Güncel Diksiyon ve Hitabet terimleri sözlüğümüzde Lehçe terimi ile ilgili, kısa açıklayıcı bilgiler aşağıda gösterilmektedir. Lehçe nedir? Lehçe ne demek? Lehçe hakkında kısa bilgi gibi içerik arayışınıza cevap olabilecek kısa bilgiler sayfamızda yer almaktadır.
Lehçe Terimi Hakkında Bilgiler
Diksiyon ve Hitabet Terimi Olarak Lehçe:
1. Bir dilin tarihi, siyasi, sosyal ve kültürel sebeplerle çeşitli bölgelerde zamanla ses, yapı ve kelime dağarcığı bakımından önemli farklarla birbirinden ayrılan kollarına lehçe denir,
Türkçenin Anadolu, Azerî, Özbek, Kazak, Kırgız, Türkmen lehçeleri gibi. Lehçeleri, yapıları bakımından birbirine yakın ve uzak lehçeler olarak ayırabildiğimiz gibi, taşıdıkları özelliklerdeki ortaklık bakımından da gruplara ayırabiliriz. Nitekim Yakut ve Çuvaş lehçeleri Türk dilinden çok eskiden ayrılmış kollar olarak Türkiye Türkçesine ve öteki Türk lehçelerine uzak lehçelerdir; ayrılıklar çok derindir. Azerî ve Türkmen lehçeleri ise TT'nin yakın lehçeleridir.Türkçenin Kuzeybatı (Kıpçak), Güneybatı (Oğuz-Türkmen), Güneydoğu ve Kuzeydoğu (Altay bölgesi lehçeleri) olmak üzere dört lehçe grubu vardır.
2. Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu, diyalekt.
3. Herhangi bir dilden bilinen tarihi seyir içinde veya daha önceden ayrılmış olup ses, şekil ve kelime ayrılıkları gösteren kollara lehçe adı verilir. Örneğin; Türkçeden tarih içinde bilinen zamanlarda ayrılmış olan Azerbaycan, Kazak ve Özbek Türkçesi gibi kollar yakın lehçe kabul edilmektedir.
Edebiyat Terimi Olarak Lehçe:
1. Bir dilin tarihsel, toplumsal, kültürel nedenlerle dilbilgisi ve sözlük açılarından ayrımlaşmış biçimi.
2. Bir dilin bilinen ve izlenebilen tarihinden önce, karanlık bir devrinde kendisinden ayrılmış olup çok büyük ayrılık gösteren kolları.
Türkçe-Dil Bilgisi Terimi Olarak Lehçe:
1. Bir ana dilin, ses, yapı ve söz dizimi bakımlarından büyük ayrılık gösteren kolu.
2. Bir dilin tarihi, siyasi, sosyal ve kültürel nedenlerle değişik bölgelerde, zamanla ses yapısı, şekil yapısı ve kelime hazinesi bakımından önemli farklarla birbirinden ayrılan kollarından her biri: Türkçenin Anadolu, Azeri, Özbek, Kazak, Kırgız, Türkmen lehçeleri gibi.
Sunuculuk-Televizyonculuk Terimi Olarak Lehçe:
Bir dilin tarihi, bölgesel, siyasi sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu.
Kur’an-ı Kerim Terimi Olarak Lehçe:
Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu, diyalekt.
Benzer Diksiyon ve Hitabet Terimleri
İkileme: Anlatımı daha güzel ve etkili duruma getirmek için aralarında ses benzerliği bulunan yakın, aynı ya da zıt anlamlı sözlerin yan yana kullanılmasına ikileme denir. Örneğin: mırın kırın, tıklım tıklım, gürül gürül gibi.
Ünlü: Sesli. Vokal. Ağız boşluğunda ve ses yolunda gırtlak, damak, dişler ve dudaklar gibi herhangi bir engelle karşılaşmayan seslere ünlüler denir.
Türkçede sekiz tane ünlü bulunmaktadır. Ses kirişlerinin düzgün titreşimi ile meydana gelen ünlüler (Selenler : a-e-ı-i-o-ö-u-ü)
Türkçede ünlüler söylenişlerine göre üç grupta incelenmektedir.
1- Dilin Durumuna Göre Ünlüler
2- Dudakların Durumuna Göre Ünlüler
3- Çenenin Durumuna Göre Ünlüler
Ünsüz: Ses yolundan çıkarken gırtlak, damak, dil, diş ve dudaklar gibi bazı engellere çarparak çıkan seslere "ünsüz" adı verilir.
Türkçede 21 ünsüz bulunur: b-c-ç-d-f-g-ğ-h-j-k-l-m-n-p-r-s-ş-t-v-y-z.
Diksiyonun Kuralları: ● Hece ve sözcük vurgusuna dikkat etmek,
● Sesleri doğru boğumlamak,
● Jest, mimiklere dikkat etmek,
● Yerinde ve doğru tonlama yapmak,
● Sözcüklerin anlam değerlerine göre sesi kullanmak,
● Uzun ve kısa heceleri doğru söylemek,
● İşitilebilir bir sesle konuşmak.
Solunum: Solunum, canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için oksijenli havayı akciğerlere çekme ve karbondioksiti verilen havayla dışarı çıkarma hareketidir. Solunumun ana işlevi budur. İkinci işlevi ise konuşmayı sağlamasıdır.
Türkçe nefes verirken konuşulan bir dildir. Konuşmanın etkili olabilmesi ve diksiyonun düzgün olabilmesi için, konuşan kişilerin doğru solunum tekniklerini biliyor ve kullanıyor olmaları gerekmektedir.
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Online Diksiyon ve Hitabet Terimleri Sözlüğü