Avrupa Tarihi, ders ve çalışma notu

Avrupa Tarihi

ORTAÇAĞDA AVRUPA

 -Kavimler göçüyle İlkçağın yerini ortaçağ , köleci düzenin yerini feodalite aldı.
 -Feodal Beylikler,Avrupa'nın siyasi, sosyal ve ekonomik yapısını da etkiledi.
 -Feodalitede toprak sahiplerine ve himayeyi kabul edenlere SENYÖR-SÜZEREN,
 -Himaye altına giren küçük toprak sahiplerine VASSAL,toprağı işleyen köylülere de SERF denir.
 -Senyörler, serfler üzerinde mutlak haklara sahiptiler. Serfler toprakla beraber alınır-satılırlardı.
 -Feodalitede, Soylular, Rahipler, Burjuvalar ve köylüler olmak üzere 4 sosyal sınıf vardı.

  -Soylular-->Doğuştan gelen bir haktı. Kendi aralarında şöyle sıralanırlardı: Kral, Dük, Kont, Baron, Vikont, Şövalye. Soylular devlet işleri ve askerlikle uğraşırlardı.

 -Rahipler-->Vergi vermezler. Kiliselerde dua ve din işleri ile uğraşırlardı. Aforoz, enterdi ve krallara taç giydirme yetkisi vardı. Bu yetki din adamlarını senyörler gibi mutlak gücün sahibi yapmıştı.

 -Burjuvalar-->(Şehirliler): Şatoların etrafında otururlardı. Sanat ve ticaret sayesinde zengin oldular. Vergi verirlerdi.

 -Köylüler-->Serbest ve köle (serf) köylüler olmak üzere ikiye ayrılırdı. Serflerin hiçbir hakkı yoktu ve torakla birlikte alınır-satılırlardı.

HIRISTIYANLIK
 -Hırıstıyanlık, Milano Fermanı (313) ile serbest bırakıldı. 330 yılında Romanın resmi dini oldu. Kavimler göçüyle Avrupa'da Hakim din haline geldi. Kilise gibi örgütlü bir kurum sayesinde hızla yayıldı.

 -Düşünce alanında Kilisenin koymuş olduğu kurallar geçerliydi. Buna dogmatizm denir. Bilgiyi, inancı ve düşünceyi Kilisenin koymuş olduğu normlarla birleştirmeye bu ortaçağ düşüncesine SKOLASTİK düşünce denir. Bu düşüncede deney ve gözleme yer yoktur. Ortaçağ Avrupa'sında laiklik yoktu. Avrupa'da 6-12 yy arası Karanlık Çağ, 12. yy'dan sonrası ise Aydınlanma Çağıdır.

 -Hırıstıyanlıkta ilk mezhep ayrılıkları 325 İznik Konsülü ile başlamıştır. Bu mezhepler ARİANİZM, NASTURİZM ve MONOFİZİZMdir.

 -451 yılında Kadıköy Konsülü ile İstanbul Kilisesi Roma dan ayrıldı. Böylece Ortodoksluk mezhebi doğdu.

 -Katolik Kilisesi dini ve dünyevi üstünlüğünü koruyabilmek için Ortodoks Kilisesinin ve Protestanlığın nüfuzunu kırmaya çalıştı. Bu yüzden çıkan savaşlara MEZHEP SAVAŞLARI denir.
 -XVI. yy da Alman Kilisesinin Katoliklikten ayrılması sonucu Protestanlık mezhebi çıktı. Rus Kilisesi de İstanbul'dan ayrıldı.
 SİYASİ YAPI
 -Ortaçağ Avrupa'sında en önemli siyasi güç, Frank İmp.luğuydu.
 -Frank İmp.luğunun temeli Merovenjler zamanında atıldı. (Bu hanedan zamanında İspanya müslümanları, Puvatya Savaşında (732) Franklara yenildiler. Daha sonra Karolenjler yönetime egemen oldular.

 -Karolenjler yönetiminde kardeş kavgalarına Strazburg Yemini ile son verilmesine rağmen savaşlar yeniden başladı.
 -Verdün Anlaşması (843) ile Frank İmp.luğu parçalandı ve bugünkü Fransa, Almanya ve İtalya devletlerinin temeli atıldı.
 -Frank İmp.luğunun parçalandığı IX. yy da Normanlar kuzeyden gelerek Avrupa'yı istilaya başladılar.

 -Normanlar, Feodalitenin İngiltere ve İtalya'ya geçmesine neden oldular. Arapların çekilmesiyle de İspanyaya geçti.

 -ORTAÇAĞDA---Avrupa'da:
 -Fransa'da--- Frank İmparatorluğu
 -Almanya'da ---Mukaddes Roma Germen İmparatorluğu
 -İstanbul'da--- Bizans İmparatorluğu en güçlü devletlerdi.
 -Mukaddes Roma-Germen İmparatorluğu ile Papa arasında tevcih (din adamlarını atama)kavgaları yaşandı.

