Dünyamızın iç yapısı, gezegenimiz hangi katmanlardan oluşur?, ders ve çalışma notu

Dünyamızın iç yapısı, gezegenimiz hangi katmanlardan oluşur?

Dünya'nın içinde sıcaklık birkaç bin dereceye ulaşır. Ancak gezegenin iç yapısı sayesinde, yüzeyinde canlılık mümkündür. Hangi katmanlar ve bunu nasıl etkiliyorlar?

Modern bilim, gezegenin iç yapısının 4 ana bileşenini ayırt eder: Dünya'nın kabuğu, mantosu, dış ve iç çekirdeği. Bu katmanları 6371 km olan Dünya'nın yarıçapı ile karşılaştırmak uygundur.

Dünyamızın Katmanları:

• Kabuk
• Manto
• Dış Çekirdek
• İç Çekirdek

Kabuk
Tüm gezegeni kaplayan dış katı kabuk, Dünya'nın kabuğudur. Yeryüzünün tüm kabartma biçimlerini içerir. Dağlar, ovalar, okyanus tabanı vb.. Bu katmanda yaşam ortaya çıkar ve gelişir.

Yer kabuğunun kalınlığı yüzeyden 5 ila 70 km arasında değişmektedir. Gezegenin sadece küçük bir bölümünü oluşturur - kütlesinin %1'inden azı ve hacminin %5'i. Yerkabuğu nispeten ayrılmaz bloklardan oluşur - birbirine göre sürekli hareket halinde olan litosferik plakalar.

Yer kabuğunun iki türü bilinmektedir; kıtasal ve okyanus. Kıtasal kısım % 79'unu ve okyanus kısmı % 21'ini oluşturur, çünkü bu tür kabuk çok daha incedir (5-10 km) ve esas olarak bazalt kayalardan oluşur. Kıtasal kabuk üç katmanlı bir yapıya sahiptir:

• Üst tabaka tortul kayaçlardan oluşur.
• Bunu bir granit tabakası takip eder.
• En alttaki bazalttır.

Bileşim açısından, yer kabuğunun kütlesinin neredeyse yarısı oksijenden oluşur,% 25'i silikondur. Kabuğun bileşimi, en yaygın olanları alüminyum, demir, kalsiyum, sodyum, potasyum, magnezyum olan 18 kimyasal element içerir. Jeokimya bilimi, yer kabuğunun yapısını inceler.

Yer kabuğunun sıcaklığı yaşam için elverişlidir. Fakat 20-30 km derinlikte, her 100 km'de bir ortalama 3 °C artmaya başlar.

Yerkabuğu, geçiş katmanını ve mantonun üst viskoz katmanını da içeren özel bir katman olan litosferin bir bileşenidir. Litosfer, gezegenin yarıçapının sadece% 1'ini oluşturur, ancak üzerinde yaşamın var olmasına izin verir. Litosfer, tektonik aktivite ile karakterizedir, dünya yüzeyinin büyük plakaları içinde etkileşime girerek depremlere, volkanik patlamalara ve dağ oluşumuna neden olur. Aktif volkanlar, yer kabuğundaki derin fayların çizgileri boyunca yer alır.

 

Manto
Yerkabuğunun altında, gezegenin en kalın tabakası olan manto bulunur ve kütlesinin %70'ini ve hacminin %80'ini oluşturur. Dünya yüzeyinden ortalama 30 km uzakta başlar ve yüzeyden 2900 km derinleşir.

Manto, %45'e kadar silika içeriğine sahip silikat ve oksit kayalarından, kristal kayalardan ve ayrıca yer kabuğunda bulunmayan nadir kayalardan oluşur. Mantonun viskoz yapısı kısmi erime sonucu oluşmuştur.

Mantonun üst kısmındaki sıcaklık zaten 1000–1200 °C'ye ulaşır ve alt sınırında 4000 °C'ye yükselir. Bu mekanizma, dünya yüzeyindeki tektonik plakaların hareketine neden olarak depremlere neden olur.

