Portföy Teorileri Çeşitli risk ve getiri yaklaşımları altında portföy oluşumlarını inceler. Portföy oluşumu ve yönetime ilişkin, risk-getiri yaklaşımı altında portföyde yer alacak kıymetlerin seçim sürecinin nasıl ve hangi kriterlere göre yapılacağına ilişkin ilk teorik çalışma 1952 yılında "portfolio selection" adı altında Harry Markowitz tarafından yapılmıştır (Bu ve sonraki çalışmaları ile 1990 yılında Nobel Ekonomi ödülünü bu konunun diğer teorisyenleri ile paylaşmıştır). Teorik yapı, Markowitz Modeli, 1963 yılında William Sharpe'ın (1990 nobel ödüllü diğer teorisyen) "Single Index Model" adı altında geliştirdiği model ile basitleştirilmiş, bir anlamda hesaplama güçlüklerinden arındırılarak daha uygulamaya yönelik bir hale getirilmiştir. Teorik yapının gelişme süreci, 1964 yılında Sharp, 1965 yılında Linther, 1966 yılında Mossin' in ayrı ayrı geliştirdikleri "Capital Assets Pricing" model adlı çalışmalar ile devam etmiştir. 1967 yılında Steve Ross bu teori ile bağlantılı olarak "Arbitrage Price Theory" adı altında yeni bir yaklaşım oluşturmuştur. Bu tür teorik çalışmalar, optimal portföy yönetimi altında yoğun bir biçimde kullanılmaktadır.
Portföy Yöneticiliği Finansal varlıklardan oluşan portföylerin, her bir müşteri adına, müşterilerle yapılacak portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde maddi bir menfaat sağlamak üzere vekil sıfatıyla yönetilmesidir.
Portföy Yönetim Şirketleri Özel olarak portföy yöneticiliği faaliyetinde bulunmak üzere, Sermaye Piyasası Mevzuatı'nda belirlenen şartları yerine getirerek, Sermaye Piyasası Kurulu'ndan yetki belgesi almış anonim şirketler.
POS Cihazı İş yerlerinin kredi kartı kabul ederken kullandıkları elektronik cihaz. Kartın arka yüzündeki manyetik şeritteki bilgiler elektronik olarak okunarak, provizyon işlemi online yapılır.
Pozisyon Fazlası (Long Position) Döviz, menkul kıymet veya herhangi bir finansal enstrumanda sahip olunan net fazla pozisyonu ifade eder. Örneğin, 10 milyon ABD doları nakit pozisyon fazlasına sahip olmak, bir portföyde net olarak (nakit ABD doları borçları düşüldükten sonra) 10 milyon ABD doları nakde sahip olmak anlamındadır. Diğer bir deyişle bir kıymetteki fazla sahipliği ifade eder.
Açıklamalarıyla 870 Ekonomi, Bankacılık Terimi
Pozisyon Kapatma Emri Açık pozisyonun kapatılması amacıyla verilen emir.
Prefinansman Kredisi İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı faaliyetler ile ilgili mal ve hizmet alımının finansmanında kullanılmak üzere, firmalar tarafından uluslararası piyasalardan sağlanıp Türkiye'deki bankalar veya özel finans kurumları aracılığıyla kullandırılan krediler.
Protesto Bir vergiyi istemeyerek ödediğine dair mükellefin itirazı anlamına gelmektedir.
Provizyon
1- Bankanın, iş yerine işlem tutarını ödemeyi garanti edebilmesi için kartın limitinin uygun olup olmadığı, kartın kayıp-çalıntı kaydının bulunup bulunmadığının tespiti doğrultusunda telefon ve/veya elektronik olarak yapılan işlem.
2- Çekin karşılığının bulunup bulunmadığının sorulması; çekin üzerindeki yazılı değerin ödenebilmesi için karşılığının olup olmadığının ilgili bankaya sorularak kontrol edilmesi; akreditif karşılığı yapılan ithalatta, akreditif tutarı dövizin muhabir banka nezdinde hazır olduğunun ve mal belgeleri teslimi karşılığında satıcıya ödeme yapılması için yetki verildiğinin amir bankaya bildirilmesi.
2- İşletme zararlarının karşılanabilmesi için ayrılan para. Bir işletmenin yedekleri dönem karından ayrıldığı halde karşılık ayırmak için işletmenin kar etmesi gerekmemektedir. Varlıkların değerindeki azalmalara karşı alınan önlemler olarak ve işletme için bir yükümlülük doğurabilecek olaylar için karşılık ayrılır.
Put Option Satma hakkını ifade eder. Elinde opsiyon kontratını bulunduran tarafa, opsiyona konu olan kıymeti yine opsiyonda belirtilen şartlarda satma hakkını verir ancak bir yükümlülük getirmez. Piyasa koşullarına bağlı olarak opsiyonu elinde bulunduran taraf opsiyonu kullanmayabilir. Opsiyonun kullanılması "exercise" edilmesi olarak ifade edilir. Opsiyonu satan taraf ise, alan tarafın opsiyonu kullanmak istemesi durumunda kontrat şatlarını yerine getirmekle yükümlüdür.
Rating Dereceleme, kredi riskini sınıflandırma, kredi kalitesinin veya borçlanma araçları üzerindeki risk derecesinin belirlenmesi operasyonudur. Amaç, menkul değer ihraç ederek borçlanmak isteyen şirketlerin durumu hakkında fikir edinmektir.
Reel Faiz Nominal faizin enflasyondan arındırılarak ifade edilen şeklidir.
Reel Faiz Oranı (Real Interest Rate) Nominal faizin enflasyondan arındırılmış halidir. Teknik olarak, nominal faiz oranından, beklenen enflasyon oranının çıkarılması ile bulunur. Örneğin,İskonto edilmiş, diğer bir deyişle bir bedel karşılığı (iskonto) el değiştirmiş olan kıymetlerin yeniden bir bedel karşılığı (re-iskonto) el değiştirmesini ifade eder. Merkez bankalarının, şartlarını kendileri belirlemek şartı ile çeşitli senetleri iskontoya tabi tutarak (re-iskonto), reeskont penceresi adı altında para politikası uygulamalarında kullandıkları bir araçtır faiz oranı % 70, beklenen enflasyon oranı % 60 ise, reel faiz oranı % 10' dur.
Reel Getiri Herhangi bir yatırım aracının enflasyondan arındırılmış getirisidir.
Reel Sektör (Reel Kesim) Ulusal ekonomide tarım, sanayi ve hizmetler ana sektörlerinde üretici ve tüketici konumundaki bireylerin tümünü temsil eden kesimdir. Bu kesimin gerçekleştirdiği tasarruflar finansal kesim tarafından toplanır ve tekrar reel kesime kullandırılır.
Reeskont
1- İskonto edilmiş, diğer bir deyişle bir bedel karşılığı (iskonto) el değiştirmiş olan kıymetlerin yeniden bir bedel karşılığı (re-iskonto) el değiştirmesini ifade eder. Merkez bankalarının, şartlarını kendileri belirlemek şartı ile çeşitli senetleri iskontoya tabi tutarak (re-iskonto), reeskont penceresi adı altında para politikası uygulamalarında kullandıkları bir araçtır.
2- Bir bankanın elinde bulundurduğu ödeme sırası henüz gelmemiş senetleri bir başka bankaya iskonto ettirmesidir.
Reeskont Oranı Ticaret Bankalarının Federal Rezerv Bankalarından borç almak için ödedikleri faiz oranı.
Referans Fiyat Bir hisse senedinin işlem görebileceği en üst ve en alt fiyat limitlerinin belirlenmesinde esas teşkil etmeyen, fiyat tescili yapılıncaya kadar üyelerce referans değer olarak kullanılması amaçlanan fiyattır. Sadece Rüchan Hakkı Kupon Pazarı'nda işlem görmeye başlayacakyeni pay alma kuponları için hesaplanır.
Rehin Bir borcun ödenmesinin temini amacıyla borçlu tarafından alacaklıya verilen ve borç ödenince geri alınan kıymetli eşya anlamında kullanılır.
Repo (Repurchase Agreement)
1- Bankaların kısa vadeli fon toplamak, kişi ve kurumların nakit fazlalıklarını değerlendirmek amacıyla kullandığı kısa vadeli finansal bir araç.
2- Bir kıymetin belli bir tarihte, belli bir orandan geri satım vaadi ile alımını ifade eder. İşleme konu olan kıymet ödünç verilen para için teminat niteliğindedir. Merkez bankası açısından repo işlemi Açık Piyasa İşlemleri çerçevesinde, piyasaya, işlem vadesi süresince, repoya tabi kıymetler karşılığında geçici olarak para verilmesini ifade eder.
3- Bir menkul kıymetin işlem başlangıç valöründe satılıp bitiş valöründe geri alınmasını ifade eder. Repo yapan taraf parayı kullanan taraftır. Açılımı "geri alım vaadiyle satış"tır.
Diğer Ekonomi, Bankacılık Terimleri
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Açıklamalı Ekonomi, Bankacılık Terimleri Sözlüğü