Zarflar, ders ve çalışma notu

Zarflar

ZARFLAR ( BELİRTEÇLER ):

Eylemlerin, eylemimsilerin, sıfatların ya da kendi türünden olan kelimelerin anlamlarını türlü yönlerden (yer-yön, zaman, durum, miktar, soru) etkileyen; onları belirten, dereceleyen sözcüklere zarf denir.

 

Özellikleri

• Tek başlarına iken sıfatlar gibi isimden başka bir şey değildir. Zarf oldukları ancak cümlede belli olur.
• Cümlede genellikle zarf tümleci olarak kullanılır.
• Çekimsiz kelimelerdir. İsim çekim eki (hâl, iyelik, çoğul ekleri vb.) almazlar. Ama isim olarak kullanılabilenler bu görevde iken bu ekleri alabilirler.
• Zarfların birçoğu sıfat ya da isim olarak da kullanılabildiği için sıfatların ve zarfların tanımı ve özellikleri iyi bilinerek bu fark ortaya konmalıdır. Sıfat isimden önce gelerek onu niteler veya belirtir. Ama zarf isimden önce gelmez.

 

Örnekler 

• Bugün çok yürüdüm.                       (eylemden önce) Nicelik zarfı
• Buraya yarın gelecekler.                          (eylemden önce) Zaman zarfı
• İki eski dost akşama kadar sohbet etti.    (eylemden önce) Zaman zarfı ("kadar" edattır)
• Yarın da bayağı çok yürüyeceğiz              (zarftan önce, eylemden önce) nicelik zarfı
• En güzel sen konuştun.                   (zarftan önce, eylemden önce) Durum zarfı
• En doğru kararı vermeliyiz.            (sıfattan önce) Üstünlük zarfı
• Çok hararetli tartışmalar oldu.                (sıfattan önce) Nicelik zarfı
• Dün hava daha soğuktu.                            (adlaşmış sıfattan önce)
• Mevsimlerin en güzeli ilkbahardır.  (adlaşmış sıfattan önce)
• Dargın durarak bir şey kazanamazsın.      (eylemimsiden önce) dersimiz. c o m

 

Kısaca yüklemin anlamını tamamlayan kelimelere ZARF diyoruz. Zarfler, yüklemin anlamını tamamladıkları hal, zaman, yer, azlık-çokluk ve soru anlamı katma durumuna göre çeşitlere ayrılır. Buna göre zarflar beşe ayrılır:

 

ZARFLAR

Durum Zarfları: Yüklemin anlamını hal ve durum bakımından tamamlar. Sessizce, sevinçle, aniden, birdenbire, şöyle, böyle...

Zaman Zarfları: Yüklemin gösterdiği isin zamanını belirtirler. Dün, bu gün, akşam, sabah, şimdi...

Yer ve Yön Zarfları: Yüklemin gösterdiği işin yönünü belirtirler. İleri, geri, öne, arkaya, sağa, sola...

Azlık - Çokluk Zarfları: Yüklemin anlamını azlık - çokluk yönünden tamamlarlar. Çok, az, biraz, fazla, hayli, oldukça, epey...

Soru Zarfları: Yüklemin gösterdiği işi soru yoluyla belirtir. Niçin, neden, nasıl,acaba...

 

ÖRNEKLER:

1. Durum (Hal) Zarfları: Kadın sevinçle bağırdı. (Nasıl bağırdı? - Sevinçle)
2. Zaman Zarfları: Kazı haberini bugün öğrendim.
3. Yer - Yön Zarfları: Küskün olduğu için bana arkasını döndü. İleri gittin.
4. Azlık – Çokluk (Ölçü veya Nicelik) Zarfları: Yolumuz epeyce uzadı.
5. Soru Zarfları: Neden geç kaldın? Ne zaman geleceksin?

 

EK KONU ANLATIMI:

ZARFLARIN ÇEŞİTLERİ:

1. Yer-Yön Zarfları: Bu zarflar eylemin yönünü gösterirler. Ancak eylemin yönünü gösteren bu zarflar aynı zamanda yer de ifade ederler. İleri, aşağı, geri, yukarı, beri, içeri, dışarı, öte, alt, yan, karşı, uzak, yakın...

Örnek: Geri çekil. Aşağıdan geldiler. Çok konuşma çık dışarı. O şimdi çok uzakta.

 

2. Zaman Zarfları: Zaman ifade eden bu sözcükler, zarf olarak kullanılan çeşitli zaman isimleridir. Başlıcaları şunlardır : dün, yarın, şimdi, artık, daima, yazın, kışın, sonra, hep, er, geç, erken, daha, öğleyin, henüz, gene, yine, akşam, sabah, nihayet, hâlâ, sabahleyin, akşamleyin, hemen...

Örnek: Yarın  görüşelim. Dün geldim. Oyun şimdi başlıyor. Oraları yazın gezdik. Hâlâ gelmedi.

 

3. Durum Zarfları: Hâl ve tavır ifade eden zarflardır. Nasıllık, nicelik, durum ve tavır ifade eden isimler hâl zarfı olarak kullanılabilirler, bu sebeple bu zarfların sayıları sınırsızdır.

Örnek:  Güzel konuştun. Kardeşçe geçinelim. Cahilce davranma. Durmaksızın yürüdüm...

 

4. Nicelik (Azlık-Çokluk) Zarfları : Miktar ve derece bildiren , azlık-çokluk ifade eden zarflardır. Derece de bildirirler. Bir eylemin, bir sıfatın, bir zarfın anlamını pekiştirirler, artırırlar veya azaltırlar. Sayıları fazla değildir. Başlıcalarını örneklerle gösterebiliriz.

EN: En üstünlük ifade eder. Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.

DAHA: Üstünlük ve karşılaştırma ifade eder. Bu ev daha güzelmiş.

PEK , ÇOK , GAYET , FAZLA , AZ , BİRAZ , FEVKALÂDE: Değişik ölçülerde miktar bildirirler. Bu iş onu çok sevindirdi. Filmi  pek beğendim. Şundan biraz alır mısınız ?

         Ayrıca seyrek, eksik, sık, bol, fazlasıyla, çokça, hesapsız  gibi sözcükler de azlık-çokluk zarfı olarak kullanılır. Örnek: Para üstünü eksik almışım. Onunla seyrek görüşüyoruz. Bonncukları ipe sık dizeceksin. Öğretmen notlarımızı bol vermiş.

 

5. Soru Zarfları: Eylemin anlamını soru yoluyla etkileyen sözcüklerdir. Soru zarfları şunlardır : ne , nasıl , hani , ne kadar , ne biçim .

Örnek: Nasıl gitti anlamadım ?  Ne biçim çalışıyorsun ? Bunu nasıl çalıştırdın ?

        Aşağıdaki zarfların çeşitlerini yanlarına yazınız.

1. Eğri oturalım, doğru konuşalım.          
2. Düşüncelerini ne güzel dile getirebiliyorsun!
3. Çocukça hareket ediyorsun.                         
4. Elbet bir gün buluşacağız.                          
5. Seni asla unutmayacağım.                            
6.  Böyle gelmiş, böyle gider.                 
7. Adam çekine çekine içeri girdi. 
8.  Kâğıtları paket paket gönderdi.
9.  Yiğitseniz teker teker gelin.
10. Uçaklar ikişer ikişer geçiyordu üstümüzden
11. Askerler teker teker nöbet yerlerine dağıldılar.
12. Hayvanları ve bitkileri hiç incitmem.  
13. İyiliklerinizin karşılığını mutlaka göreceksiniz.
14. Ola ki arayacağı tutar.            
15. Sanıyorum aramaz.
16. Az önce gitmişti.notbak.com
17. Arkadaşlar, içeri girer misiniz?
18. Sesi duyar duymaz aşağı indim.
19. Dışarı çıkmak için uğraşıyordu.
20. Henüz işimiz bitmedi.
21. Artık buralara gelmeyeceğim.
22. Yarın geleceklermiş.
23. Ayda bir uğrar buralara.
24. Toplantı iki saat sürdü.
25. İnsanların vefasızlığını geç anladım.
26. Sabahtan beri burada bekliyoruz.
27. Bugünlerde çok az uyuyor.                 
28. Gayet çalışkan bir insandı.                 
29. Dergiyi çıkarmak için epey çalıştık.   
30. Daha ne kadar bekleyeceğiz?
31. Niçin bunları bana veriyorsun?
32. Bu saate ne gezip duruyorsunuz?
33. İşleri ne zaman bitireceksiniz?
34. Adem pek akıllı bir çocuktur.
35. Akşama kadar geri döner misin?
36. Günlerden beri yağmur yağıyordu.
37. Kar akşama kadar yağabilir.                   
38. Arabayı biraz daha ileri park et.                      
39. Beri gel, barışalım.                  
40. Bu yoldan geri dönülmez                 .
41. Düşmana doğru ilerlediler.
42. Fazla okuyor, gözleri bozulacak.                     
43. Bugünlerde sık görüşüyoruz.                     
44. Eskisi gibi değil; seyrek uğruyor                    
45. Akşam eve kaçta gelirsin?                   
46. Nasıl konuşuyor öyle?                   
47. Siz ne biçim konuşuyorsunuz?   

dersimiz.com

zarf zarflar belirteçler zarfların özellikleri dilbilgisi zarflara örnekler ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım Türkçe Edebiyat dil anlatım