Ateşli silâhlarla mermi atmak ve bazen kayaları parçalamak gibi işlerde kullanılan madde. 19. yüzyılın başlarına kadar, bilinen tek patlayıcı maddedir. Bileşiminde % 70-80 oranında güherçile (potasyum nitrat: KNO3), % 12-20 oranında odunkömürü tozu, % 14 oranında kükürt vardır. Bu karışıma kara barut denir. Kara barutu Çinlilerin bulduğu sanılmaktadır. Çinlilerin havaî fişek atmak için barut kullandıklarını, Marco Polo gezi anılarında yazar. Çin'den batıya gelen barutun, batıdaki kullanılışı daha yenidir. Avrupa'da ilk olarak barutu Alman rahip ve filozofu Berthold Schwartz'ın ya da İngiliz bilgini Roger Bacon'ın bulduğu ileri sürülmektedir. Bazı tarihçilere göre ilk barutlu savaş, İngiltere-Fransa arasındaki Cressy Savaşı'dır (1346). Daha sonra kimya alanındaki buluşlarla birlikte barut da gelişti, çeşitli barutlar bulundu. Kara barut çok duman çıkarıp topun yerini belli ettiğinden, yerini dumansız barut aldı. Dumansız barutu Paul Vieille (1854-1934) adında bir Fransız mühendisi, nitroselülozdan yaptı (1884). Bunu İsveçli kimyager Alfred Nobel'in (1833-1896) nitrogliserinli barutu (dinamit) bulması izledi. Barut, küçük bir kıvılcımla tutuşabilen bir karışımdır. Tutuşunca da hızla yanarak patlar ve çok miktarda gaz çıkarır. Silâhlarda, bu gazın oluşturduğu basınçtan yararlanılır. Dar bir yerde oluşan basınç, silâhın ağzındaki mermi ya da gülleyi ileri doğru fırlatır. Herhangi bir yere çarpan merminin içindeki barut, çarpma etkisiyle patlar. Tabanca, tüfek, top gibi silâhlarda hep bu olaydan yararlanılır. Barutun miktarı namlunun çapına, merminin büyüklüğüne ve silâhın menziline göre ayarlanır. Buna silâhın barut hakkı denir.
BARUTUN İCAT EDİLMESİ
Barut bilinen en eski patlayıcı, itekleyici kimyasaldır. Tarihte bilinen ve baruttan bahseden ilk yazı, 850 yılında Çin'de yazılmış bir kitapta geçmektedir. Kitapta ölümsüzlük iksirini bulmaya çalışan bir simyacının yan ürün olarak barutu bulduğunu gösteren kısımlar mevcuttur. Kullandığı maddeler ve yanıcılığından bahsedilmiştir.Çinliler barutu silah olarak ilk defa 904 yılında patlayıcı olarak kullandılar. Adını "uçan ateş" koymuşlardı. Ardından barut bombalarını mancınıklarda da kullanmaya başladılar. Barutun kayıtlı ilk itici güç olarak kullanılması 1132 yılında bambudan yapılmış toplarda kullanılması denemeleridir. Metal boruya sahip topların kullanımı 1268-1279 tarihleri arasında Moğollar ile Song Hanedanlığı arasındaki savaşta görülür.Barutun Araplar tarafından kullanılması 13. yüzyılda gerçekleşmiştir.Barutun Avrupa'ya nasıl geldiği hakkında fazla bir bilgi yoktur. Bazı tarihçiler İpek Yolu yoluyla geldiğine inanmakta, bir grup da, barutun Avrupa'da Çin'den bağımsız olarak icat edildiğini savunmaktadır.1846 yılında İtalya'da Soprero,İsveç'te Schönbein ve Fransa'da Böttger adlı kimyagerler ayrı ayrı çalışarak Nitrogliserin ve Nitroselüloz ( veya pamuk barutu) adı verilen barut çeşidini buldular. bu patlayıcılar olumlu olduğundan, birçok kişi bunları tekamül ettirmek için çaba sarf etti 1886′da Fransız kimyager Vielle silahlarda kullanılabilen ilk dumansız barutu yaptı.