Beyin zarlarının iltihabı. Kafatası zedelenmeleri veya orta kulak hastalığı sonucu beyin zarları iltihaplanabilir. Kanla gelen mikroplar da özellikle küçük çocuklarda menenjit yapabilir.
Menenjite, mikroorganizmalar yol açmaktadır. En sık rastlanan mikrop menengokok ismi verilen kahve tanesini andıran bir çift mikroptur. Ayrıca steptokok, stafilokok, pnömokok, haemophilus influenzae isimli mikroplar da menenjite sebep olabilirler.
İnsanların çoğunda menengokoklar sâdece boğazda bulunur, fakat kişinin rutubet ve soğuğa veya fazla miktarda mikrop istilâsına mâruz kalması sonucu, bu mikroplar kan dolaşımına geçerler. Kuluçka devri 1-5 gündür ve belirtileri ânî başlar. Ateş yükselir, çocuklar havâle geçirebilir, deri döküntüsü görülebilir. Çok şiddetli baş ağrısı, fışkırır tarzda kusma vardır, ışığa bakamaz, genellikle bacaklarını ve omurgasını gergin tutarak, bir yanına yatar. Ense sertliği vardır. Boynunu öne eğemez. Sırt üstü yatan hastanın bir bacağı karnının üstüne gelecek şekilde büküldükten sonra, bacağı dizden açmaya çalışmasıyla, çok şiddetli ağrı hissedilir (kernig belirtisi). Hastanın komaya girmesi, durumun çok ağır olmasına işarettir.
Kesin teşhis, hastanın belinden su alınıp (lomber ponksiyon) mikroskopta incelemek ve biyokimyâsal araştırmalar yapmakla konulur.
Bütün menenjitlerde klinik bulgular hemen hemen aynıdır. Ayırım, belden alınan sıvının incelenmesiyle mümkündür. Menengokok, stafilokok, pnömokok gibi bakterilerin yolaçtığı menenjitte, belden alınan sıvı irinlidir ve bulanıktır. Halbuki tüberküloz menenjitte ve virüslerin sebep olduğu menenjitte belden alınan sıvı berraktır.
Tedâviye âcilen başlanmalıdır. Belden alınan sıvıdaki mikroplara uygun olan antibiyotik tesbit edilinceye kadar, yüksek dozda penisilin ile tedâviye başlanır. Daha sonra uygun antibiyotik hangisi ise onunla tedâviye devam edilir. Menenjit tedâvisi, hastânede yapılmalıdır.
Tedâvinin yapılmaması, geciktirilmesi veya yanlış olarak uygulanması neticesinde şayet hasta ölmezse, istenmeyen bâzı sakatlıklar kalır (körlük, sağırlık, zekâ geriliği vb.).