İç Güçler ve Etkileri, ders ve çalışma notu

İç Güçler ve Etkileri

İÇ GÜÇLER VE ETKİLERİ

Faaliyetleri için gerekli enerjiyi yerin içinden alan güçlerdir. İç güçlerin oluşturduğu yer şekilleri dış güçler tarafından aşındırılır. İç güçlerin oluşturduğu hareketlerin bütününe tektonik hareket denir. Bunlar;

• Orojenez
• Epirojenez
• Volkanizma
• Depremler’dir.

 

Uyarı: İç kuvvetler gerekli olan enerjiyi mantodan alır. Deniz tabanı yayılmaları, kıta kaymaları, kıta yaylanmaları, dağ oluşumu ve tektonik depremler mantodaki hareketlerden kaynaklanır.

 

Orojenez (Dağ Oluşumu)

Jeosenklinallerde biriken tortul tabakaların kıvrılma ve kırılma hareketleriyle yükselmesi olayına dağ oluşumu ya da orojenez denir. Kıvrım hareketleri sırasında yükselen bölümlere antiklinal, çöken bölümlere ise senklinal adı verilir. Antiklinaller kıvrım dağlarını, senklinaller ise çöküntü alanlarını oluşturur.

 

Jeosenklinal: Akarsular, rüzgarlar ve buzullar, aşındırıp, taşıdıkları maddeleri deniz ya da  okyanus tabanlarında biriktirirler. Tortullanmanın görüldüğü bu geniş alanlara jeosenklinal denir.

 

Fay: Yerkabuğu hareketleri sırasında şiddetli yan basınç ve gerilme kuvvetleriyle blokların birbirine göre yer değiştirmesine fay denir.

Fay elemanları şunlardır:

Yükselen Blok: Kırık boyunca birbirine göre yer değiştiren bloklardan yükselen kısma denir.

 

Alçalan Blok: Kırık boyunca birbirine göre yer değiştiren bloklardan alçalan kısma denir.

 

Fay atımı: Yükselen ve alçalan blok arasında beliren yükseklik farkına fay atımı denir.

 

Fay açısı: Dikey düzlem ile fay düzlemin yaptığı açıya fay açısı denir.

 

Fay aynası: Fay oluşumu sırasında yükselen ve alçalan blok arasındaki yüzey kayma ve sürtünme nedeniyle çizilir., cilalanır. Parlak görünen bu yüzeye fay aynası denir.

 

Faylar boyunca yüksekte kalan yerkabuğu parçalarına horst adı verilir. Buna karşılık faylar boyunca çöken kısımlara graben denir. Horstlar kırık dağlarını, grabenler ise çöküntü hendeklerini oluşturur.

dersimiz.com

İç Güçler ve Etkileri coğrafya ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım Orojenez Epirojenez Volkanizma Depremler tektonik hareket fay