 İNGİLTERE
 -Kavimler Göçüyle birlikte İngiltere'de yedi krallık kuruldu(Briton, İskoç, Galler (vs).
 -Yurtsuz Jan, halkın baskısıyla 1215 yılında Magna Carta'yı (Büyük Şart) ilan etti.
 -Buna göre halkın rızası olmadan vergi alınmayacak, özgürler haksız yere tutuklamayacak, hapis ve sürgün edemeyecekti.
 -Bu belge Avrupa'da ilk demokrasi hareketi ve ilk Anayasa Kabul edilir.
 -Bu fermandan sonra İngiltere'de Parlâmento açıldı (1295)
 -Lordlar ve Avam Meclisi

 HAÇLI SEFERLERİ
 -Sebepler:
 -Kutsal yerleri ele geçirmek-Kluni Tarikatının çalışmaları
 -Doğu ilkelerinin zenginliği, Avrupa'daki sefalet.
 -Müslümanların ticari alandaki üstünlüklerine karşın siyasi alandaki karışıklıklar.
 -Senyör ve Şövalyelerin serüven arzusu
 -Müslüman Türklerin Anadolu'yu almalarına karşın Bizans'ın kışkırtması

 -Haçlı Seferlerine-->Papalık,Fransa,İngiltere,Almanya,Bizans Macar ve Napoli katıldı.

 -Haçlılara-->Selçuklular,Musul Atabeyliği,Eyyubiler, Danişmendliler, Artuklular, Şam Atabeyliği, Memluklular karşı koydu.

 -I. Haçlı Seferi: (1096-99) Keşiş Piyer Lermit komutasındaki öncü haçlılar I.Kılıç Arslan tarafından yok edildiler.

 Asıl Haçlı ordusu ise Fransız Senyörü (Gudfuruva dö Buyyon) komutasında önce İstanbul' a, oradan da İznik'i alarak Anadolu'ya girdiler. I. Kılıç Arslan, Haçlılarla yaptığı meydan savaşında başarılı olamayınca geri çekilerek gerilla savaşlarına girişti.

 SONUÇ: Haçlılar Anadolu'da kayıplar verdiler ancak ilerlemeye devam ettiler. Antakya, Urfa, Trablusşam, Sur, Nablus, Yafa, Kudüs ele geçirilerek birer Latin kırallığı kuruldu. Selçuklular, Batı Anadolu'daki topraklarını kaybettiler.

 -II. Haçlı Seferi: (1147-49) Haçlılarla mücadele eden Musul Atabeyi İmadeddin Zengi ve oğlu Nureddin Mahmud Zengi' nin Urfa, Halep ve Şam' ı Haçlılardan almaları üzerine Kudüs Kırallığının Papadan yardım istemesi üzerine meydana geldi.
 Bu sefere Alman İmparatoru (III. Kontrat) ve Fransa Kıralı (VII. Lui) birlikte çıktılar. I. Mesut komutasındaki Selçuklu orduları haçlıları perişan ettiler. Haçlıların çok az bir kısmı Kudüs'e geçebildi. Herhangi bir başarı elde edemediler.

 -III. Haçlı Seferi: (1189-1192) Selahattin Eyyübi' nin Hattin Savaşından (1187) sonra Kudüs' ü haçlılardan alması bu sefere sebep oldu.
 Bu sefere Alman Kıralı (Frederik Barbaros), İngiliz Kralı (Arslan Yürekli Rişar), Fransa Kralı (Filip Ogüst) katıdılar.
 Alman Kıralı Frederik Barbaros, II. Kılıç Arslan'ı yenerek Konya'yı aldı. Ancak Silifke suyunda boğuldu ve ordusu dağıldı.
 İngiltere ve Fransa Kıralları denizden hareket ederek Akka Kalesini Selahaddin Eyyubiden aldılar. Aralarındaki anlaşmazlık sonucu Fransa Kralı ülkesine döndü. İngiltere Kralı Arslan Yürekli Rişar ise Selahaddin Eyyubi ile anlaşarak Kudüs' ü silahsız olarak ziyaret ederek ülkesine döndü.

 -IV. Haçlı Seferi: (1202-4) Filistin'deki Yafa' nın Selahaddin Eyyubi' nın kardeşi tarafından alınması üzerine çıkmıştır.
 Ancak bu sefer İstanbul üzerine yapılmıştır. İstanbul' daki taht kavgası nedeniyle İstanbul' a gelen haçlılar, İstanbul' u ele geçirerek bir Latin kırallığı kurdular. İstanbul Rumları da İznik ve Trabzon'da birer Rum Kırallığı kurdular.

 Bu seferlerin dışında 4 Haçlı Seferi daha yapılmıştır. Macar Kıralının da katılımıyla meydana gelen V. Haçlı Seferinde ve diğer haçlı seferlerinde de Avrupalılar herhangi bir başarı elde edemediler.

 SONUÇLARI:
 -Genel-->-Yüzbinlece insanın kanı döküldü.
 -Türklerin haçlı ordularını kazanması İslam Alemi için önemli kazançtır.
 -İslam Aleminin çok büyük kaybı olmuştur. Şehirler tahrib edilmiştir.
 -Avrupalılar doğuda geçici birtakım başarılar elde ettiler. Latin kırallıkları kurdular.
 -Ekonomik-->-Akdeniz limanları önem kazandı. (Marsilya, Venedik, Cenova...)
 --Doğu-batı ticareti gelişti.
 --Doğunun zenginlikleri Avrupaya götürüldü. Burjuva sınıfı güçlendi.
 --Bankacılık borçlanma sayesinde gelişti.

