İnsan, hayvan ve bitki hücrelerinde yer alan ve kalıtımı taşıyan kıvrım çubuk şeklinde cisim.
Kromozomlar, alyuvarlar dışında bütün hücrelerde bulunur. Kromozomların canlılar evreninde en büyük önemi "genetik kodu" taşımalarıdır. Mikroskop altına, özel boyalarla renklendirildikten sonra görülebilen kromozomların boyları 2-5 mikron, çapları 0,2-2 mikron arasındadır. Bazı böcek kromozomların boyu 400 mikrona kadar çıkabilir. İplik biçiminde olan kromozomun sarmal eksenine "kromonema" denir. Kromonemanın üstünde yer alan "kromomer"lerin içinde de genler bulunur.
Her canlının vücut hücrelerinde "2n" ile gösterilen, belli bir çift sayıda kromozom bulunur. Bu hücrelere "diploit hücre" denir. Bitki ve hayvanların üreme organlarında mayoz bölünmeyle, diploit hücrelerden, kromozom sayısı yarıya inmiş üreme hücreleri oluşur. Kromozomları "n" sayıda olan dersimiz.com bu hücrelere "haploit hücre" denir. Erkek ve dişiden gelen haploit üreme hücreleri birleştiklerinde normal bir diploit hücre oluştururlar.
Kimi türlerde (insanda olduğu gibi) erkeklerin kromozomunda cinsiyeti belirleyen kromozom çifti, birbirine benzemeyen XY kromozomlarından oluşur. Dişilerindeyse cinsiyet koromozomları XX'tir. Kimi türlerde ise dişilerin cinsiyet kromozomları heterogametlidir (yani XY biçiminde). İnsan kromozomları 23 çift, yani 46 adettir. Sirke sineğinde 8, kurbağada 26, çekirgede 30, farede 42, koyunda 54, köpekte 78, tütünde 48, çavdarda 14, zambakta 24 kromozom vardır.
Kromozomlar, kimyasal yapıları çok iyi bilinen DNA (dezoksiribonükleik asit) molekülleri ile histon denilen proteinlerden oluşur. DNA zincirleri, gen denilen özgül proteinleri sentezleyen birimlere sahiptir. Kromozomlardaki genlerin yerlerine bağlı olarak bazı kalıtımsal hastalıklar bulunmuştur; daltonizm, hemofili, miyopluk vb. Ayrıca dölüt oluşmasında dişi ve erkekten gelen kromozomların 2n'den fazla ya da eksik sayıda birleşmeleriyle, mongolizm gibi kromozom hastalıkları görülür.
