Evrenbilim Nedir? Hakkında Bilgi

Var olan şeylerin bütününü içine alan âlem, kâinat ve evrenin bağlı olduğu yasaları inceleyen bilim dalı. Maddeyi oluşturan atomlardan, Güneş sistemi ve galaksilere kadar her şey evrenin bir parçası olarak kabul edilir. İlkçağlardan beri, maddenin yapısı ile hayatın başlaması ve yıldızların, Dünya'nın, Güneş sisteminin oluşumu insanların zihinlerini meşgul etti ve önceleri felsefe sistemleri şeklinde, daha sonra bilimsel çalışmalar olarak bütün bu sorulara cevap arandı. Günümüzde evren içinde dünyanın da yer aldığı yıldızlar, nebulalar ve galaksilerin incelenmesi, bunların hareketiyle ilgili yasaların bulunması, yaşının belirlenmesi gibi daha çok bilimsel çalışmaları gerektiren evrenbilim aracılığıyla incelenmektedir. Evrenbilimin özellikle üzerinde durduğu konuların başında, evrenin yaşı ve oluşumu gelir. Önceleri metafizik düşüncelerin etkisiyle evrenin oluşumu hakkında çeşitli ve tutarsız görüşler ortaya atıldı; ancak şimdiki bilgilerle evrenin temelini oluşturan bütün maddelerin aynı zamanda oluştuğu kabul edilmektedir. Einstein'in kuramına göre, ışık çok yüksek ısılarda kütlesini artırmaktadır. Bu kurama dayanan Alman bilgini G. Gamow, evrenin ilk anlarında ışın-enerji yoğunluğunun, aşırı yüksek sıcaklıktan dolayı madde yoğunluğunun çok üstünde olduğunu, termodinamik yasaları ile ortaya koydu. Evrenin ilk oluşum evresinde merkezdeki sıcaklık, Güneş'in merkezindeki sıcaklığa eşitti; Gamow'a göre bu durum 250 milyon yıl sürdü ve madde ince bir gaz tabakası hâlinde yavaş yavaş evrenin her tarafına dağıldı. Einstein'ın ileri sürdüğü önemli kuramlardan biri de evrenin durmadan genişlediği kuramıdır. Tıpkı bir balon gibi genişleyen evrenin, başlangıçta büyük bir patlamayla bu hareketine başladığı sanılmaktadır. Evrenin genişlediğine dair gözlemler yapılmış ve Dünya'ya göre evrenin bir ucunda olduğu kabul edilen galaksilerin spektrumları incelendiğinde, kızıla doğru büyük sapmalar saptanmıştır. Pek çok evrenbilimcinin kabul ettiğine göre, yaklaşık 15 milyar yıl önce evrende büyük bir patlama olmuş (evrenbilim deyimiyle "big bang"), bu sırada merkezde çok kısa bir sürede 1 trilyon derecelik sıcaklık oluşmuştur. Gamow'un buna dayanarak evrende fosil bir ışın bulunacağı hakkındaki kuramı, o ışın gerçekten saptanarak doğrulanmıştır. Dünya'dan yapılan gözlemlerde nebulaların Dünya'dan uzaklaştıkça daha büyük bir hız kazandıkları, her 1 milyon ışık yılı uzaklığı için bu hız artışının 80 km/sn. olduğu hesaplandı. Buna göre, dünyadan en uzakta bulunan nebulanın hızı 60.000 km/sn. değerindedir. Nebulaların birbirinden uzaklaşma hızları ortaya çıktıktan sonra bu uzaklaşmanın yaklaşık 5 milyar yıl önce başladığı bulunmuştur. Gamow'a göre, ışın enerjisinin yoğunluğunun madde yoğunluğundan daha çok olduğu 250 milyon yıllık dönem sonunda, ışık enerjisi genişlemeye sarf edildiğinden yoğunluğu giderek azalmış, nihayet maddenin yoğunluğu ışık yoğunluğunu geçerek soygazlar oluşmaya başlamıştır. Bu arada evren soğumaya ve ilk parlaklığını kaybederek karanlıklaşmaya başlamış ve gazların yoğunlaşmaya devam etmesiyle bugünkü yıldızlar oluşmuştur. Evrenin oluşu hakkında başka kuramlar da ortaya atılmıştır. H. Bondi, T. Gold, F. Hoyle'un görüşlerine göre evrende yeni samanyolları oluşmakta, bunlar daha büyük hızla giderek öndeki samanyolları ile karışıp hidrojen atomlarının karışmasına ve yoğunlaşmasına neden olmakta; bu yeni yoğuşma sonunda yeniden patlama oluşmakta ve yeni yıldızlar ortaya çıkmaktadır. Evrenin içinde yer alan nebulaları, samanyollarını inceleyebilmek için çok güçlü gözlem araçlarına ve uzayda sabit noktaların bulunmasına gerek vardır. Bilim ve teknikteki gelişmeler ABD'deki Palomar Gözlemevi'ndeki dev teleskop gibi araçlarla uzayın derinliklerindeki nebulaların incelenmesini mümkün kıldı. Evrendeki kimi büyüklükler üzerinde fikir sahibi olmak için, Güneş sisteminin içinde bulunduğu Samanyolu'na komşu Andromeda nebulasının kütlesinin Güneş kütlesinin 200 milyar katına eşit olduğu söylenebilir; aynı nebulanın çapının da 60.000 ışık yılı olduğu hesaplanır. Palomar'daki dev teleskopun görüş alanı içine 1 milyar nebula girmektedir. Einstein'ın yaptığı hesaplara göre de evrenin çapı 11.000.000.000 ışık yılıdır.