 -Siyasal-->--Derebeyler eski güçlerini kaybettiler. Haçlı seferleri sırasında birçok senyör ve şövalye öldü. Kalanlar ise borç yüzünden malikanelerini kaybettiler.
 --Derebeylerin güç kaybından yararlanmaya çalışan kırallar derebeyleri ortadan kaldırmaya çalıştılar.
 --Köylüler , çalıştıkları tarlaları efendilerinden satın alarak özgürlüklerini kazandılar.
 --Avrupalılar bu seferler sayesinde birbirini tanıma fırsatı buldular. Hoş gürü arttı. Hümanizma hareketi başladı (Rönesans'ı doğuran ilk hareket)

 -Dini-->--Kiliseye ve papazlara duyulan güven sarsıldı (Doğudaki insanların, papazların söylediği gibi barbar olmadıklarını, bilakis yardımsever, medeni ve hoşgürülü olduğunu öğrendiler.)
 --Papazların ve kilisenin sarsılan otoritesinin yerini Kırallar ve İmparatorlar almaya başladı.

 -TEKNİK-->--Müslümanlarin teknolojisi Avrupalıları büyüledi. Müslümanların kullandığı kağıt, pusula, barut ve mimari tarzı Avrupaya götürüldü. Şatolar, saray ve evler doğu usulüne göre süslendi.
 --Ortaçağ Avrupası, eğitim alanında da doğuya göre çok geriydi. Yalnız papazlar ve din admları okuma ve yazma bilirlerdi. Çünkü eğitim ve öğretim kilisenin elinde idi.
 --Bazı Avrupalı öğrenciler Endülüs ve Sicilya'daki İslam medreselerine devam ediyorlardı.
 --Avrupada bazı okullarda İslam filozuflarının eserleri okutuluyordu (Farabi, Sina, Rüşd..)
 --Eğitim dili laticeydi.
 --Sanat tarzı olarak Roman ve Gotik tarzında mimari eserler verilmiştir.
 -->Bütün bu gelişmeler Coğrafya Keşiflerine, Reform ve Rönesans'a zemin hazırlamıştır.

 -Yüzyıl Savaşları-->(1337-1457) İngiltere Kralının Fransa tahtına ve topraklarına göz koyup saldırıya geçmesiyle başlamıştır. Jan Dark adında bir kızın milli ruhu canlandırmasıyla Fransızlar galip geldi. Derebeyliklerin güç kaybıyla da güçlü bir kırallık kuruldu.
 -->Ortaçağın sonunda Almanya hariç Avrupa'nın genelinde feodalite sona erdi. Derebeyliğin yıkılmasında toplar etkili oldu.

 -İki Gül Savaşları-->(1455-1485) İngilterde iç svaş sonucu derebeylik zayıfladı. Mutlak kırallık güçlendi.
 XVI. VE XVI. YÜZYIL AVRUPA'DA GELİŞMELER
 Yeniçağda Avrupa'da bilim ve teknik Alanında Gelişmeler
 a) Barutun ateşli silahlarda kullanılması:
 Tarihte ilk kez Çinlilerin kullandığı barut Türk-İslam dünyası sayesinde, haçlı seferleri ile Avrupa tarafından tanınmıştır. Avrupa'da top ilk kez yüzyıl savaşları sırasında İngilizler tarafından kullanıldı.(1337-1453) Osmanlı devleti ise I. Kosova savaşı sırasında (1389) ilk kez topu kullandı. En etkin biçimde ise İstanbul'un fethinde kullanıldı. Avrupalılar bu büyük topları taklit ederek yıkılması imkansız görülen bir çok şatoyu ortadan kaldırdılar. Bunun sonuçları:
 > Büyük derebeylikler yıkıldı.
 > Mutlak krallıklar güçlendi.
 > Avrupa'nın siyasi yapısında büyük değişme oldu.
 > Barutun ateşli silahlarda kullanılması daha çok kralların işine yaramıştır.
 Pusulanın Avrupa'da kullanılması:
 Yine ilk kez Çinlilerin kullandığı pusula daha çok Arap tüccarlar tarafından Avrupa'ya tanıtılmıştır. Haçlı seferleri sırasında kullanımı yaygınlaşmaya başlayan pusula sayesinde daha önce açık denizlere açılmaya cesaret edemeyen denizciler cesaretlendiler. Kristof Kolomb'un sapma açısı üzerinde yaptığı değişiklik sayesinde denizciler daha güvenli yolculuk yapmaya başladılar. Özellikle okyanus kıyısındaki Portekiz ve İspanyolların denize dayanıklı gemiler yapması sayesinde coğrafi keşiflerin önü açıldı.
 Kağıt ve matbaanın kullanılması:
 İlk kez Çinlilerin kullandığı kağıt Türkler ve müslümanlar tarafından Avrupa'ya tanıtıldı. Buğünkü tekniğe çok benzeyen matbaa ilk kez Almanya'da Jan Gutenberg tarafından 1540'da yapıldı.
 Sonuçları:
 1. Bilim ve teknik alanında buluşlar daha hızlı yayılmaya başladı.
 2. Çok sayıda kitap basıldı.
 3. Okuma yazma bilmek ayrıcalık olmaktan çıktı.
 4. Hümanizm, Rönesans ve Reform'un oluşmasına zemin hazırladı.
 Coğrafi Keşifler
 XV. yüzyılın son yarısından XVI: yüzyılın sonuna kadar süren Avrupalılar tarafından yeni kıtaların bulunmasına coğrafi keşifler denir.
 Bazı gezginler gördüklerini yazarak insanlığa ışık tutmuşlardır. En tanınmışları; İtalyan Marco Polo (1254-1324), Arap gezgini İbni Batuta'dır.(1304-1377) 15. yy. sonra yapılan gezilerin ise nitelikleri farklıdır.
 XV ve XVI. Yy. sonra yapılan yolculuklar ile dünyanın bilinmeyen yönleri daha çıkmış , yeni su yolları bulunmuştur. Bu gelişmeler Avrupa'nın cehresini değiştirmiştir.
 a) Coğrafi Keşifleri Sebepleri:
 1) Pusulanın Avrupalılar tarafından kullanılmaya başlaması.
 2) Coğrafya bilgisinin artması
 3) Hristiyanlığı yayma düşüncesi
 4) Zengin doğunun Avrupayı çekmesi
 5) İpek ve baharat yollarının Müslümanların eline geçmesi
 6) Atlas okyanusu kıyısındaki devletlerin yeni ticaret yolları bulma isteği
 7) Cesur gemicilerin yetişmesi
 b) Keşifler:
 > Endülüs Emevi devletinin İspanyollar tarafından yıkılması ile bilimsel çalışmalar ellerine geçti. Bu kaynaklardan yararlanan Kristof Kolomb dünyanın yuvarlaklığını ispatlamaya çalıştı. Hindistan'a gitmek için batıya hareket eden Kolomb amerika kıtasına ulaştı.(1492) Fakat burayı Hindistan sandı.1507 yılında aslen İtalyan olan Amerika Vespuçi bu toprakların yeni bir kıta olduğunu ispatladı. Bu yeni kıtaya Amerika adı verildi.
 > Ticaret amacıyla Afrika'nın batı sahillerini dolaşan Bartelmi Diaz, pusulanında yardımı ile 1487'de "Ümit burnunu" keşfetti.
 > Vasko dö Gama Hindistan'a ümit burnunu dolaşarak ulaştı. Böylece Hint ticaret yolu değişti. Hint denizinde İspanyollar ve Portekizlilerle uğraşabilecek güçte devlet olmadığı için bölgeye hakim oldular. Baharat yolu önemini yitirdi.
 > 1519 yılında Macellan'ın başlattığı seyahat 1522 yılında Del Kano tarafından tamamlandı. Böylece dünyanın yuvarlak olduğu ispatlandı.
 > Bu keşiflerden başka isimlerini duyurmak, zengin olmak amacıyla Amerika ve Afrika'ya pek çok seyahat yapıldı.
 c) Coğrafi keşiflerin sonuçları:
 1. Ekonomik Sonuçları:
 a. Avrupa'da ticaret canlandı ve zenginlik arttı.
 b. Yeni ticaret yollarının bulunması ile ipek ve baharat yollarının önemi azaldı.
 c. Deniz ticareti kara ticaretinden daha karlı hale geldi.
 d. Akdeniz limanları önemini kaybetti, Atlas okyanusu kıyısındaki limanların önemi arttı.
 e. Avrupa'da temel geçim kaynağı tarımken bunu yerini ticaret aldı.
 f. Avrupa'da üretim ve alım gücü arttı.
 g. Avrupa ticari açıdan kendine yeter hale geldi.
 2. Siyasi ve Sosyal Sonuçları:
 a. Afrika, Amerika, Avustralya ve okyanuslar keşfedildi.
 b. Önce İspanyollar ve Portekizliler, daha sonra Hollandalılar ve İngilizler büyük bir sömürge imparatorluğu kurmaya başladılar.
 c. Yeni keşfedilen yerlere Avrupa'dan büyük bir göç dalgası gitti.
 d. Yeni kültürlerle etkileşildi.
 e. Burjuva sınıfı ticaret sayesinde zenginleşti. Buda Avrupa'da sosyal ve ekonomik olarak değişimlere sebep oldu.
 f. İnsanlarda tartışma ve yeni şeyleri keşfetme duygusu gelişti.
 g. Yeni ırklar, bitkiler ve hayvanlar tanındı.
 h. Rönesans'a zemin hazırldı.
 3. Dini Sonuçları:
 a. Avrupa'da hristiyanlık inancı sarsıldı.
 b. Yeni keşfetilen yerlerde hrıstiyanlık yayıldı.
 c. Kilise yeni keşfetilen yerlerde Avrupa kültürünü yaydı.

 Osmanlı Devletinin Coğrafi Keşiflerde Başarılı Olamamasının Sebepleri
 1. Fetihlerin Okyanus sahiline çok geç ulaşması
 2. İpek ve baharat yollarını elinde tuttuğu için yeni bir yol arayışına gerek duymaması
 3. Yeni bulunan kıtalarda koloni kurulmasının faydasına inanmaması
 4. okyanusa dayanıklı gemilerin yapılmaması

 Coğrafi Keşiflere Karşı Osmanlı Devleti' nin Aldığı Önlemler
 1.Fransa'ya Kapitülasyonlar vermesi
 2.Mısır seferi
 3.Hint seferi
 4.Akdeniz hakimiyetinin sağlanması
 5.Kıbrıs'ın fethi
 6.Vadi'üs-sebil Savaşı ve Fas'ın himayeye alınması
 7.Süveyş Kanalı'nı açma teşebbüsü
 8.Don-Volga nehirlerini birleştirme projesi

