Büyük Selçuklu Devleti'nde Kültür ve Medeniyet, ders ve çalışma notu

Büyük Selçuklu Devleti'nde Kültür ve Medeniyet

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ’NDE KÜLTÜR VE MEDENİYET

• Kut anlayışının gereği ülke hanedan üyelerinin ortak malı sayılmıştır. Bu anlayış taht kavgalarını arttırmıştır.
• Selçuklu hükümdarları “sultan” unvanını kullanmışlardır.

 

Hükümdarlık alametleri

Tuğ: Birkaç at kuyruğunun bir sırığa asılmasıydı.

Hutbe: Hükümdarın adının Cuma Namazında adının anılmasıdır.

Saltanat çadırı (otağ): Hükümdarların sefere çıktığında oturdukları süslü çadır.

Çetr: Hükümdarın başının üzerinde tutulan büyük şemsiye.

Nevbet: Hükümdarın kapısında günde 5 kez çalınan bando.

Sancak: Kenarları saçaklı ve yazılı bayrak.

Taht: Hükümdarların oturduğu büyük, süslü koltuk.

Tuğra çekmek: Resmi yazılara hükümdarın mührü basılırdı.

Para bastırmak

 

HÜKÜMET

Tüm İslam devletlerinde hükümdara Divan-ı Saltanat denilen bugünkü Bakanlar Kurulu işlevinde büyük divan yardımcı oluyordu.

 

Büyük Divana bağlı çalışan diğer divanlar:

Divan-ı İstifa: Mali işlere bakardı.Başkanına Müstevfi denirdi.

Divan-ı Arz: Ordunun ihtiyaçlarını ve maaşlarını karşılardı.

Divan-ı Tuğra (İnşa): Devletin iç ve dış yazışmalarını yürütürdü.

Divan-ı İşraf: Devletin mali ve idari işlerini denetlerdi.

Divan-ı Mezalim: Ağır siyasi suçlara bakardı. dersimiz. com

Niyabet-i Saltanat: Hükümdar başkentte olmadığı zaman devlet işlerine bakardı.

 

SARAY GÖREVLİLERİ

Emir-i Alem: Sultanın bayrağını ve sancakları taşır ve korurlardı.

 Emir-i Candar: Saray muhafızlarının başıydı.

 Emir-i Çeşnigir: Sultanın yemeklerini hazırlayan görevli

 Emir-i Ahur: Sultanın atlarını ve saray atlarından sorumluydu.

 Emir-i Silahdar: Sultanın silahlarını taşıyan görevli

 Emir-i Meclis: Sultanın ziyafetlerini hazırlardı

Hacib-ül Hüccap: Sultanla divanlar arasındaki irtibatı sağlardı.

Şarabdar-ı Has: Sultanın şerbetlerini hazırlardı.

Serhenk: Törenlerde ve seyahatlarda yol düzenini sağlardı.

 

SELÇUKLU ORDUSUNUN BÖLÜMLERİ

Hassa Askerleri: Sultana bağlı özel birliklerdir.

Guleman-ı Saray: Doğrudan sultana bağlı muhafız birlikleridir.

Eyalet Askerleri:  Melik ve valilerin emrindeki askerlerdir.

Türkmenler: Sınırlardaki birlikler

Sipahiler (atlılar): İktalı askerler ,Yardımcı kuvvetler.

 

HUKUK SİSTEMİ

Örfi Yargı: Başında Emir-i Dad bulunurdu. Vergiler, ticaret ve askeri teşkilata ait sorunlara bakardı.

Şer-i Yargı: Kadı-ül Kudat başında bulunurdu. Ölüm, miras, hayır işleri, dini kurallar, boşanma ve evlenme gibi konulara bakardı.

 

TOPRAK YÖNETİMİ

Selçuklularda toprak dört kısma ayrılırdı.

1. Has toprakları: Hükümdar ve ailesine ait topraklardı.

2. İkta toprakları: Devlet görevlilerine maaş karşılığı dağıtılan topraklardı.İkta sahipleri gelirlerinin bir kısmıyla atlı asker (sipahi) beslemek zorundaydı.

İkta sisteminin yararları:

• Devlete yük olmadan savaşa hazır bir ordu oluşturulmuştur.
• Üretimin devamlılığı sağlanmıştır.
• Göçebe Türkmenler yerleşik hayata geçirilmiştir.
• Devlet otoritesi ülkenin her tarafına yayılmıştır.

3. Mülk topraklar: Üstün hizmet karşılığı komutan ve devlet görevlilerine verilen topraklar.

4. Vakıf topraklar: Gelirleri cami, medrese, imaret ve köprü gibi sosyal hayır kurumlarına bırakılan topraklardı.

 

FÜTÜVVET TEŞKİLATI

Esnafın kendi aralarında birleşerek kurdukları dini-iktisadi bir teşkilatlanmadır. Her zanaat kolu bir loncaya bağlıdır.

 

TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNİN BAŞLICA GELİRLERİ

• Öşür: Müslümanların yetiştirdikleri ürünlerden onda bir alınan vergi.
• Haraç: Gayri Müslümlerden alınan arazi ve ürün vergisi.
• Cizye: Müslüman olmayanlardan askerlik yapmamaları karşılında alınan vergi.
• Ganimet: Savaşlarda ele geçirilenlerin beşte biri.
• Orman, tuzla ve maden vergileri.
• Gümrük vergisi. notbak.com
• Bağlı devletlerin gönderdiği hediye ve vergiler.

 

SELÇUKLU MEDRESELERİ

• İlk Selçuklu medresesi Tuğrul Bey tarafından Nişabur’da açılmıştır.
• Nizamiye Medresesi eğitim alanındaki en gelişmiş kurumdu. Dünya’nın ilk üniversitesi olarak kabul edilmiştir.

 

MİMARLIK VE SANAT

Selçuklularda saray, medrese, cami, mescit, türbe, kümbet, kervansaray, ribat, han, çarşı, hastane, kaplıca, hamam, çeşme, yol, kale ve tersaneler ve askeri eserler belli başlı mimari eserleri oluşturur.

 

Sedat Kınayı / dersimiz.com

Sedat Kınayı

Büyük Selçuklu Devleti Kültür Ve Medeniyet Selçuklu Ordusu hukuk sistemi toprak yönetimi tarih ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım Sedat Kınayı