İnsan çok boyutlu bir varlıktır ve farklı amaçlara yönelik farklı bilgiler edinir. Bu durum insanın birbirinden farklı soyut ve somut varlıklarla ilişki kurmasını sağlar. Dolayısıyla insan için tek bir bilgi türünden değil birçok bilgi türünden söz etmek gerekir. Gündelik bilgi, teknik bilgi, dini bilgi, sanat bilgisi, bilimsel bilgi ve felsefi bilgi gibi.
1. Gündelik Bilgi
İnsanın günlük yaşamında kullandığı pratik bilgilerdir. Kişinin öznel algı ve yargılarına dayanır. Öznel genellemelerin sonucudur. Deneme – yanılma, bilinçsiz gözlem ve genellemelerin ürünüdür.
2. Dinsel Bilgi
Özne ve nesne arasındaki bağ, ilahi bir varlık tarafından belirlenen bir inanç sistemine dayanarak elde ediliyorsa bu tür bilgi dinsel bilgidir. Dinsel bilgi, belirli bir din temeli üzerine evreni, insanı ve toplumu açıklayan “değişmezlik” ve “kesinlik” nitelikleriyle örtüştürülen bilgi türüdür.
3. Teknik Bilgi
Alet ya da gereç yapma bilgisine teknik bilgi denir. Yunanlılara göre teknik (techne), doğada olmayan fakat insanın kendi aklı sayesinde doğadan aldığı malzemeyi kendi hayatını kolaylaştıracak alete çevirmesidir. O halde, teknik, teorik bir bilgi olmaktan çok bir şeyin pratik kullanıma dönüştürülme bilgisidir.
4. Sanatsal Bilgi
Beceri, yaratma ve üretim etkinliği olarak ortaya çıkar ve yarar amacından ziyade, güzellik duygusuna hizmet eder. “Sanat bilgisi, güzelliğin ortaya konulması sırasında çıkan bilgidir.” Sanatçı, nesneye yönelerek onda gördüğü bir şeyi elindeki malzemede ifade etmeye çalışır. Bu noktada Özne (sanatçı) – Nesne (sanat eseri) ilişkisi problemli bir hâl alabilir, çünkü sanatçının doğadaki nesneleri kullanmasına karşılık, doğada olmayan bir güzelliği eserinde açığa çıkarması durumunda sanat eserinin ifade / temsil olup olmadığı sorunsallaşır.
5. Bilimsel Bilgi
Nesnenin, yöntemli, sistemli, düzenli, tutarlı ve geçerli, kanıtlanabilir ve denetlenebilir bilgisine bilimsel bilgi denir. Kısacası, bilimsel bilgi, sistemli-pozitif bilgidir.
a. Bilimsel Bilgi: Formel Bilimler
Konusunu doğadan almayan, yani duyu deneyinden gelmeyen, bu karşılık duyular üstü ideal bir varlık alanını ele alan bilim dallarına formel bilimler denir. Matematik ve mantık bu tür bilimlerdir. Formel bilimlerin nesneleri zaman ve mekanda yer almazlar. Hem matematik hem de mantık tümdengelimsel çıkarımları kullanırlar.
b. Bilimsel Bilgi: Doğa Bilimleri
Algılanabilir dünyada varolan varlıkları konu edinen bilim dalları doğa bilimleridir. Olgusal, tümel, doğru(lanabilir) bilgi niteliğindedir. Olgu ya da olgular arası ilişkiyi neden-sonuç bağıntısı ilkesine göre açıklamaya çalışır. Doğa yasası, nedensellik ilkesi üzerine kuruludur ve bu ilke dolayımında bilinir. Çünkü, doğadaki varlıklar, bir düzen içinde varolurlar ve düzen yasanın göstergesidir.
c. Bilimsel Bilgi: İnsan Bilimleri
Konusu insan ve / veya toplum olan bilgi türünü üreten bilimlerdir. Bu tür bilgi, insanı ve / veya toplumu geçmişi, şimdisi veya geleceği bakımından ele alabileceği gibi bunların bileşkesi olarak da ele alabilir.
6. Felsefi Bilgi
Özneldir (subjektiftir). Evrensel bir bilgidir. Felsefe bilim değil, disiplindir. Sistemlidir. Akla ve mantığa dayalıdır. Özgür düşünce ortamının yaratılmasına yardımcı olur. Merak duygusu ve bilme arzusundan ortaya çıkmış, entelektüel bir bilgidir.
