protein açısından çok zengindir.
Ayçiçeği Türkiye, Mısır ve Hindistan'da, özellikle ayçiçek yağı elde etmek için yetiştirilir.