Haklar, Özgürlükler ve Din, ders ve çalışma notu

Haklar, Özgürlükler ve Din

HAKLAR, ÖZGÜRLÜKLER VE DİN

Her insan doğumla birlikte bazı hak ve özgürlüklere sahiptir: Yaşama, sağlık, eğitim, özel yaşamın gizliliği, ibadet hakkı, düşünce ve inanç özgürlüğü… Bunların başında gelir.

İslam a göre bütün insanlar aynı anne-babadan türemiştir ve eşittir. ‘’ Ey İnsanlar: doğrusu biz sizi bir erkek ve dişiden yarattık. Ve birbirinizle tanışmanız için sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık. Muhakkak ki Allah katında en değerli olanınız, ondan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allah bilendir, her şeyden haberdardır.’’ (Hucurat:13) Buyuruyor Allah. Hz Muhammed de: Arap’ın Arap olmayana, beyazın siyaha, takva dışında hiçbir üstünlüğü yoktur.’’ Buyurmuştur.

 

1. Yaşama Hakkı

İnsanın doğuştan sahip olduğu en temel hak yaşama hakkıdır. Yaşama hakkı olmadan diğer haklar bir şey ifade etmez. Yaşamam hakkı yasalarla korunmaktadır. Yüce Allah insanı üstün özelliklerle, saygın olarak yaratmış ve ona yaşama hakkı vermiştir. ‘’Biz hakikaten insan oğlunu şan ve şeref sahibi kıldık….(İsra:70). Allah insana değer vermektedir ve Allah’ın verdiği canı ondan başkasının alma yetkisi yoktur. Bu nedenle insanın gerek kendi canına gerekse başka birinin canına kıyması büyük günahtır. ‘’Kendinizi öldürmeyin. Şüphesiz Allah sizi esirgeyecektir.’’ (Nisa:29). ‘’:...Allah’ın muhterem kıldığı cana kıymayın…..’’(İsra:33) Dinimize göre bir insanı öldürmek tüm insanlığı öldürmek gibi suç, bir insanı yaşatmak tüm insanlığı yaşatmak gibi değerli  kabul edilmiştir. ‘’ …Kim bir cana kıyarsa bütün insanları öldürmüş gibi olur. Her kim bir canı kurtarırsa bütün insanları kurtarmış gibi olur….’’(Maide:32)Peygamberimiz bir hadiste:’’ Büyük günahlar şunlardır: Allah’a şirk koşmak, ana-babaya isyan etmek, adam öldürmek ve bilerek yalan yere yemin etmek.’’

 

2. Sağlık Hakkı

          İnsanın temel haklarından biride sağlık hakkıdır. İnsan sağlıklı yaşayabilmek için gerekli tedbirleri almalıdır, zararlı alışkanlıklardan uzak durmalıdır. Devlet hastaneler, sağlık ocakları… vs. ile sağlık kuruluşlarını planlayıp hizmet vermesini sağlamaktadır. Peygamberimiz: ‘’Hastalarınızı tedavi ettiriniz. Şüphe yok ki Allah, devası olmayan hiçbir hastalık vermemiştir.’’ ‘’ Bir yerde veba çıkarsa oradan çıkmayınız.’’ Buyurarak dinimizin toplum sağlığını korumaya verdiği önemi ortaya koymuştur.

 

3. Eğitim Hakkı  

           Eğitim hakkının gereği gibi kullanılamaması toplumda ne gibi sorunlara yol açar?

           Eğitim hakkı da temel haklardandır. Anayasada: (42) ‘Kimse eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz…’’ ifadesi yer alır.Eğitim hakkında herkes eşit olarak yararlanır.MET kanununun 4. maddesinde ‘’Eğitim hiçbir kişiye zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.’’ Denilmektedir.

          Yüce Allah insanları okumaya, ilim öğrenmeye, kendini geliştirmeye teşvik etmiştir.’’ De ki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Doğrusu ancak akıl sahipleri hakkıyla düşünür.’’ (Zümer:9) Hz. Muhammed de:’’ İlim öğrenmek kadın, erkek her Müslüman a farzdır.’’ Buyuruyor. Peygamberimiz döneminde Mescid-i Nebi’nin bitişiğinde Suffe denilen yer yapılmış burada bulunanların çeşitli konularda ilim öğrenmeleri sağlanmıştır. Bedir savaşında esir alınanlarda her bir esirin 10 Müslüman a okuma yazma öğretme koşuluyla serbest bırakılmışlardır.

        Devlette yeterli okul, derslik açarak ve öğretmen yetiştirerek bu yükümlülüğü yerine getirmelidir.       

 

4. Düşünce Özgürlüğü    

       Atatürk: ‘’ Ancak hür fikirlere sahip olanlar, vatanlarına faydalı olabilirler ve onlardır ki vatanlarını kurtarıp koruma gücüne sahip olabilirler.’’ Demiştir.

      Anayasamız tarafından düşünce özgürlüğü teminat altına alınmıştır. 25. maddede Herkesin düşünce ve kanaat hürriyetine sahip olduğu, hiç kimsenin düşünce ve kanaatleri nedeniyle suçlanamayacağı ve kınanamayacağı açık bir şekilde belirtilmiştir.   Bu nedenle herkes düşüncelerinde serbesttir, baskı altına alınamaz, düşüncelerini ifade etme isteği engellenemez. dersimiz.com

       Peygamberimiz Uhud savaşı yapılacağı zaman Medine’de kalınıp savunma savaşı yapma görüşündeyken sahabelerin düşünceleri Medine dışında meydan savaşı yapmaktı. Oda sahabelerin düşüncelerini kabul etti. Bu da onun çevresindeki insanlara düşüncelerini açıkça ifade etme imkânı verdiğini gösterir.     

