Mezopotamya Uygarlıkları (Sümerler, Akadlar, Elamlar, Babilliler, Asurlular), ders ve çalışma notu

Mezopotamya Uygarlıkları (Sümerler, Akadlar, Elamlar, Babilliler, Asurlular)

MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI

Mezopotamya uygarlığını Sümerler, Akadlar, Elamlar, Babilliler ve Asurlular meydana getirmişlerdir.

 

Sümerler:

• Asya’dan gelen kavimlerden kuruldu.
• “Site “ denilen şehir devletleri halinde yaşadılar.
• Sitelerin başında “ensi veya patesi“ denilen krallar bulunurdu.
• Ensi veya patesi birkaç siteye hakim olursa ”lugal” bütün sitelere egemen olursa “lugal kalma=büyük kral” olurdu.
• MÖ 3500’lerde yazıyı bularak kullandılar.
• Tarihte ilk kez yazılı edebiyat alanında eserler verdiler (Yaradılış ve Gılgamış destanları, Tufan Hikayesi)
• Geometri ve aritmetiğin temelini atmışlar, dört işlemi kullanmışlar, dairenin alanını hesaplamışlardır.
• “Ziggurat“ adlı çok katlı tapınakları vardı. Zigguratların:

a. Alt katlarını buğday ambarı

b. Orta katlarını okul ve tapınak

c. En üst katlarını rasathane (gözlemevi) olarak kullanmışlardır.

• Çok tanrılı dinleri vardı.
• Ekonomik yaşamın temeli tarıma dayanırdı.
• Sümer ordusu atlı ve yayalardan oluşurdu. Savaş arabalarını ilk kez Sümerler kullanmıştır.
• Gümüşü para yerine kullandılar.
• Önemli site (şehir devletleri): Ur, Uruk, Kiş, Eridu, Umma, Lagaş’tır.
• Sümerlerde ilk yazılı kanunları yapan Lagaş Kralı Urgakina‘dır. Kanunlarında aile hukukuna önem vermişlerdir.

 

Akadlar:

• Arabistan’dan gelen ”Sami” kavimlerindendir. Orta Mezopotamya’da devlet kurmuşlardır.
• Sümer kültürünü Ön Asya’ya taşıdılar. Sümerlere son verdiler.
• “Kral Sargon“ dönemi en güçlü dönemleridir. notbak.com
• Tarihte bilinen ilk düzenli orduyu kurdular ve Mezopotamya’ya egemen oldular.
• Dünyada bilinen ilk harita Akadlar tarafından çizilen Mezopotamya haritasıdır.

 

Elamlar:

• Güneydoğu Mezopotamya’da kuruldular.
• Güzel sanatlar, süsleme ve tarımda ilerlediler.
• Merkezi “Sus” şehridir.
• Asurlular tarafından yıkıldılar

 

Babiller:

• Samilerin bir kolu olan ”Amurlular” tarafından kuruldular.
• En büyük hükümdarları Hammurabi’dir. Kendi adıyla anılan kanunlarını yapmıştır.
• I. Babil Kralı Hammurabi gücünü din yerine ordudan alan bir idare kurdu. Böylece dünyada ilk mutlak krallık (monarşi) ortaya çıktı.
• I. Babil devletine Hititler son verdi.
• II. Babil Devleti’nin en güçlü kralı Nabukednazer’dir bu kral Babil Kulesi ve Babil’in Asma Bahçelerini yaptırmıştır.
• II. Babil Devleti’ne Persler son vermişlerdir.

 

Asurlar:

• MÖ 2000’lerde Anadolu’da ticaret kolonileri kurarak ticareti geliştirdiler. Koloni: Bir devletin kendi sınırları dışında kurduğu ticaret merkezi.
• Kaya oymacılığında ilerlemişlerdir.
• Hammurabi kanunlarından daha sert ceza kanunları vardı.
• “Karum” denilen pazaryerleri kurmuşlardır. En büyük Karum Kayseri-KÜLTEPE’deki Kaniş’tir.
• Sürekli ve düzenli orduları vardı.
• MÖ VII. Yüzyılda Medler ve Babiller tarafından ortadan kaldırıldılar.
• Not: Asurlar Sümerler’in çivi yazısını Anadolu’ya taşıyarak Anadolu’nun “tarih çağlarına” girmesini sağladılar.

 

Mezopotamya Uygarlıklarından günümüze kadar mimari eserler gelememesinin sebepleri:

• Mezopotamya’da taş çok az bulunduğu için binalarını kerpiç ve topraktan yapmaları.
• Mezopomya’nın sık sık istilalara uğraması yüzünden savaşlarda tahrip olması.

 

Sedat Kınayı

Mezopotamya Uygarlıkları Sümerler Akadlar Elamlar Babilliler Asurlular tarih ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım Sedat Kınayı