Genellikle cisimleri sıkıştırma, sıkıca tutma işlerinde kullanılan âletlere verilen isim. Bu âletlerdeki sıkıştırma herhangi bir motor vasıtasıyla olmayıp, bir vida sistemi yardımıyla yapılır. Esas itibariyle hepsi aynı olmakla beraber, birçok mengene çeşidi vardır. Bunlardan en çok kullanılanı demirci, tornacı gibi metal işleriyle uğraşanların, işleyecekleri parçayı tutturdukları demirci mengenesidir. Bir diğeri ise marangozların veya mobilyacıların tutkalla yapıştırdıkları parçaları sıkıştırdıkları marangoz mengenesidir. Ayrıca kumaş mengenesi, pah mengenesi, pimli mengene, kambura mengenesi, ayaklı mengene gibi daha başka çeşitleri de vardır.
Mengeneler yapı olarak üç parçadan meydana gelir:
1. Gövde: Mengenenin sabit olan parçası olup, üzerinde bir vida yuvası ve sıkıştırılacak maddeyi tutacak sabit bir sıkıştırma yüzeyi vardır.
2. Vidalı kısım: Sâbit gövde üzerindeki vida deliğine uygun ve sıkıştırılacak eşyâyı tutacak, hareketli sıkıştırma parçasını hareket ettiren bir vidadan müteşekkildir.
3. Vida kolu veya sıkıştırma kolu: Vidayı döndürmeye yarayan, ekseriya vidaya geçmeli olan parçadır.
Mengenelerde sıkıştırma işi, vidalı kısmın vida kolu (mengene kolu) veya başka bir sistemle döndürülmesiyle gerçekleşir. Vidanın her tam döndürülmesi sonucunda vida, bir vida adımı kadar ilerleyerek, tutturulan parçayı sıkıştırır. Vida kolunun uzun olması ve kolu çeviren kimsenin kuvveti nisbetinde daha fazla bir sıkıştırma olayı meydana gelir.
Mengenenin sıkıştırıldıktan sonra gevşememesi ise, vida ile vida yuvası arasındaki sürtünme kuvvetinin büyüklüğü sebebiyledir.