 

5. İnanç Özgürlüğü

      İnanç özgürlüğü kişinin, istediği dini ve inancı benimsemekte serbest olması demektir. Hiç kimse herhangi bir dini benimsemeye zorlanamaz, Kimseye inancından dolayı baskı da kurulamaz. İnancın gerçekleştiği yer kalptir.  Yüce Allah ‘’Dinde zorlama yoktur. Artık doğrulukla eğrilik birbirinden ayrılmıştır.’’(Bakara:256). ‘’ Ve deki: Hak Rabbinizdendir. Öyle ise dileyen iman etsin dileyen inkâr etsin. (Kehf:29) buyuruyor. Peygamberimiz İslam ı tebliğ sırasında yumuşak bir şekilde, güzel bir dille, ikna edici delillerle anlatmış; kimseye baskı kurmamış; Yanlış inançta ısrar edenlere de ‘’ Sizin dininiz size benim dinimde banadır.’’ Buyurmuştur.

      Atatür din ve vicdan özgürlüğüne önem vermiş ve şöyle ifade etmiştir: ‘’ Türk devleti laiktir. Her yetişkin, dinini seçmekte serbesttir.’’ Bu nedenle insanlar birbirlerinin inançlarına saygı göstermek zorundadırlar.

 

6. İbadet Hakkı    

       İbadet özgürlüğü: herkesin inandığı dinde emredilen ibadet ve törenleri serbestçe yerine getirebilmesi demektir. Ayrıca hiç kimsenin inanmaya, ibadet etmeye zorlanamayacağı ilkesi de inanç özgürlüğünün gereğidir.

      T.C Devleti; Laik, demokratik bir hukuk devletidir. Ülkemizde inanç ve ibadet özgürlüğü de güvence altına alınmıştır. 20. madde: ‘’ Herkes; vicdan dini inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir. 14. madde hükümlerine aykırı olmamak şartıyla ibadet, dini ayin ve törenler serbesttir. Kimse ibadete, dini ayin ve törenlere katılmaya zorlanamaz; dini inanç ve kanatlarında kınanamaz ve suçlanamaz. ‘’Atatürk:’’ Türkiye Cumhuriyetinde her yetişkin dinini seçmekte hür olduğu gibi belirli bir dinin merasimi de serbesttir. Yani ibadet hürriyeti vardır. Tabiatıyla ibadetler, güvenlik ve genel adaba aykırı olamaz; siyasi gösteri şeklinde de yapılamaz…’’ Demiştir.

      İslam dini de hangi dine mensup olursa olsun insanların ibadet etme hakkı korunmuştur. Sevgili Peygamberimiz başka dinlere mensup kimselerin ibadet hakkına son derece saygılı davranmıştır. Medine’ye gelen Hıristiyan bir heyetin Mescid-i Nebi de ibadet etmelerine izin vermiştir.

 

7. Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı  

        İnsanların hiç kimseyle paylaşamayacağı, sadece kendisini ilgilendiren anılar, bilgiler, olaylar vb. özel yaşamını oluşturur. bu nedenle özel yaşamın gizliliği temel hak ve özgürlüklerdendir. İnsanların özel hayatını araştırmak dini açıdan günah, yasal açıdan ise suçtur. Anayasanın 20. maddesinde özel hayatın gizliliği teminat altına alınmıştır.

       Kuran da Allah:’’ Ey İman edenler! Kendi evinizden başka evlere, geldiğinizi fark ettirip(izin almadıkça) ev halkına selam vermedikçe girmeyin. Bu sizin için daha iyidir.; herhalde düşünüp anlarsınız, orada hiçbir kimse bulamadıysanız size izin verilinceye kadar oraya girmeyin, eğer size’ geri dönün !’’ denilirse hemen dönün.Çünkü bu sizin için nezih bir davranıştır.:Allah yaptıklarınızı bilir.’’(Nur:27-28) Peygamberimiz de: ‘’ Her kim başkalarını ayıplarını, kusurlarını yakalamak için uğraşırsa Allah da onun ayıplarını ortaya koyar.’’ Buyurmuştur.  

 

8. Ekonomik Haklar

        İnsanların yasal yollarla elde ettiği maddi varlıklar üzerinde serbest tasarrufta bulunabilmesi, ekonomik haklar çerçevesinde değerlendirilir. İslam dini kişilerin helal yollarla elde ettiği her türlü geliri kutsal sayar. Bu nedenle İnsanların temel hak ve özgürlüklerindendir. İnsanların Kur’an da ‘’ Ey İman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret olması hali müstesna, mallarınızı batıl (haksız ve haram) ile aranızda (alıp vererek) yemeyin…’’(Nisa:29) buyrulur. Peygamberimiz de: ‘’İşçinin ücretini alnının teri kurumadan veriniz.’’ve ‘’ Ücretle bir kimseyi çalıştırıp da ücretini ödemeyen kimsenin kıyamet günü hasmıyım…’’ buyuruyor.

       Anayasamızın 55. maddesinde ‘’ Devlet çalışanların yaptıkları işe uygun, adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır.’’ İfadesi yer alır.Veda hutbesinde Peygamberimizin: ‘’ Ey İnsanlar’..Canlarınız, mallarınız, ırzınız…mukaddestir; her türlü tecavüzden korunmuştur…’’ sözünü herkes kendine ilke edinmeli başkalarının ekonomik haklarına saygılı olmalıdır.

dersimiz.com

Haklar Özgürlükler din din ders notu Yaşama Hakkı Sağlık Hakkı Eğitim Hakkı Düşünce Özgürlüğü İnanç Özgürlüğü İbadet Hakkı Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı Ekonomik Haklar konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım