Sosyolojinin Yöntemleri / Veri Toplama Teknikleri (Sosyoloji), ders ve çalışma notu

Sosyolojinin Yöntemleri / Veri Toplama Teknikleri (Sosyoloji)

SOSYOLOJİNİN YÖNTEMLERİ

Yöntem takip edilen yol demektir. Sosyolojinin yöntemleri, konusu olan toplumu incelemek için takip ettiği yollardan oluşur.

Sosyolojide diğer bilimlerde olduğu gibi sosyal olaylar arasındaki neden - sonuç ilişkisinin ortaya konulması, sırayla gözlem, hipotez, sınama ve genellemelere ulaşma şeklinde gerçekleşir. Örneğin, traktörün köy hayatı üzerindeki etkisini belirlemek isteyen bir araştırmacı, hipotezini (varsayım) oluşturmak için öncelikle köy hayatını gözlemlemiş olmalıdır.

Bu gözlemlerine dayanarak oluşturduğu hipotezininin, traktörün köylerde kullanılmaya başlanmasından sonra doğrulanıp doğrulanmadığını sınar. Doğrulanması halinde traktörün köy hayatını etkilemesi konusunda bilimsel yargılara ulaşır.

Bilim adamı bilimsel yargılara ulaşırken bu yargıların güvenilirliğine çok dikkat etmelidir.

Bunun için objektiflik, doğruluk, tekrarlanabilirlik, sınırlılık, basitlik ve açıklık olarak sıralayabileceğimiz bilimsel yöntem ilkelerine uygun hareket etmelidir.

 

1. Bilimlerin Kullandığı Yöntemler

Genel olarak bilimler, yöntem olarak tek tek olaylardan genel yargılara ulaşılması şeklinde gerçekleşen tümevarımı, veya genel yargıları tek tek olaylarda sınama olan tümdengelimi kullanırlar. Sosyoloji de bir bilim olarak bu iki yöntemi araştırmalarında kullanır. Ancak sosyolojinin inceleme sahası geniş olduğundan gerek tümevarımda, gerekse tümdengelimde örneklem alma önemlidir. Örneklem alma, inceleme alanı geniş olduğunda, inceleme alanını temsil edebilecek örneklerin alınarak, araştırmaların bu örnekler üzerinde yapılmasını ve sonuçların da bütüne genellenmesini ifade eder.

 

2. Sosyolojide Veri Toplama Teknikleri

a. Gözlem: Toplumsal olayların oluş halinde iken amaçlı olarak izlenmesidir. Bu gözlem katılımlı ya da katılımsız olabilir. Örneğin, bir köye ilk defa araba yolu yapılmasından sonra köy yaşantısında meydana gelecek olan değişmelerin gözlenmesi gibi. Bu gözlemde araştırmacı köye yerleşirse katılımlı gözlem; dışarıdan biri olarak gözlemde bulunursa, katılımsız gözlem gerçekleşir.

b. Anket: Toplumsal olaylar hakkında bireylerin görüşlerini öğrenmek için önceden hazırlanarak kağıda dökülmüş soruların, soru formu halinde uygulanması esasına dayanır.

Köy yolunun yapılmasından sonra köylülerin bu konudaki düşünceleri anket yapılarak saptanabilir.

c. Monografi: Sınırları belirlenmiş bir konunun derinlemesine araştırılmasına monografi denir. Köye yol yapıldıktan sonra, köy hayatının her yönüyle derinlemesine incelenmesi monografiye girer. İlk monografi çalışmalarını Fransız Le Play başlatmış, “işçi aileleri” üzerinde ilk kez monografi çalışmaları yapmıştır.

d. Olay inceleme: Toplumsal yaşantıda belirleyici bir etkide bulunan bir toplumsal olayın incelenmesi esasına dayanır. Örneğin, geçmiş dönemde yapılan bir ihtilâlin toplumsal yaşantıyı ne yönde ektilediğinin belirlenmesi gibi.

e. Sosyometri: Küçük gruplarda, grup üyeleri arasındaki duygusal yakınlaşma derecesini (sevme, kıskanma, nefret etme gibi) belirlemeye yarayan bir araştırma tekniğidir.

f. İstatistik: Diğer araştırma tekniklerinden elde edilen bilgilerin sayılarla ifade edilerek yorumlanması esasına dayanır.

Örneğin, köylüler üzerinde yaptığımız bir anketin sonuçlarına göre ilk defa köylerine yapılan otomobil yolu için köylülerin olumlu ve olumsuz görüşlerini sayılarla yorumlayabiliriz.

 

3. Durkheim’in Yöntem Anlayışı

 

Sosyolojinin pozitif bilim olarak kurulmasını sağlayan Durkheim’in yöntem anlayışı şöyledir:

 

a. Sosyal olaylar bir eşya gibi alınmalıdır. Bu durumda toplumsal bilinç işe karışmayacağından, objektif olunabilir.

b. Sosyal olaylar, sosyal olaylarla açıklanmalıdır. Toplumsal bilincin canlı olduğu günlerde (bayram, tören gibi) intiharların az olduğu gibi sosyal olayın sebebi yine başka bir sosyal olaydır.

c. Sosyal olaylarda normallik ve anormallik ölçüsü toplumdur. Toplumun çoğunluğunda yaygın olan şey normaldir. Buna göre boşanmanın yasak olduğu bir toplumda bir kişinin boşanması anormaldir

dersimiz.com

Sosyoloji Yöntemleri sosyoloji ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım Örneklem alma Gözlem Anket Monografi Olay inceleme Sosyometri İstatistik Durkheim Veri Toplama Teknikleri