Şiir Dili - Söz Sanatları konulu ders ve çalışma notu, konu özeti

Şiir Dili - Söz Sanatları

ŞİİR DİLİ

Şiir insanın değişen duygu,çoşku,özlem ve hayallerini kendine özgü bir dille ifade eder. Dili daha canlı,daha güzel ve daha tesirli hale getirerek ona bir üst kimlik kazandırır. Şair günlük dildeki sözcükleri özenle seçer. Onlara yepyeni anlamlar kazandırır. Kullanılan dile yeni değerler ve anlamlar kazandırır. Benzetmelere değişmecelere(mecaz) yer verir. Somut varlıkları soyutlaştır, soyutları da somutlaştırır. Böylece duygu ve düşüncelerine bir anlam derinliği kazandırır.

Söz Sanatları

1 ) Teşbih (Benzetme) : Anlama güç katmak için, aralarında gerçek ya da mecaz, çeşitli yönlerden ilgi, benzerlik bulunan en az iki varlıktan zayıf olanı nitelik bakımından güçlü olana benzetme sanatıdır.

Teşbih sanatında en az iki, en fazla dört öğe bulunur. Öğeleri şunlardır :

1- Benzeyen : Birbirine benzetilen şeylerden nitelik bakımından güçsüz olanıdır.

2- Kendisine Benzetilen : Birbirlerine benzetilen şeylerden nitelik bakımından daha üstün ve güçlü olanıdır.

3- Benzetme Yönü : Benzeyen ve kendisine benzetilen arasındaki ortak noktadır. Zaten benzetme bu ortak noktayı belirtmek için yapılır.

4- Benzetme Edatı : Benzeyen ve kendisine benzetilen arasında benzetme ilgisi kuran kelime veya ektir.

Örnek:

Bu sesler dokunuyor en ağrıyan yerime,

Bir eski çıban gibi işliyor içerime.

(Ayak Sesleri/ Necip Fazıl Kısakürek)

Benzeyen: Sesler

Kendisine benzetilen unsur:Eski çıban

Benzetme yönü: Batmak, işlemek

Benzetme edatı: Gibi

Örnek:

Kömür gözlüm, gül dudaklım

Sen de bir gün perişan ol

Hicranî

Benzeyen: göz - dudak

Benzetilen: kömür - gül

2) İstiare (İğretileme) : Sadece benzeyen ya da benzetilenle yapılan teşbihe istiare denir. Açık istiare ve kapalı istiare olmak üzere ikiye ayrılır.

a- Açık İstiare: Benzetme öğelerinden sadece kendisine benzetilenin bulunduğu benzeyenin bulunmadığı istiaredir.

Örnek: Yüce dağ başında siyah tül vardır.

Benzeyen: bulut(söylenmemiş)

Benzetilen: siyah tül (söylenmiş)

------------------------------------------------------------

Örnek: Havada bir dost eli okşuyor derimizi

Benzeyen: Rüzgar(söylenmemiş)

Benzetilen: dost eli(söylenmiş)

b- Kapalı İstiare: Benzetme öğelerinden sadece benzeyenle yapılan istiaredir. Kapalı istiarede kendisine benzetilen yer almaz. Örnek:

Yüce dağların başında

Salkım salkım olan bulut.

Benzeyen:Bulut(var)

Kendisine benzetilen:üzüm(yok)

Örnek:

Bir arslan miyav dedi

Minik fare kükredi

Fareden korktu kedi

Kedi pır uçuverdi

Dörtlükte ''aslan'' , ''miyav'' sözcüğüyle kediye;fare, kükredi sözcüğüyle aslana; ''kedi'' ''uçuverdi'' sözcüğüyle kuşa benzetilmiştir. Ancak dörtlükte benzetilene yer verilmemiştir.

3) Teşhis (Kişiselleştirme) : İnsan dışındaki canlı ve cansız varlıklara insana özgü bir özellik verme sanatına teşhis denir.

Örnek:

Ağlama karanfil beni de ağlatma

Sil göz yaşlarını

4) İntak (Konuşturma) : İnsan dışındaki canlı ve cansız varlıkların konuşturulması sanatıdır. Konuşturma kişileştirmeden sonra gelir.Varlıklar önce kişileştirilir sonra gerekirse konuşturulur.Her intakta bir kişileştir me vardır ama her kişileştirmede bir intak yoktur.Fabllar bu sanata örnektir.

Örnek: Mor menekşe:''Bana dokunma;''diye bağırdı.

5) Tezat (Karşıtlık) :Aynı varlığın, olayın, durumunbirbirine karşıt iki yönünü bir arada belirtmeye ya da birbirine karşıt kavramlar arasında ilgi kurmaya tezat denir.

Ömrümde zararsız günümü bilmem Her senede yüz milyonluk kârım var.

(Huzuri)

Aşk derdiyle hoşem el çok ilâcımdan tabip Kılma derman kim helakim zehr-i dermânındadır.

(Fuzuli)

6) Mübalağa (Abartma) : Bir sözün etkisini arttırmak amacıyla bir şeyi olduğundan çok göstermek ya da olmayacak biçimde anlatma sanatıdır.

Örnek:

Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan şühedâ.

7) Telmih (Hatırlatma) : Söz arasında herkesin bildiği bir olaya ya da kişiye işaret etme sanatı. Vefasız Aslı'ya yol gösteren bu, Kerem'in sazına cevap veren bu.

Gökyüzünde İsa ile,

Tur dağında Musa ile ,

Elindeki asa ile,

Çağırayım Mevlam seni.

(Yunus Emre)

8) Tecahül-i Arif (Bilmemezlikten Gelme) : Anlam inceliği oluşturmak için herkesçe bilinen bir gerçeği bilmez görünerek anlatma sanatıdır.

Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah'ım bu çizgili yüz?

(Cahit Sıtkı Tarancı )

9) Hüsn-i Talil (Güzel Bir Nedene Bağlama) : Sebebi bilinen bir olayın meydana gelişini,gerçek sebebinin dışında başka,güzel bir nedene bağlamadır.

Örnek:

Senin o gül yüzünü görmek için Sana güneş bakmak için doğuyor.

10) Tenasüp (Uygunluk) : Anlam yönünden birbiriyle ilgili sözcükleri bir arada kullanmaktır.

Örnek:

Aşk derdiyle hoşem el çek ilacımdan tabip Kılma derman kim helakim zehr-i dermendadır.

Bu dizelerde ''dert,derman,ilaç,tabip'' birbiriyle ilgili sözcükler olarak kullanılmıştır.

11) Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması) : Bir sözün benzetme amacı güdülmeden başka bir sözcük yerine gerçek anlamı dışında kullanılması sanatıdır.

Örnek:

Ankara bu olaya tepki gösterdi.

Burada tepki gösteren şehir değil. Ankara da bulunan hükümettir. Mecaz-ı mürsel yapılmış.Şehir söylenmiş hükümet kastedilmiştir.

dersimiz.com

şiir dili söz sanatları ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım eğitim öğretim kaynakları edebiyat söz sanatları şiir söz sanatları örnekler 9.sınıf edebiyat notları 9.sınıf 9.sınıf edebiyat ders notları

Benzer Edebiyat Ders Notları

Şiir Dili - Söz Sanatları Hakkında Yorum Yazın...

Şiir Dili - Söz Sanatları Hakkında Yazılan Yorumlar

Meyserem_07.09 Cok iyi

Yazılan son 1 yorum gösteriliyor.

İçerikle ilgili 1 yorum yazılmış.

Şiir Dili - Söz Sanatları, ders ve çalışma notu