 RÖNESANS HAREKETLERİ
 Haçlı Seferleri ve Coğrafi Keşiflerin de etkisiyle XV. ve XVI. yüzyıllarda Avrupa'da edebiyat ve güzel sanatlardaki gelişmelere Rönesans adı verilir.
 Geniş ve yaygın anlamıyla Rönesans, insanın ve dünyanın keşfi ile insanların ortaçağ bilgisizliğinden kurtularak, hür, tenkitçi ve dinden uzak bir kişilik kazanmaları, tabiata yönelmeleri demektir. Önce İtalya'da başlamış daha sonra Fransa, Almanya, İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinde görülmüştür.
 a) Rönesans'ın Nedenleri:
 - -         Ortaçağdaki güzel sanatların XV. ve XVI.yüzyıllarda daha da gelişmesi
 - -         Matbaanın ve kağıdın kullanılması ile yeni buluş ve düşüncelerin kolayca yayılması
 -XV. ve XVI. yüzyılda Avrupa'da bir çok düşünürün ortaya çıkması
 -Avrupa'da sanat ve edebiyattan zevk alan bir kesimin ortaya çıkması
 -Sanatçıları destekleyen Meşen denen bir sınıfın oluşması
 -İstanbul'un fethi nedeniyle buradaki bazı bilginlerin İtalya'ya gelerek Yunanca'yı ve antikite eserlerini öğretmeleri
 -Coğrafi Keşifler nedeniyle insanlarındüşünce ve ufkunun gelişmesi İslam dünyasının etkisi
 - Rönesans hareketi önce İtalya'da başlamış daha sonra Fransa, Almanya ve İngiltere'de yayılmıştır.
 b) Rönesans'ın İtalya'da Başlamasının Nedenleri:
 1) 1)      Coğrafi konumu nedeniyle bir çok kültür ile etkileşmesi.
 2) 2)      En önemli ticaret yollarının kesişim noktasında bulunduğu için zenginleşmiş olması ve güzel sanatlara ilgi duyulması.
 3) 3)      Eski Roma, Yunan ve Helen uygarlıklarına ait bir çok eserin İtalya'da bulunması
 4) 4)      Roma'nın dini merkez olması nedeniyle bir çok büyük mimari yapı ve sanat eserinin yapılması
 5) 5)      Birbirinden bağımsız bir çok küçük krallığın bulunması nedeniyle halkın diğer insanlara göre daha özgür yaşaması
 Rönesans Hareketlerinin Öteki Avrupa Ülkelerine Yayılması
 İtalya'da başlayan Hümanizm ve Rönesans hareketleri zamanla diğer Avrupa ülkelerine de yayıldı. Bunun başlıca nedenleri:
 1. İtalya'nın Avrupa'nın din ve kültür merkezi olması: Avrupa'dan bir çok öğrenci ve Hıristiyan ziyaretçi İtalya'ya gelmekteydi. "Bunlar Roma'da gördükleri şeyleri ülkelerine götürdüler, oralarda da bu gördükleri gelişmeleri yaşatmak istediler.
 2. İtalya Savaşlarının Etkisi : 1494 ile 1559 yılları arasında çıkan İtalya savaşlarında krallar ve komutanlar gördükleri kıymetli eşya ve tabloları satın alarak ülkelerine götürdüler. Böylece italyan Rönesans'ı yakın bazı ülkeleri etkilemiştir. Almanya ve Fransa gibi. Avrupa'da İtalya'dan sonra Rönesans ilk olarak Fransa'da başlamıştır.
 Fransa'da Rönesans :
 Bizzat krallar Rönesans'ın kurucusu oldular, sanatçıları ve hümanistleri korudular. Rable, Ronsar, Monteigne gibi hümanistler Fransız Dili ve Edebiyatının doğmasını sağladılar. Mimari alanında da gelişmeler oldu. Luther sarayı yapıldı.

Almanya'da Rönesans :
Almanya'da Rönesans, Reform'la birlikte gelişti. Erasmus, Döklen ve Luther başta gelirler. Erasmus, Deliliğin Methi adlı eseri yazdı. Mimari çok gelişmiş Gotik tarzıyla Köln belediye binası ve Haydelberg şatosu yapıldı.
 İngiltere'de Rönesans :
 İngiliz Rönesansmın en önemli ismi Shakespeare'dir. Eserlerinin konusunu eski çağ tarihlerinden alan dram ve trajediler yazdı. En ünlü eseri Hamlet, Otello, Romeo ve Julyet'tir.
 c) Rönesans'ın Sonuçları:
 1) 1)      Skolastik düşünce yıkıldı ve serbest düşünce ortamı doğdu.
 2) 2)      Deney ve gözleme dayalı pozif düşünce ortaya çıktı.
 3) 3)      Kilise otoritesi zayıfladı, Reform'a zemin hazırlandı.
 4) 4)      Bilim, sanat, edebiyat alanında bir çok yeni eserler oluşturuldu.
 5) 5)      Avrupa'da sanat ve edebiyattan zevk alanlar ile bunlarla alay eden iki toplum sınıfı oluştu.
 6) 6)      Rönesans'ın en tanınmış simaları İtalya'da Vinci, Rafael, Donatello ve Mikelanj Fransa'da Montaigne, Almanya'da Albert Dürer ve İngiltere'de Shakespeare'dir.

