Anadolu'da Kurulan İlk Türk Beylikleri (Danişmentliler, Saltuklular, Mengücekliler, Artukoğulları, Çaka Beyliği), ders ve çalışma notu

Anadolu'da Kurulan İlk Türk Beylikleri (Danişmentliler, Saltuklular, Mengücekliler, Artukoğulları, Çaka Beyliği)

ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ

 

DANİŞMENTLİLER (1080-1178)

• Melikşah döneminde Danişment Ahmet Gazi tarafından Sivas merkez olmak üzere kuruldu (1080)
• Zamanla topraklarını Tokat, Amasya, Çankırı, Kastamonu, Kayseri ve Malatya’ya kadar genişlettiler.
• Taht kavgalarıyla Kayseri, Sivas ve Malatya olarak üç kola ayrıldılar.
• Üç kolu da Türkiye Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan ortadan kaldırdı.

 

Danişmentlilerin özellikleri:

• Anadolu’da kurulan ilk Türk devletlerinin en geniş sınırlara ulaşan ve en güçlüsüdür.
• Gürcüler, Bizanslılar ve Haçlılarla mücadele ettiler. notbak.com
• Danişmentlilerde adına para bastıran ilk hükümdar Danişment Ahmet Gazi’dir.
• “Danişmentname” en önemli destanlarıdır.
• Kayseri Ulu Cami,Tokat ve Niksar’da yaptırılan Yağıbasan Medreseleri en önemli eserleridir.

 

SALTUKLULAR (1072-1202)

• Alparslan komutanlarından Ebul Kasım Saltuk tarafından Erzurum Merkez olarak kuruldu.

 

Saltukluların özellikleri:

• Anadolu’da kurulan ilk Türk Devletidir.
• Danişmentlilerle birlikte Haçlılara karşı mücadele ettiler.
• Gürcüler ve Trabzon Rum İmp. İle savaştılar.
• Erzurum, Bayburt ve Kars çevresine hakim oldular.
• Türkiye Selçuklu Sultanı Rükneddin Süleyman Şah tarafından yıkıldılar.
• Erzurum Saltuklular döneminde önemli bir ticaret merkezi olmuştur.
• Erzurum’da ki Saltuklu eserleri: Kale Cami,Tepsi Minare, Mama Hatun Türbesi, Üç Kümbetler, Ulu Cami.

 

MENGÜCEKLİLER (1080-1228)

• Alparslan’ın komutanlarından Mengücek Gazi tarafından Erzincan, Kemah, Divriği’de kuruldu.

 

Mengüceklilerin özellikleri:

• Gürcüler ve Pontus Rum Krallığıyla mücadele etmişlerdir.
• Bölgelerini kültür ve ticaret merkezi haline getirmişlerdir.
• Divriği (Sivas) Külliyesi en önemli eserleridir.

 

ARTUKLULAR (1102-1409)

• Artuk Bey kurucudur.
• Üç kola ayrıldılar.

a) Hasankeyf Artukoğulları

b) Mardin Artukoğulları

c) Harput Artukoğulları

 

Artukoğullarının özellikleri:

• Mardin’de Hatuniye Medresesi, Koçhisar’da Ulu Cami, Batman Irmağı üzerinde Malabadi Köprüsü önemli Artuklu eserlerindendir.
• Dericilik, metal işçiliği, el sanatları ve dokumacılık çok gelişmiştir.
• Ticaret gelişmiştir.

 

ÇAKA BEYLİĞİ (1081-1093)

• Selçuklu-Bizans mücadelesinde Bizans’a esir düşen Çaka Bey kurtulduktan sonra İzmir’i ele geçirerek burada devletini kurdu.
• Çaka Bey ilk Türk donanmasını kuran ve ilk deniz komutanı olan Türk Beyidir.
• Donanmasıyla Bizans’ı yenerek Midilli, Rodos, Sakız adalarını aldı.
• Bizans’a karşı Türkiye Selçukluları ve Peçeneklerle ittifak yaptı.
• Bizans’ın kışkırtmalarıyla I. Kılıç Arslan Çaka Bey’i öldürttü.

 

Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliklerinin genel özellikleri:

• Türklerin Anadolu’ya gelmelerini sağlamışlardır.
• Anadolu’da yeni şehirler kurarak bunlara Türkçe isimler verdiler.
• Anadolu’da cami, medrese, kervansaray, han, şifahane gibi sosyal Kurumlar kurarak Türk-İslam kültürünü Anadolu’ya taşımışlardır.
• Kuruldukları bölgelerin Türkleşmesini sağlamışlardır.
• Yurtlarını Bizans, Gürcü, Ermeni ve Haçlılara karşı korumuşlardır.
• Alparslan’ın komutanları tarafından kurulan bu devletler Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurulmasına zemin hazırlamışlardır.

Sedat Kınayı / dersimiz.com

Sedat Kınayı

Danişmentliler Saltuklular Mengücekliler Artukoğulları tarih ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım Çaka Beyliği Türk beyliklerinin genel özellikleri Sedat Kınayı