Şemse Terimi Hakkında Bilgiler
Süslemede kullanılan oval, dairesel biçimde dilimli ya da düz motifler.
Yazma kitapların cildine, baş sayfalarının üst bölümüne veya kumaşlara, kapı, pencere gibi yerlere işlenen veya çizilen güneş biçiminde süs.
Süslemede kullanılan oval, dairesel biçimde dilimli ya da düz motifler.
(Şems: Arapçada güneş). Eski kitap ciltlerinin üzerine yapılan güneş şeklinde süsleme motifi. Kapağın tamamını kaplayan meşinin üzerine yapıldığı gibi, ayrı bir parça hâlinde kabı örten meşinin ortası hazırlanan parça büyüklüğünde kesilip yerleştirilmek suretiyle yapıldığı da olmuştur. Parçalı olmayıp meşinin üstüne yapılana yekpare şemse; parça hâlinde kesilip yerleştirilerek yapılana parçalı şemse; etrafı zincir şeklinde bordürlü olana zincirli şemse; kapakların mukavvası oyulup, içine kabartma olarak oturtulana gömme şemse; şemse kısmı zeminden farklı renkte olana mülevven şemse; sırf altın yaldızla basılana mülemma şemse; kesilerek oyulmuş deriden yapılana müşebbek şemse; cildin üzerine kalıpla kabartma olarak basılan ve üzerine yaldız vurulmayana soğuk şemse; motif kalıbının zemini altınla doldurulmuş, motifler kabartma şeklinde üstte ve deri renginde bırakılmışsa alttan ayırma şemse; zemin olduğu gibi bırakılıp, yalnız motifler altınlanmışsa üstten ayırma şemse denilir.
Şemseler Anadolu Selçukluları ve XV. yüzyıl Osmanlı kitap kaplarında genellikle yuvarlak, dilimli, nadiren beyzidir. XVI. yüzyıldan itibaren ise oval biçimde ve salbeklidir. Şemse, salbek, köşebent kompozisyonunu kenarlarda bordur çevirir. Klâsik Türk ciltlerinde genellikle şemse ile köşebent arasındaki kısım boş bırakılmış, az sayıda ciltte ise bu kısım da süslenmiştir.
Şemselerde genellikle rûmi ve hatai motifler, geometrik biçimler kullanılmıştır. Motif yerleşiminin çoğu zaman (S) harfi biçiminde bir hat gelişimi üzerinde oluştuğu görülür. Süslemelerde adeta bir ters simetri vardır.
Benzer Sanat Terimleri:
Malzeme: Gereç.
Etüt: 1- Herhangi bir konuda derinlemesine, ayrıntılı araştırma ve inceleme.
2- Resimde uzun süreli ayrıntılı çizim ve boyama alıştırmaları.
Sebil: Cadde ya da sokak kenarlarında yoldan geçenlerin su içmesi için yapılmış hayır yapıları. Sebillerin çeşmelerden farkı bir su sağlama sistemine bağlı o
Ana Kubbe: Camilerde fil ayaklara ya da ana duvar üzerindeki kasnağa oturtulmuş orta kubbedir.
Leke: Resim yüzeyi üzerine boya ile yapılmış iz. Resim sanatında yüzeyin homojen biçimde renk kullanılarak örtülmüş parçası.
Tekne Tonoz: Şekli alttan bakıldığında teknelerin alt gövdelerine benzeyen tonoz şeklidir.