Yalı Nedir? Hakkında Bilgi

Deniz, göl ya da ırmak kıyısına yapılmış bina. Geleneksel Türk mimarîsinde yalıların önemli bir yeri vardır. Türk yalı mimarîsine ait en güzel örnekler Boğaziçi'nde yer almaktadır. Boğaz'da ilk yalılar 16. yüzyıl sonlarına doğru yapılmaya başlandı. 17. yüzyıl sonuyla 18. yüzyıl başlarında Boğaz'ın Anadolu ve Rumeli kıyılarında vezirlerin ve diğer devlet büyüklerinin yalıları yer alıyordu. Çoğunlukla yazlık olarak kullanılan bu yalılar çevrelerinde küçük kasabaların ve bugünkü ilçe ve semtlerin doğmasına yol açtılar. Devlet büyüklerine ait yalılar saray görkemi içindeydi. Harem, selâmlık ve divanhane bölümlerine sahip olan yalılara ulaşım, hemen tamamen deniz yoluyla yapılırdı. Bu iş için iki ya da üç çifte piyade kayıkları kullanılıyordu. Bunların özel kıyafetli kayıkçıları ve kürekçileri vardı. Kışlık olarak kullanılmak üzere Haliç kıyılarında yaptırılan yalılardan hiçbiri ayakta kalmamıştır. Ayrıca Yeşilırmak ve Porsuk ırmaklarının kıyılarında da yalı niteliğinde yapılar yaptırılmıştır. İstanbul'daki yalılar III. Selim ve II. Mahmut dönemi bostanbaşı defterlerinde kayıt edilmiştir. Bu kayıtlara göre mevcut 245 yalıdan günümüzde 25 kadarı ayakta kalabilmiştir. Bunların arasında Amcazade Hüseyin Paşa Yalısı, Köprülüler Yalısı, Zarif Mustafa Paşa Yalısı, Ostrologlar Yalısı (Kırmızı Yalı), Kayıkhaneli Yalı sayılabilir. Plansız kentleşmenin bir sonucu olarak giderek yok olan yalıların özel olanaklarla onarılması güçleşti. Günümüzde, Boğaziçi'nin korunması çerçevesinde kimi özel ve kamu girişimleri söz konusudur.