 REFORM HAREKETLERİ
 XVI. yüzyılda Rönesans hareketinin de etkisiyle Katolik Kilisesinde ortaya çıkan yeniden yapılanma faaliyetlerine Reform denir. Reform, Hıristiyanlığı asli şekline dönüştürmek amacıyla yapılmıştır. Katolik kilisesi zamanla bozuldu ve amacından saptırıldı. Roma'da Vatikan sarayında oturan papalar, kendilerini Hz. İsa'nın yeryüzündeki vekili olarak gördüler ve gerçek Hıristiyanlıktan uzaklaştılar. Bunun sonucu olarak kiliseye karşı isyanlar başladı. Bazı bilginler ve aydın din adamları Katolik mezhebinden ayrılarak yeni kilise ve mezhepler kurmaya başladılar.
 a. Reform'un Nedenleri:
 1) 1)      Coğrafi Keşifler nedeniyle halkın kiliseye olan güveninin sarsılması Endüljans sayesinde kilisenin göze batacak kadar zenginleşmesi Rönesans'ında etkisiyle insanların her şeyin esasını arama ve bulma arzusu sonunda Hıristiyanlığın aslından uzaklaştığının anlaşılması
 2) 2)      Katolik Kilisesi'nin Hıristiyanlığın esaslarını saptırması ve belli bir zümrenin çıkarlarına uygun hareket etmeye başlaması
 3) 3)      Matbaa sayesinde Avrupa dillerine çevrilen incillerin herkes tarafından okunup anlaşılması
 4) 4)      Halkın çok fakir olmasına rağmen kilisenin halkı sömürmeye devam etmesi Özgürlük taraftarı olan bazı kralların kilise tarafından baskı altında tutulmaya çalışılması.
 b) Reform'un Almanya'da ortaya çıkmasının nedenleri:
 1) 1)      Alman halkının İtalya'daki halka göre daha fakir olmasının kilise merkezine karşı kin duymasına neden olması.
 2) 2)      Kilise'nin desteklediği Katolik Avusturya'lı kralların Alman Kralı ve prenslerini baskı altında tutmak istemesi
 c. Reformun Yayılışı
 Aslında Reform hareketlerinin başlangıcı Ortaçağa kadar uzanır. İncil'in tercümesi ve kiliseye karşı bir dizi hareket yapıldıysa da Reformcular diri diri yakılmışlardır.
 16. yüzyılda kiliseye karşı mücadele normal hale geldi. Almanya'da Luther Papa'yı eleştirerek isyan etti. incili tercüme etti ve rahiplerin gereksizliğini bildirdi. Bu tavırlar Luther'in afaroz edilmesine neden oldu. Luther ölüme mahkum edildi. Ancak Saksonya Elektörü Luther'i korudu. Şarlken'de Protestanlığın daha fazla yayılmaması için bazı tedbirler aldı halk Şarlken'in bu tavrını protesto etti. Böylece yeni mezhebin adı da bulunmuş oldu; Protestanlık.
 Şarlken, Türk fetihlerinin Avrupa'da hızlanması karşısında aciz kalmış ve 1555 Ogsburg Din Antlaşmasıyla Protestanları tanımıştır.
 Luther'den sonra Calven'de Fransa'da bu yeni mezhebi kabul etti. Fransa'dan çıkarılan Calven kendi adıyla kilisesini Cenevre'de kurdu. Fakat Cal-venizmin Fransa'da yayılması çok kolay olmadı. Binlerce Calvenist öldürüldü. Mezhep savaşları Fransa'da Nant Fermanıyla sona ermiş ve Protestanlık resmen tanınmıştır (1598).
 d. Reform Sonuçları
 -Katolik kilisesi bozuldu ve Protestanlık, Kalvenizm, Presbiteryen ve Anglikanizm gibi yeni mezhepler ortaya çıktı.
 -Kilisenin otoritesi sarsıldı.
 Katolik kilisesi kendini yenilemeye çalıştı.
 -Kurulan Engizisyon Mahkemeleri ile Katolik Kilisesi'nin otoritesi devam ettirilmek istendi.
 Protestanlardaeğitimkiliseninelinden alındı, laik eğitime geçildi. Kilise malları prensler tarafından yağmalandı. Yeni mezhepler nedeniyle Avrupa'da siyasi birlik zayıfladı, bu nedenle Osmanlı devleti daha kolay ilerleyebildi.
 Reform hareketinin en tanınmış kişileri Almanya'da Luther, Fransa'da Kalven, ingiltere'de ise Kral VIII. Henry'dir.
 OTUZYIL SAVAŞLARI (1618-1648)
 Alman ve İspanya Krallarının yeni mezheplere karşı bayrak açması üzerine başlayan savaşlar Protestan yanlılarının galibiyetiyle sonuçlandı.
 Otuz yıl savaşları Almanya ve müttefiki olan ispanya ile Fransa ve müttefikleri (İsveç, Danimarka) arasında yapılmıştır.
 Bu savaş tamamen mezhep çekişmesinden kaynaklanmıştır. Almanya'da hemen hemen bağımsız yaşayan, ama sözde Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu içinde bulunan pek çok hükümdar Protestanlığı kabul etmişti. Bunlarla Katolikler arasında büyük bir savaş çıktı
 Savaşta taraflar

