Sözcükler Arası Anlam İlişkisi, ders ve çalışma notu

Sözcükler Arası Anlam İlişkisi

1- EŞ ANLAMLILIK (ANLAMDAŞLIK)
Yazılışları farklı, anlamları aynı olan sözcüklere "eş anlamlı"  sözcük denir.
Örnek: Pastaya yumurtanın akını koymalısın.
          Pastaya yumurtanın beyazını koymalısın.

Eş anlamlı iki sözcükten biri başka dilden gelmedir.
Sual-soru                          hadise- olay
Cevap-yanıt                      istiklal- bağımsızlık
Mektep-okul                     münazara- tartışma
Deyimler kalıplaşmış oldukları için eş anlamlı sözcükleri kullanırken biri  diğerinin yerine kullanılamaz.
Örnek: Bu işten de yüzümüzün akıyla çıktık.
             Bu işten de yüzümüzün beyazıyla çıktık.

Eş anlamlı sözcükler gibi aralarında anlamca tıpkılık olmasa da yakınlık olan sözcüklere "yakın anlamlı " sözcükler denir.
Örnek:Sana küstüm.
           Sana gücendim.
           Sana kırıldım.

       Ayşe'yi seviyorum.
       Ayşe'yi beğeniyorum.
       Ayşe'den hoşlanıyorum.

Örneklerden de anlaşılabileceği gibi  bu sözcükler her zaman birbirlerinin yerine kullanılamazlar.

Örnek:Anlam ilişkisi bakımından incelendiğinde aşağıdaki sözcüklerden hangisi dışta kalır?
     A)tasa             B)üzüntü       C)kuşku         D)kaygı

2- KARŞIT (ZIT) ANLAMLILIK
Aynı anlam düzlemi içinde uçlarda yer alan sözcüklerdir.
Bir sözcüğün anlattığı kavramın karşıtını anlatır.

Bağlamak- çözmek                        güzel- çirkin
Unutmak- anımsamak                  hızlı- yavaş
Açmak- kapatmak                         uzun- kısa

Her sözcüğün zıt anlamlısı yoktur.

DİKKAT: -lı, -sız sıfat yapım ekleriyle ya da olumsuzluk (-ma)
Ekiyle oluşturulan sözcükler karşıtlık anlamı içermez.
 
Dertli- dertsiz                                    doymak- doymamak
Güçlü- güçsüz                                    okumak- okumamak

Örnek:
 1-    Aşağıdaki cümlelerin hangisinde  zıt anlamlı sözcükler yoktur?

A)İyimser insanlar kötümserlere göre daha mutludurlar.
B)Merdivenleri inip çıkmaktan yorgun düşmüştü.
C)Hiçbir zaman insanları güzel çirkin diye ayırmazdı.
D)Anadolu'nun bitmez tükenmez su kaynakları vardı.

3- Aşağıdaki sözcük çiftlerinden hangisi zıt anlamlıdır?

A) suçlu- tutsak                                 B)kuru- yaş
C) konut-ev                                        D)uzun- ince

3-EŞ SESLİLİK (SESTEŞLİK)
     Yazılış ve söylenişleri (sesleri) aynı olan, aralarında anlam ilişkisi olmayan (anlamları farklı olan) sözcüklerdir.

Ben-1.tekil kişi
Ben- vücuttaki leke

Kır-yerleşim yeri dışındaki alan
Kır- renk adı

Yüz- sayı adı
Yüz- organ adı

Dolu- yağış türü
Dolu- alma kapasitesi dolmuş olan nesne

DİKKAT:
     Sözcüklerin yan anlamlarıyla kullanılmaları eş sesli olduklarını göstermez.
     Yuvadan uçan kuşlar kendilerine bir yuva yapar.
     Çay bahçesinin içinden geçen çayın kenarında çaylarımızı yudumluyorduk.

     Düzeltme işareti olan sözcüklerin eş seslileri yoktur.
     Kâr- kar                                    hâla- hala

Örnek:
     Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin eş seslisi yoktur?
     A) dal               B)ova                  C)kara          D)koru

dersimiz.com

Sözcükler Arası Anlam İlişkisi sözcük zıt anlamlı eş anlamlı sözcük nedir yakın anlamlı sözcük nedir örnekler ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım eğitim öğretim kaynakları