*Sıvı halde olup, oda ısısında buharlaşabilen tek metaldir.
*Elementel ya da metalik civa parlak, gümüş beyazı bir metaldir.
*İnsan faaliyetleri sonucunda civa atmosfer, göl ve akarsu ekosistemlerinin bazı kısımlarında yoğunlaşmaktadır.
*İnsan ve hayvanlar bu ekosistemlerde yaşayan canlılarla beslendikleri takdirde civa zehirlenmesine maruz kalabilirler.
*İnsanlar civayı; yiyeceklerden, çevresel ve endüstriyel maruz kalmalardan alırlar.
Civa Nerede Kullanılır?
*Elementel civa, termometre, barometre, vakum tulumbaları, fluoresan lambalar ,aynaların sırlanmasında, altın ve gümüş üretiminde, tıpta tedavi maddesi olarak , pillerde, diş dolgularında , aşılarda , Bazı deri kremlerinde ve eczacılıkta kullanılır.
*1 gramı bile öldürücüdür.
*Elementel civa, solunum yolu ile absorbe olur.
*Civa buharlarının solunması son derece tehlikelidir.
*Civa buharları, monoatomik yapıda (Hg) olduğu ve lipidde çözündüğü için organizmada depolanabilir.
*Civa saçıldığı malzeme yüzeyi üzerinde kuvvetle bağlanır ve oda sıcaklığında yavaş yavaş görünmeyen, kokusuz ve zehirli bir buhar halinde ortam atmosferine karışır.
*Elementel civanın çok az miktarı (birkaç damlası) bile havalandırılmayan bir odada ciddi miktarlarda zehirli bir atmosfer oluşturur.
CiVA ZEHİRLENMELERİNE DİKKAT EDİN!
* Civanın insan sağlığına etkisi çok şiddetli olabileceği gibi, çok sinsi ve uzun sürede ortaya çıkan bir etki şeklinde de olabilir.
* Civa temel olarak sinir sistemine etki eder.
*Sinirlilik, hafıza kaybı, uykusuzluk ve depresyon şeklinde nörolojik semptomlar, akut dönemde tat alma bozukluğu,ağızda metalik tat,kusma,ciddi kilo kaybı gibi bulgular verir.
* Alzheimer hastalığı oluşmasında önemli rol oynamaktadır. Ayrıca Parkinson ve MS konusunda da araştırmalar devam etmektedir.
* Civa zehirlenmesi, özellikle buharlaşan civanın solunması ve gıdaların içine bulaşan civanın ağızdan alınması ile oluşmaktadır.
* Zehirlenme bulguları, kolaylıkla ayırt edilebilecek nitelikte olmadığından zehirlenme oluşan kişilere kolaylıkla tanı konulamamaktadır.
* Civanın vücuttan atılması söz konusu olmayıp civa buharı, hücre zarından kolaylıkla geçerek beyne ulaşmakta tüm dokulara yerleşmekte, zamanla dokularda birikim yaparak geri dönüşümü olmayacak nörolojik bulgulara sebebiyet verebilmekte ve ölümle sonuçlanabilmektedir. Dolayısıyla diğer tür zehirlenmeler gibi değerlendirilmemelidir.
* Cıva döküldüğünde çok küçük zerrecikler halinde dağılır.Odanın boşaltılması, zerreciklerin eldiven giyilerek bir pompaya emdirilip kapalı bir kapta toplanması ve dökülen zeminin mutlaka temizlenmesi gerekir. Bu amaçla civanın dağıldığı zemin, kükürt tozu serpilerek dikkatlice silinmelidir.
* Kükürt civanın rengini sarı kahverengiye çevirerek görülmesini daha kolay hale getirir. Civayı bağlayarak buharlaşmasını önler.
* Topladığınız civa yada civaya bulaşmış materyalleri tıbbi atık yada atık pil kutusuna atın.
* Civa bulaşan kumaş vb. eşyaları çamaşır makinesinde yıkamayın.
* Dökülmenin olduğu yer 24 saat havalandırılmalıdır.
* Yere dökülen civayı elektrik süpürgesi ile temizlemek çok sakıncalı ve saglık açısından tehlikelidir. Bu durum cıvanın daha hızlı bir sekilde buharlaşmasına yardımcı olur.
ANSİKLOPEDİK BİLGİ : CIVA
Periyodik cetvelin IIB grubuna dahil, gümüş beyazı renkte metal element. Oda sıcaklığında sıvı olan biricik metaldir. Doğada serbest hâlde ve gümüş ya da altın malgaması biçiminde pek az, daha çok zencefre (sinabr) minerali (HgS) şeklinde genellikle İspanya, İtalya, Meksika ve Japonya'da bulunur. Türkiye'de de Ödemiş (Halıköy) ve Konya zencefre filizleri işletilir. 600°C üzerinde kavrulan zencefreden çıkan cıva buharının yoğunlaştırılmasıyla elde edilir. Cıva, oda sıcaklığında havada oksitlenmez. Isıtılırsa 350°C'ta yavaş bir yükseltgenmeye uğrayarak yüzeyi kırmızı HgO katmanıyla örtülür. Sıcak, derişik nitrik ve sülfürik asitlerde kolayca çözünür. Alkalilerde çözünmez. Metalik cıva buharı ve çoğu bileşikleri zehirlidir. Bileşikleri sentezlerde çok kullanılır. Periyodik cetvelin IA, IB, IIA, IIB grubu metalleri ve kurşun ya da kalayla kolayca alaşımlar (malgama, amalgam) verir. Gümüş-kalay-cıva malgaması diş dolgusu olarak kullanılır. Metalik cıva, alaşımlarından başka çeşitli elektrotların yapımında, barometre ve termometrelerde, hava boşaltma tulumbalarında ve cıva-buharlı lambalarda kullanılır. Cıva-buharlı lamba, morötesi ışınımı bol bir beyaz ışık verir. Cooper-Hewitt lambası da denen bu lambalar fotoğrafçılıkta ve tıp alanında da kullanılır. İçinde cıva buharı bulunan ve elektrotlarından biri demir, diğeri cıva olan bir tüple alternatif akım doğru akıma çevrilebilir. Cıva bileşiklerinin de geniş bir kullanım alanı vardır. Beyaz, kristal yapılı bir katı olan cıva (2) siyanat [Hg(ONC)2] ya da cıva fülminat, darbelere duyarlıdır ve detonatör olarak kullanılır. Renksiz, kristal yapılı bir katı olan cıva (2) klorür ya da süblime, çok zehirli olmakla birlikte, seyreltik çözelti hâlinde antiseptik olarak, ayrıca mantar öldürücü ve polimerleştirme işleminde katalizör olarak kullanılır. Doğada beyaz, rombik kristaller hâlinde bulunan cıva (2) klorür ve elektrot olarak da kalomel ve cıva içeren pil (Weston pili), standart bir elektromotor kuvvet verir. Cıva (2) sülfür (HgS) siyah renktedir. Kırmızı HgS vermiyon adıyla boya olarak kullanılır.