 Almanya Fransa
 ispanyaİsveç
 Danimarka

 Almanlar birbirleriyle savaşırken savaşa Fransa, İsveç ve Danimarka da karıştı. Mezhep farklılığı nedeniyle otuz yıl içinde yüz binlerce kişi öldü. Savaş Westfalya (1648) Barışı ile sonuçlandı. Bu antlaşma Avrupa tarihinde çok önemli bir adımdır. Almanya Protestanlığı resmi din olarak tanıdı.
 Artık Avrupa'da mezhep çekişmeleri siyasetten çekilmiş, devletlerin arasında bir sorun olmaktan çıkmıştır. Böylece Avrupa bazı konularda birlikte hareket etme imkanı kazanmıştır.
 Antlaşmanın bazı önemli maddeleri:
 1. Almanya, içindeki prenslerin dini ve siyasi özgürlüklerini kabul etti.
 2. Hollanda'nın bağımsızlığı tanındı.
 3. Fransa, Almanya'dan Alsas'ı aldı.
 4. İsveç Kralı, Baltık denizi kıyılarına sahip oldu.
 5. Almanya'nın küçük prensliklerinden Brandenburg Prensliği Prusya dukalığı adını aldı. Bu suretle bugünkü Almanya'nın temelleri atılmış oldu.
 Yorum : Westfalya barışını İspanya tanımadı. Bu yüzden Orta Avrupa'da savaş bittiği halde Fransa ile İspanya arasında savaş on yıl daha devam etti. Yapılan Pirene Antlaşmasıyla (1659), İspanya Fransa'nın üstünlüğünü kabul etmiştir.
 17 ve 18. Yüzyıllarda Avrupa Devletleri
 1. Almanya: Kutsal Roma-Germen adını taşıyan Almanya'da yüzlerce prenslik vardı. Aralarında siyasi birlik yoktu. Otuz Yıl savaşlarında Almanya yenilmiş ve ülkedeki prensliklere mezhep özgürlüğü tanımıştı. 18. yüzyıl başlarında Prusya en güçlü prenslik olarak krallık haline geldi ve lider durumuna yükseldi.
 2. İngiltere: 17. yüzyıl sonlarında ingiltere'de meşruti krallık kuruldu (1688). 18. yüzyıla güçlü bir şekilde giren İngiltere her alanda gelişme gösterdi. Yedi yıl savaşları'nda Fransa'dan büyük sömürgeler elde etti. Amerika'da 13 koloni kurdular. Amerika'nın bağımsızlığını Versay (1783) Antlaşmasıyla tanıdılar.
 3. Fransa: 17. yüzyılda Avrupa'nın en güçlü devleti durumuna geldi, ispanya Veraset Savaşlarında Almanya ve İngiltere ile mücadele etti. Bu savaşlar Fransa'yı olumsuz yönde etkiledi.
 4. Lehistan: 17. yüzyılın sonlarına doğru Kutsal İttifaka katılarak Osmanlı Devleti'yle mücadeleye girişti, iç ve dış nedenler siyasi alanda etkili olmasına engel oldu. 18. yüzyılda iyice güçsüzle-şen Lehistan; Rusya, Prusya ve Avusturya tartından üç kez bölüşülerek ortadan kaldırıldı (1772, 1793, 1795).
 18. yüzyılın sonlarına doğru Lehistan'ın ortadan kalkması ile Rusya hem İsveç hem de Osmanlı Devleti için çok büyük bir tehlike durumuna geldi.
 5. Hollanda: İspanya'dan bağımsızlığını kazanan Hollanda'da krallık kuruldu. Kısa zamanda sömürgecilikte ilerledi ve zengin bir duruma geldi.
 6. Rusya: Rusya, 17. yüzyılın sonlarında (1682) Çar ı. Petro'nun yönetimine girdi. Petro'nun iki amacı vardı: Karadeniz'e ve Ballık kıyılarına ulaşmak. Petro, Rusya'yı bir Avrupa devleti haline getirmeye çalıştı. İstanbul Antlaşmasıyla Karadeniz'e inen Rusya, Küçük Kaynarca'yla da Kırım'ı alarak kuvvetli bir devlet haline gelmiştir.
 7. Avusturya: Otuzyıl savaşlarında Avusturya Alman siyasi birliğini kuramamıştı. Fakat güçlü devletler arasındaydı. Zaten Karlofça Antlaşmasıyla Macaristan'ı ve Erdel'i alarak büyümüştü. Fransız ihtilâli Avusturya'nın büyümesinde büyük bir engel olmuştur.
 8. İsveç: Otuz yıl savaşlarından başarı ile çıkmıştır. Paltova savaşıyla İsveç'in genişlemesi durdu.
 9. İtalya: İtalya'da siyasi birlik yoktu. 18. yüzyılda da bu özelliğini devam ettiren İtalya'da en büyük cumhuriyet Sardunya Krallığı idi. Venedik eski önemini yitirmeye başlamıştı. 19. yüzyılda Sardunya İtalyan birliğini kurmuştur.
 18. Yüzyılda Avrupa'da Veraset Savaşları
 l. İspanya Veraset Savaşları (1702 -1714)
 Avrupa devletleri arasında akrabalık bağları yüzünden birçok siyasal sorun çıkmış ve bu yüzden zaman zaman taht kavgaları olmuştur. Bu taht kavgalarının ilki İspanya'da çıkmıştır.
 İspanya Kralı II. Şarl'ın erkek çocuğu yoktu. Kral, ölümünden sonra yerine imparatorluğun geleceği için Fransa Kralı Lui'nin torunu Filip'in geçmesini vasiyet etti. 1700 yılında Filip ispanya tahtına oturdu. Bunu Avusturya imparatoru ve bağlı dükler kabul etmediler. Bunun üzerine Avusturya, İngiltere ve Hollanda ile ispanya, Fransa arasında savaşlar başladı. Bu savaşlarda Fransa kısmen başarısızlığı uğradıysa da yeniden üstünlük sağladı, böylece ispanya Krallığını garantiye aldı.