Mantonun üst tabakası akıcıdır ve yavaşça akar. Volkanik patlamalar sırasında, bu tabaka kırmızı-sıcak magma şeklinde basınç altında dışarı atılır ve lav şeklinde katılaşır. Volkanik patlamalar, dünyanın iç kısmındaki ateşli süreçlerin kanıtıdır. Gezegenin derinliklerinde neler olup bittiğine dair bazı ipuçları veriyorlar. Ancak mantonun kendisi mükemmel bir ısı yalıtkanıdır. Dünya'nın iç katmanlarının yüksek sıcaklığı yüzeyini yakmaz.

Mantoya giden en kısa yol, Dünya'nın kabuğunun daha ince olduğu okyanus tabanındandır. Modern sondaj kuleleri 12 km'ye kadar ultra derin kuyular yapar, ancak okyanusun altında sondaj yapmak birçok teknik zorlukla ilişkilidir.

 

Dış Çekirdek
Çekirdek, Dünya'nın en derin ve en sıcak kısmıdır. İki kısımdan oluşur - dış sıvı ve iç katı çekirdek. İç çekirdek, dış çekirdeğin içinde yüzüyor gibi görünür, aralarında belirli bir geçiş bölgesi vardır. Bu kürenin toplam yarıçapı 3500 km'dir ve kütlesi gezegenin kütlesinin% 30'udur.

Dış çekirdek tabakası, Dünya yüzeyinin altında 2900 km derinlikte başlar, kalınlığı 2200 km'den fazladır. Bu katmanın sıcaklığı 4400 °C'den başlar ve merkeze doğru yükselir.

Dış çekirdeğin özellikleri, Dünya'nın manyetik alanının varlığı ile ilişkilidir. Elektriksel olarak iletken bir sıvı ve içindeki girdap akımları nedeniyle ortaya çıktı ve manyetik bir alan oluşturdu. Çekirdeğin içindeki ortalama manyetik alan gerilimi, gezegenin yüzeyindekinden 50 kat daha güçlüdür. Dünya'nın etrafında, bu alan birkaç bin kilometre boyunca uzanır ve koruyucu bir tabaka oluşturur. Gezegeni, tüm okyanusların sularını buharlaştırabilecek, atmosferi sıcak ve yaşanmaz hale getirebilecek güneş rüzgarından korur.

İç Çekirdek
İç çekirdek, Dünya'nın çekirdeğidir. Yarıçapı 1300 km'dir ve bu, Ay'ın yarıçapından (1737 km) biraz daha azdır. Demir, nikel ve bazı hafif malzemelerden oluşur. Ancak Dünya'nın merkezindeki bu maddeler, yüksek basınç (yaklaşık 3,8 milyon bar) nedeniyle katı haldedir. İç çekirdeğin sağlam olduğu ancak 1930'lu yıllarda deprem sismogramları sayesinde tespit edilmiştir.

Dünyanın çekirdeğine kadar kazmak mümkün mü? Bu yolda aşılmaz zorluklar var. Bunlardan en önemlisi, Güneş'in yüzeyinin sıcaklığıyla karşılaştırılabilir olan 6000 °C'yi aşan çekirdeğin yüksek sıcaklığıdır. Bu ısının kaynağı, radyoaktif elementlerin bozunmasıdır. Bu nedenle, çekirdeğin örnekleri çalışma için mevcut değildir ve bu konuda çok az şey bilinmektedir. Tüm bilgiler jeofizik ve jeokimya yardımıyla dolaylı olarak elde edilir.

National Geographic dergisi tarafından ilginç bir gerçek ortaya çıkarıldı. Dünya'nın çekirdeği, gezegenin kendisinden çok daha genç. Oluşumu sırasında (yaklaşık 4,5 milyar yıl önce), homojen bir sıcak kaya topuydu. Sadece soğutma sürecinde çekirdek ve diğer katmanlar oluştu.

Neden Dünya'nın iç yapısını incelememiz gerekiyor? Jeoloji Bilimi, gezegenin yapısını incelemenin bir dizi fenomenin doğasını anlamaya yardımcı olduğunu açıklar; depremler, volkanik patlamalar, kıtaların oluşumu ve okyanus havzaları.

Dünya'nın iç yapısının incelenmesi, uzak kozmik dünyaların incelenmesinden daha kolay değildir. Bu, insan tarafından çözülemeyen gizemlerden biri olmaya devam edecek.

dersimiz.com

Dünyamızın Katmanları Kabuk Manto Dış Çekirdek İç Çekirdek fen bilimleri ders notu konu özetleri çalışma notları özetler ders anlatım