 I. Lehistan Veraset Savaşları (1733-1738)
 Lehistanın jeopolitik yapısı, Avrupa'lı devletlerin sık sık iç işlerine karışmalarına neden olmuştur. Her devlet Lehistan'a kral seçtirmek istemiştir.
 1733'te II. Ogüst ölünce Fransa, Rusya ve Avusturya karşı karşıya gelmişlerdir. Lehliler de iki sınıfa ayrılmışlardır. Rusya ile Avusturya III. Ogüst'ü zorla kral seçtirince Fransa ile rekabet başlamıştır.

 Savaşta taraflar

 

 FransaAvusturya
 Lehistan Rusya

 Fransa başlayan savaşta Osmanlı devletinden yararlanmak isteyerek Osmanlı'yı savaşa kışkırtmıştır. Fakat Osmanlı Devleti Fransa'ya güvenemediğinden, yazılı bir bağlaşma yapılmasını teklif etti. Fransa'nın yanında veraset savaşlarına katılmayan Osmanlı Devleti 1736'da Rusya ve Avusturya'yla savaşa girdi, Fransa bu durumdan yararlanarak Avusturya'ya karşı üstünlük sağladı.
 III. Avusturya Veraset Savaşları (1740-1748)
 Savaşta Taraflar

 AvusturyaFransa
 Rusya İspanya
 Hollanda Lehistan
 İngiltere Prusya

Avusturya İmparatoru IV. Şarlken'in erkek çocuğu yoktu. Bundan dolayı tahtı ölmeden önce kızına bıraktı, ispanya Kralı bunu kabul etmedi. Bunun üzerine Avusturya'yla, Rusya, Hollanda ve İngiltere ile ispanya, Fransa, Prusya, Lehistan arasında savaşlar başladı. Sekiz yıl süren savaş sonunda Fransa tekrar üstünlüğü sağladı.

 

Yedi Yıl Savaşları (1756-1763)
 Avusturya Veraset Savaşları Fransa ile Prusya'nın üstünlüğü ile sona ermişti. Bu savaş sonunda yapılan 1748 Ekslaşapel Antlaşması her iki tarafı da memnun etmediğinden yeniden taraflar arasında savaş hazırlıkları başladı.
 Fakat savaşa katılan taraflar arasında bazı değişiklikler olmuştu.

 Savaşta Taraflar

 PrusyaAvusturya
 İngiltere Fransa
 RusyaLehistan

 İlk olarak Prusya İngiltere ile anlaşmış, bunu Fransa'nın Rusya ve Avusturya ile anlaşması takip etmişti.
 Prusya'nın Avusturya, Rusya ve Fransa'ya açtığı savaşlar 1756 yılında başladı. Yedi Yıl süren savaşlar Prusya'nın aleyhine gelişti. İngiltere ise Fransa'nın bazı sömürgelerini elde etti. Bu arada Fransızları Hindistan'dan çıkararak oraya yerleşti.
 Savaş Prusya'nın aleyhine devam ederken yeni Rus Çarı III. Petro Prusya tarafına geçti. Savaştan sonra yorulan Fransa, İngiltere'den barış istedi. Bunun üzerine Paris Antlaşması (1763) yapıldı.
 Buna göre :
 1. Fransa, Amerika ve Hindistan'daki sömürgelerini İngiltere'ye bıraktı.
 2. Avrupa'daki arazi durumu savaştan önceki haline getirildi.
 yorum : Yedi yıl savaşları sonunda Fransa zayıflamış, İngiltere toprak bakımından çok genişlemişti. Bu savaşlar Fransa'da ihtilalin başlamasına, İngiltere'de ise Amerika'da bulunan 13 kolonisi ile arasının açılmasına neden oldu. Prusya ise Avrupa'nın en güçlü kara devleti haline geldi.

 YAKINÇAĞDA AVRUPA

 Amerikanın Kuruluşu

 Amerika kıtası 18.yüzyılda coğrafi keşifler ile bulunmuştur. Kuzey Amerika İngiliz ve Fransız sömürgesi durumundaydı.Yedi yıl savaşları sırasında İngiltere Fransız sömürgelerini ele geçirmiştir.Savaş sırasında ekonomik kayba uğrayan İngiltere sömürgelerindeki vergileri arttırdı.Bu durum üzerine amerikan kolonileri İngiliz sömürgesine isyan ederek I.Filedelfiya kongresini topladı.(1774).Bu kongrede koloni meclislerinin onayı olmadan vergi toplanamaması kararı alındı.1775 yılında II.Filadelfiya kongresini toplanarak insan hakları  sözleşmesi ilan etti,.1776'da Amerika bağımsızlığını ilan etti. Fransa, İspanya, Hollanda, İngiltere'ye karşı Amerika'yı destekledi.1783'de İngiltere ile Versay antlaşması imzalandı.
 Maddeleri:
 1-İngiltere amerikan kolonilerinin bağımsızlığını tanıdı.
 2-Florida ve Minorka adası İspanyaya bırakıldı.
 3-Kanada sınırında Misisipi nehrine kadar olan bölge Amerika'ya bırakılacak.
 4-Antillerden bazı adalar ve Senegal İngiltere'ye bırakılacak.
 5-Bağımsızlığını ilan eden eyaletler iç işlerinde serbest olmak şartıyla Amerika Birleşik Devletlerini kurdular. (1787)

Editör 3

Avrupa Tarihi ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım eğitim öğretim kaynakları